ΕΣΥ τ.71 | ΙΑΝ.-ΜΑΡΤ. 2012 | Page 12

12


Χρῆστος Τσεκούρας, πτυχ. Ἱστορίας ΕΚΠΑ

Δὲν εἶναι λίγες οἱ φορὲς ποὺ
παρακολουθῶντας κανεὶς ἢ συμμετέχοντας σε συζητήσεις μπορεῖ
νὰ ἀκούσει νὰ γίνεται λόγος γιὰ
τὸν ἐκκλησιαστικὸ συγγραφέα
Ὠριγένη ὡς ἕνα ἀδικημένο θεολόγο ἢ φιλόσοφο. Γενικῶς,
ὑπάρχει παλαιόθεν, ἀλλὰ σήμερα πιὸ ἔντονα, μία τάση γιὰ
τὴν «ἀποκατάσταση τοῦ Ὠριγένους». Ὡστόσο, αὐτὲς οἱ φωνὲς
πόρρω ἀπέχουν ἀπ’ τὴν ἀλήθεια
ἐνῷ εἶναι χαρακτηριστικὸ ὅτι
προέρχονται ἀπὸ τὸν χῶρο τοῦ
νεοπαγανισμοῦ καὶ γενικῶς τοῦ
ἀποκρυφισμοῦ. Τί, ὅμως, πράγματι συμβαίνει μὲ αὐτὴ τὴν
προσωπικότητα τῆς πρωτοχριστιανικῆς ἐποχῆς;

➧

Βιογραφικὰ στοιχεῖα

Πληροφορίες γιὰ τὸν βίο τοῦ Ὠριγένους
ἀντλοῦμε κυρίως ἀπὸ τὸ 6ο βιβλίο τοῦ ἔργου
τοῦ Εὐσεβίου ἐπισκόπου Καισαρείας Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία. Ὁ Ὠριγένης γεννήθηκε στὴν Ἀλεξάνδρεια περὶ τὸ 185 μ.Χ. Ἀπὸ μικρὴ ἡλικία ἔδειξε
ἔφεση στὰ γράμματα. Ἔλαβε εὐρεῖα μόρφωση,
ἀλλὰ ἰδιαίτερα σπούδασε τὴν ἑλληνικὴ φιλοσοφία. Δίδαξε στὴν Σχολὴ τῆς Ἀλεξανδρείας ἀπὸ τὸ
202 ἕως τὸ 231, ὁπότε ἐκδιώχθηκε καταφεύγοντας
στὴν Καισάρεια τῆς Παλαιστίνης. Ἐκεῖ ἵδρυσε δική
του σχολὴ ὅπου δίδασκε Φιλολογία, Γεωμετρία,
Ἀστρονομία, Ἠθική, Φιλοσοφία καὶ τέλος Θεολογία. Στὴν ἴδια πόλη εἶχε παλαιότερα χειροτονηθεῖ
καὶ πρεσβύτερος, ὡστόσο μία σύνοδος στὴν Ἀλεξάνδρεια (231) τὸν καθαίρεσε ἀπὸ τὴν ἱερωσύνη.
Ζοῦσε ἀσκητικῶς. Πέραν τῆς διδασκαλίας, ἐπιδόθηκε μὲ ζῆλο στὴν συγγραφή. Συνέγραψε πλῆθος
βιβλίων τὰ περισσότερα ἐκ τῶν ὁποίων, λόγῳ τῆς
μετέπειτα καταδίκης του, σώζονται μόνον ἀποσπασματικὰ ἢ σε λατινικὴ μετάφραση. Τὰ ἔργα του
διακρίνονται σε ἑρμηνευτικὰ τῆς Ἁγίας Γραφῆς,
ἀπολογητικά, ἀντιαιρετικά, δογματικά, λόγους καὶ
ἐπιστολὲς ποὺ προτρέπουν γιὰ μαρτύριο κ.ἄ.

Ὁ αἱρετικὸς
Ὠριγένης
Ὁ ῥόλος του στὴν συστηματοποίηση τῆς χριστιανικῆς θεολογίας ὑπῆρξε καθοριστικός, πρὸς
αὐτὸν δὲ τὸν σκοπὸ χρησιμοποίησε τὴν πλατωνικὴ
φιλοσοφία. Ἦταν ἕνας ἀπολογητὴς τῆς Ἐκκλησίας ἐνῷ περίφημο παραμένει τὸ ἔργο ποὺ συνέγραψε γιὰ τὴν ὑπεράσπιση τῆς χριστιανικῆς
ἀλήθειας Κατὰ Κέλσου. Κατὰ τοὺς διωγμοὺς τοῦ
Δεκίου (250) συνελήφθη, φυλακίσθηκε καὶ ὑπέστη
βασανιστήρια. Μετὰ τὸν θάνατό του (πιθανὸν στὴν
Τύρο περὶ τὸ 254) ἄρχισαν διαμάχες μεταξὺ τῶν
μαθητῶν του καὶ ὅσων θεωροῦσαν ὅτι ἡ διδασκαλία του περιεῖχε αἱρετικὲς θέσεις. Αὐτὲς ἦταν οἱ
περίφημες «ὠριγενιστικὲς ἔριδες» ποὺ ἐκτυλίχθηκαν σε τρεῖς φάσεις. Ὑποστηρικτὲς τοῦ Ὠριγένους
ἦταν μεταξὺ ἄλλων ὁ Πάμφιλος, ὁ Εὐσέβιο