TTIP: ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ
και τις διαρθρωτικες προσαρμογες απο τα μεσα της δεκαετιας του 1980 που συνεπεσαν με τη σταδιακη κυριαρχια της νεοφιλελευθερης πρακτικης διεθνως, η εγχωρια οικονομια καλειται να λειτουργησει σε ενα τελειως διαφορετικο ρυθμιστικο πλαισιο το οποιο προωθει σταδιακα την « απελευθερωση » των δυναμεων των αγορων. Η αναπτυξιακη πολιτικη της περιοδου 1981-85 με την ενεργο, σχεδιασμενη παρεμβαση του δημοσιου στον προσανατολισμο της βιομηχανικης αναπτυξης, την αναπτυξη των αγροτικων συνεταιρισμων, τη στρατηγικη των κρατικοποιησεων και την ενισχυση του σχετικου εισοδηματος και της διαπραγματευτικης δυναμης των εργα-
[ 3 ]
ζομενων υποκαθισταται απο την καταργηση της Νομισματικης Επιτροπης, την υποχωρηση των προστατευτικων πολιτικων- δασμοι, ποσοστωσεις, επιδοτησεις των εξαγωγων, ρυθμιστικος φορος επι των εισαγωγων- τη σταδιακη απελευθερωση της αγορας κεφαλαιου και του συστηματος των κρατικων προμηθειων.
1990- ΣΗΜΕΡΑ: Οι διαθρωτικες μεταβολες στην Ελλαδα στην κατευθυνση της νεοφιλελευθερης καπιταλιστικης αναδιαρθρωσης ενισχυονται στη δεκαετια του 1990. Εκτυλισσονται παραλληλα με τις προσπαθειες για την απελευθερωση των αγορων σε ευρωπαϊκο επιπεδο. Η εξελιξη αυτη κορυφωνεται το 1992 με την Συνθηκη του Μααστριχτ και την σταδιακη συγκροτηση της ΟΝΕ. Οι θεσμικες παρεμβασεις της Κοινοτητας περιοριζουν κι αλλο τη δυνατοτητα των κρατων μελων στην ασκηση μακροοικονομικης πολιτικης. Η οικονομικη πολιτικη συμπυκνωνεται σε μια αποκλειστικα και μονο αντιπληθωριστικη τακτικη, ενω τα ενταξιακα ορια- ελλειμμα δημοσιου τομεα 3 %, δημοσιο χρεος / ΑΕΠ 60 %- αποτελουν τους πρωτους περιορισμους στην ελευθερια ασκησης δημοσιονομικης πολιτικης. Οι αλλαγες αυτες προκαλουν ελεγχομενη υφεση στην ελληνικη οικονομια, η οποια συνοδευεται απο εκτιναξη της ανεργιας και μειωση των πραγματικων κατα κεφαλην μισθων το πρωτο μισο της τελευταιας δεκαετιας του 20ου αιωνα( Κατσελη 1997).
Η συνεχεια της νεοφιλελευθερης προσαρμογης δινεται με την υπογραφη του Συμφωνου Σταθεροτητας το 1996. Ενοψει της εισαγωγης της χωρας στον Ευρωπαϊκο Μηχανισμο Συναλλαγματικων Ισοτιμιων το 1998 θα απαιτηθουν περαιτερω σημαντικες αναδιαρθρωσεις, με σοβαρο βεβαιως αντιτιμο: μπορει η ταση των εξαγωγων να παραμενει πτωτικη, επιτυγχανεται ομως δυναμικη εισροη κεφαλαιων. Η συναλλαγματικη πολιτικη μετατοπιζεται απο τον στοχο της ενισχυσης της ανταγωνιστικοτητας στη διασφαλιση του χρηματοπιστωτικου κεφαλαιου( περιοδος
[ 4 ]
« σκληρης δραχμης », Σαχινιδης 2006). Με το 2ο Κοινοτικο Πλαισιο Στηριξης να ειναι σε πληρη εξελιξη, προχωρουν μαζικες ιδιωτικοποιησεις στον δημοσιο
( Ολυμπιακη, ΟΤΕ, ΔΕΥ, ΕΥΔΑΠ, Ελληνικα Πετρελαια) αλλα και στον χρηματοπιστωτικο τομεα( Ιονικη, Μακεδονιας- Θρακης, Κρητης, Κεντρικης Ελλαδος)( Λιαργκοβας και Πατρωνης 2009). Η μειωση του πληθωρισμου αλλα και η « επιτευξη » των στοχων των κριτηριων της συνθηκης του Μααστριχτ επιτρεπουν την ενταξη της χωρας στην ΟΝΕ το 2001.
