The Balkan-Aegean Dendrochronology Project : Tree-Ring Research for the Study of SE-European and East Mediterranean Civilizations
κό χειρισμό , ψηφιακή αναπαραγωγή και μέγιστη προστασία , ώστε να διασφαλίζεται η μακροχρόνια διατήρησή τους .
Η σημερινή σημασία του ΑΤΗU είναι πολύπλευρη και σημαντική . Περιλαμβάνει μία εντυπωσιακή συλλογή φυτικών δειγμάτων για τα ελληνικά δεδομένα , τόσο από την Ελλάδα όσο και από χώρες του εξωτερικού , άρρηκτα συνδεδεμένη με την ανάδειξη της δραστηριότητας του Τμήματος Βιολογίας αλλά και του αρχαιότερου Πανεπιστημίου της Ελλάδας . Η επιστημονική αξία των δειγμάτων είναι ταυτόχρονα βοτανική και ιστορική . Το εύρος των διατηρούμενων συλλογών , διευθετημένων στον χώρο και τον χρόνο , καθιστούν το ATHU μοναδικό στην Ελλάδα καθώς προσφέρεται η δυνατότητα μελέ-
Εικόνα 4 : Συλλογή της Centaurea tuntasia στην περιοχή του Μαραθώνα τον Ιούλιο του 1911 , από τον Βασίλειο Τούντα . Το ενδημικό αυτό είδος δεν έχει ξαναβρεθεί στην Αττική ή σε άλλη περιοχή της Ελλάδας για περισσότερο από έναν αιώνα . της της βοτανικής ποικιλότητας εντός μίας περιόδου σχεδόν δύο αιώνων . Μέσω των συλλογών είναι δυνατή η ανίχνευση μεταβολών σε πληθυσμούς και ενδιαιτήματα πολλών σπάνιων , απειλούμενων και ενδημικών φυτικών ειδών , συνεισφέροντας στη διαπίστωση της σύγχρονης κατάστασης διατήρησής τους ( Εικόνα 4 ). Το ΑΤHU υποστηρίζει τρέχοντα ερευνητικά προγράμματα ( π . χ . Τhe Flora of Greece project ) και επικουρεί έλληνες και αλλοδαπούς ερευνητές σε ποικίλα επιστημονικά πεδία . Αποτελεί παρακαταθήκη γενετικού υλικού αυτοφυών φυτικών ειδών όλης της Ελλάδας επιτρέποντας σύγχρονες προσεγγίσεις στην έρευνα βοτανικών και οικολογικών ζητημάτων . Τέλος , διαθέτει τη δυνατότητα πολυδιάστατης εκπαίδευσης , τόσο στους φοιτητές του Τμήματος Βιολογίας όσο και σε ομάδες επισκεπτών που θα χρησιμοποιήσουν τον χώρο του και τα δεδομένα των συλλογών του .
Πρόσβαση και χρήση δεδομένων του ΑΤΗU
Με βάση τις επικρατούσες συνθήκες , το ATHU δεν είναι σήμερα πλήρως προσβάσιμο στο κοινό . Αυτό οφείλεται αφενός στην έλλειψη προσωπικού και κατάλληλων θέσεων εργασίας εντός του Βοτανικού Μουσείου και αφετέρου στην έλλειψη μίας πλήρους αρχειοθέτησης του βοτανικού υλικού . Οι επιστήμονες μπορούν να το συμβουλεύονται κατόπιν επικοινωνίας με τη Διευθύντριά του , Καθηγήτρια Μαργαρίτα Αριανούτσου , ή μέσω επικοινωνίας με τους επιμελητές του , όπως παρουσιάζονται στην ηλεκτρονική σελίδα του Index Herbariorum ( http :// sweetgum . nybg . org / science / ih /). Σχεδόν κάθε εργασία που πραγματοποιείται σήμερα στο ΑΤΗU στηρίζεται σε εθελοντική βάση . Τα ιστορικά δείγματα δεν αποστέλλονται εκτός Πανεπιστημίου αλλά μπορούν να φωτογραφηθούν και οι φωτογραφίες να αποσταλούν ηλεκτρονικά . Αποσπάσματα της βάσης δεδομένων του είναι διαθέσιμα σε επιστήμονες και ερευνητές , κατόπιν επικοινωνίας , προκειμένου να υποστηρίξουν ερευνητική δραστηριότητα . Το ΑΤΗU συνεργάζεται πρόθυμα με άλλα ιδρύματα της Ελλάδας και του εξωτερικού , με επιστήμονες αλλά και ερασιτέχνες προκειμένου να προωθήσει την έρευνα , τη διάχυση της πληροφορίας και την εκπαίδευση .
Θεοφάνης Κωνσταντινίδης Αναπληρωτής Καθηγητής , Τμήμα Βιολογίας ΕΚΠΑ
14
Ετήσιοι δακτύλιοι βελανιδιάς ( Quercus sp .) από αρχαιολογικό υλικό .
Εξέταση δείγματος με χρήση στερεοσκοπίου και κινητής τράπεζας μετρήσεων
The Balkan-Aegean Dendrochronology Project : Tree-Ring Research for the Study of SE-European and East Mediterranean Civilizations
Βασικός στόχος του προγράμματος « The Balkan-Aegean Dendrochro nology ( BAD ) Project : Tree-Ring Research for the Study of SE-European and East Mediterranean Civilizations » είναι η απόλυτη χρονολόγηση των σημαντικότερων γεγονότων που διαμόρφωσαν την ιστορία των πολιτισμών της Ανατολικής Μεσογείου , μέσω της δενδροχρονολόγησης . Η δενδροχρονολόγηση ( dendrochronology ) αποτελεί τη βασική μέθοδο της επιστήμης της Δενδροχρονολογίας που μελετά τη χρονολόγηση του ξύλου και μέσω αυτής τη χρονολόγηση και μελέτη γεγονότων του παρελθόντος ( Fritts 1976 , Cook and Kairiukstis 1990 ). Η δενδροχρονολόγηση αναπτύχθηκε στις αρχές του 20ου αιώνα και χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα τη δεκαετία του ’ 80 , όταν ο P . I . Kuniholm , μαζί με τον C . L . Striker , άρχισαν να συλλέγουν και να αναλύουν δείγματα από ζωντανά δένδρα , ιστορικά κτήρια και αρχαιολογικές ανασκαφές .
Η δενδροχρονολόγηση αποτελεί μία ανεξάρτητη μέθοδο χρονολόγησης , που επιτρέπει τη χρονολόγηση ξύλινων υλικών , με ακρίβεια ημερολογιακού έτους . Μία απολύτως χρονολογημένη χρονοσειρά ( absolute dated chronology ) δημιουργείται συγκρίνοντας μία σειρά από ζωντανά δένδρα με σειρές δακτυλίων από πεσμένα δένδρα , ξύλινες κατασκευές , βυθισμένα κομμάτια ξύλου ή ακόμα και μικρά ή καμένα κομμάτια ξύλου σε αρχαιολογικές ανασκαφές . Για να είναι ακριβής η μέθοδος απαιτεί σημαντικό αριθμό