Η νεοφιλελευθερη αναδιαρθρωση, διεθνως και με μια σχετικη καθυστερηση στην Ελλαδα, προετοιμαζεται ιδεολογικα και πολιτικα στην αμερικανικη και βρετανικη πολιτικη σκηνη και εκτυλισσεται δυναμικα απο τις αρχες της δεκαετιες του 1980. Αυτο το ρευμα επιθετικης πολιτικης διεκδικησης των αστικων δυναμεων θα μετατραπει στη βασικη γραμμη αντιμετωπισης της βαθιας συστημικης κρισης που, αν και εχει βαθυτερες χρονικες ριζες, δειχνει τα πρωτα αδιαμφισβητητα σημαδια της στα πρωτα ετη της νεας χιλιετιας. Το ξεσπασμα της πιστωτικης κρισης αρχικα στην αγορα των στεγαστικων στις Η. Π. Α. αποτελει το εναυσμα που θα αποκαλυψει τις διεθνεις συστημικες ανισορροπιες, τις διαρθρωτικες αδυναμιες της ΕΕ και της Ευρωζωνης και ειδικοτερα αυτες της ελληνικης οικονομιας: μυωπικη δημοσιονομικη πολιτικη υποταγμενη στα βραχυβια πολιτικα συμφεροντα και στην εξυπηρετηση οικονομικων παραγοντων, το σκανδαλο του χρηματιστηριου, η αποδυναμωση της ελληνικης βιομηχανιας και της παραγωγης συνολικα, ο λανθασμενος προσανατολισμος και η αναποτελεσματικη διαχειριση των κονδυλιων που εισρεουν απο την Ευρωπαϊκη Ένωση και τη διεθνη χρηματαγορα.
Οι εν λογω « ελληνικες αμαρτιες » αποτελουν σαφως παραγοντες επισπευσης της πτωτικης πορειας, οχι ομως την κυριαρχη αιτια της: αυτη θα πρεπει να αναζητηθει στις προαναφερομενες διαθρωτικες αλλαγες. Μια πορεια που υπο μια εννοια ηταν και ειναι επιδιωκομενη. Η Ελλαδα θα αποτελεσει στα τελευταια χρονια ισως το σημαντικοτερο πεδιο πιλοτικης, προωθημενης εφαρμογης του σχεδιου της νεοφιλελευθερης προσαρμογης: η περαιτερω εξελιξη της εκχωρησης των εργαλειων ασκησης οικονομικης πολιτικης απο το ντοπιο καθεστως δημοκρατικης νομιμοποιησης, η κορυφωση της οποιας διαδραματιζεται σημερα, 16 χρονια μετα. Επιπροσθετα, φαινεται με σαφηνεια η ταση ενισχυσης του χρηματοπιστωτικου κεφαλαιου εναντι του παραγωγικου, αναπαραγοντας τα εφαρμοσμενα σε πανευρωπαϊκο και παγκοσμιο επιπεδο. Η τελικη επιτυχια του ελληνικου « κοινωνικου / πολιτικου πειραματος » εχει ιδιαιτερη σημασια- συμβολικη και ουσιαστικη- για την προωθηση της διεθνους αναδιαρθρωσης, σημαντικο μερος της οποιας αποτελει η TTIP, τοσο ως προς το περιεχομενο, οσο και ως προς την εμβελεια της.
9