Ðà ¶º ìàð-ØÞ ² Îàô ² ÚÆÜ
Ðáíë »÷ úñμ » ÉÇÝ í ³ Ý ³ Ï ³ Ý Ñ ³ Ù ³ ÉÇñÇ ¹³ ñå ³ ëÇ Ï ³ - Ù ³ ñÇ ï ³ ÏÇó Ñ ³ ÛïÝ ³ μ » ñ » É ¿ ÙÇ ³ ñÓ ³ Ý ³· ñáõÃÛáõÝ âĸ ( 1265 à .), áñáõÙ . §º ë úÑ ³ Ýë ÙÇ ³ μ ³ Ý » ó ³ Û ëáõñμ áõËïÇë Ê ³¹ Ç , ïáõÇ ½Ì ³ é ³ ï ³ Ï ³ Ýó ³ Û ·» ï » ÕÝ ¦£
ÆëÏ ÎÇñ ³ Ïáë ¶³ ÝÓ ³ Ï » óÇÝ Ê ³ ã » ÝÇ ¶ ñÇ · áñÇë ¨ º ÕÇ ³ » Õμ ³ Ûñ í ³ ñ ¹³ å » ïÝ » ñÇ Ù ³ ëÇÝ Ëáë » ÉÇë ÑÇßáõÙ ¿, áñ Ýñ ³ Ýù í ³ Ë ×³ Ýí » É » Ý ¨ ª § Ï ³ Ý Ç å ³ Ñ » ëïÇ Û ³ ëïáõ ³ - Í ³÷³ ÛÉ ï ³ ÝÝ Ê ³¹³ Û ¦£ º ñÏ ³ ñ Å ³ Ù ³ Ý ³ Ï Ì ³ ñÇ ¸á ÷ Û ³ Ý ÇßË ³ Ý ³ Ï ³ Ý ï ³ Ý ïáÑÙ ³ Ï ³ Ý ë »÷³ Ï ³ ÝáõÃÛáõÝÁ Ñ ³ Ù ³ ñíáÕ ² í » ï ³ ñ ³ ÝÁ , áñÁ Ñ » ï ³·³ ÛáõÙ Ïáãí » ó  ³ ñ · Ù ³ Ýã ³ ó (¶³ ñ ¹ Ù ³ Ý ·³ - í ³ éÇ Â ³ ñ · Ù ³ Ýã ³ ó í ³ ÝùáõÙ å ³ Ñí » Éáõ Ñ ³ Ù ³ ñ ) 1312 à . · ñí ³ Í ÑÇß ³ ï ³ Ï ³ ñ ³ ÝáõÙ ÝßíáõÙ ¿, áñ ì » ñÇÝ Ê ³ ã » ÝÇ Çß- Ë ³ Ý ¶ ñÇ · áñ ¸á ÷ Û ³ ÝÝ áõ Ýñ ³ ÏÇÝ ² ë ÷³ Ý ( î ³ ñë ³ ÛÇ × úñμ » ÉÛ ³ ÝÇ ¹ áõëïñ ) Ó » é ³· ÇñÁ ÝíÇñ » É » Ý Ê ³¹³ í ³ ÝùÇÝ . §² Ù » Ý ³ ÛÝ μ ³ ñ » å ³ ßïáõà »³ Ùμ ½ ³ ñ ¹³ ñ »³ É ½ ³ ñ ¹³ ñ »³ ó ½ ³ Ý ³ ½ ³ Ý ëå ³ ëÇõù » õ ßÇÝáõ ³ Íáíù ½ º Ï » Õ » óÇë Ð ³ Û ³ ë- ï ³ Ý »³ ó . ëï ³ ó ³ õ ½ëáõñμ ² õ » ï ³ ñ ³ Ýë Û ³ ñ ¹³ ñ ÁÝãÇó Çõñáó » õ ÁÝÍ ³ Û »³ ó Ç ëáõñμ áõËïÝ Çõñ Ê ³¹³ ñÇ í ³ Ýë ¦£  ³ ñ · - Ù ³ Ýã ³ ó ² í » ï ³ ñ ³ ÝÁ Ñ ³ ÛÏ ³ Ï ³ Ý Ó » é ³· ñ ³ Ï ³ Ý áõ Ù ³ Ý- ñ ³ ÝÏ ³ ñã ³ Ï ³ Ý Å ³ é ³ Ý · áõÃÛ ³ Ý Ýß ³ Ý ³ íáñ ÝÙáõßÝ » ñÇó ¿£ î ³ ñμ » ñ ³ ÕμÛáõñÝ » ñáõÙ í ³ ÝùÁ íÏ ³ ÛíáõÙ ¿ ï ³ ñμ » ñ Ó¨ » ñáí ª Ê ³¹³ í ³ Ýù , Ê ³¹ Ç í ³ Ýù , Ê ³¹³ ÛÇ í ³ Ýù , Ê ³¹³ ñÇ í ³ Ýù ¨ ³ ÛÉÝ £ Ê ³¹³ í ³ Ýù-Ê ³¹³ ñÇ í ³ ÝùÁ ² ñó ³ ËÇ μ ³ ñμ ³ éÇ ÑÝãÛáõÝ ³ Ï ³ Ý ¨ ³ ñï ³ ë ³ Ý ³ Ï ³ Ý ³ é ³ ÝÓÝ ³ Ñ ³ ïÏáõÃÛáõÝÝ » ñÇÝ » Ýà ³ ñÏí » Éáí ª ÑÝãáõÙ ¿ Ý ³ ¨ Ê ³ Ãñ ³ í ³ Ýù Ï ³ Ù ÊÁÃñ ³ í ³ Ýù Ó¨ » ñáí £ ì ³ Ý ³ Ï ³ Ý Ñ ³ Ù ³ ÉÇñÁ Ýáñ ßáõÝã ¿ ëï ³ ÝáõÙ XII ¹³ ñÇ í » ñçÇ ¨ XIII ¹³ ñÇ ëϽμÇ ÑÛáõëÇë ³ ñ¨ » ÉÛ ³ Ý Ð ³ Û ³ ëï ³ ÝÇ Ñá · ¨áñ Ùß ³ ÏáõÛÃÇ ½ ³ ñ ·³ óÙ ³ Ý · áñÍáõÙ Ù » Í ³ í ³ Ý ¹ μ » - ñ ³ Í » ñ ³ Ëï ³ íáñÝ » ñÇó Ù » ÏÇ ª ÐáíÑ ³ ÝÝ » ë í ³ ñ ¹³ å » ï Ê ³ ã » Ýóáõ ª (§ ÚáíÑ ³ ÝÝ ¿ ë Ç ·³ õ ³ é ¿ Ý Ê ³ ã ¿ ÝáÛ ¦) ßÝáñÑÇí £ ÎÇñ ³ Ïáë ¶³ ÝÓ ³ Ï » óÇÝ Ýñ ³ Ý ³ Ýí ³ ÝáõÙ ¿ª §³ é ³ - ùÇÝÇ » õ ëáõñμ ³ Ûñ ¦£ ì » ñÇÝ Ê ³ ã » ÝÇ ÇßË ³ Ý ³ Ï ³ Ý ï ³ Ý å ³ - Û ³ ½ ³ ïÝ » ñÇó ¿ ñ ÐáíÑ ³ ÝÝ » ë í ³ ñ ¹³ å » ïÁ £ ÈÇÝ » Éáí ê ³ ñ · Çë ¼ ³ ù ³ ñÛ ³ Ý ³ ÙÇñëå ³ - ë ³ É ³ ñÇ » ñÏáõ ëÇñ ³ ëáõÝ ½ ³ í ³ ÏÝ » ñÇ ª ¼ ³ - ù ³ ñ » Ç áõ Æí ³ Ý » Ç ¹³ ëïÇ ³ ñ ³ ÏÁ , Ý ³ Ñá · ¨áñ ëå ³ ë ³ íáñáõÃÛ ³ Ý ¿ ñ Ïáãí ³ Í Ð ³ Õ- å ³ ï ¨ ê ³ Ý ³ ÑÇÝ í ³ Ý ³ Ï ³ Ý Ñ ³ Ù ³ ÉÇñÝ » - ñáõÙ £ ² Ûë » ñÏáõ í ³ Ýù » ñáõÙ ¿ É ÐáíÑ ³ ÝÝ » ë í ³ ñ ¹³ å » ïÁ Ó » éÝ ³ ÙáõË ¿ ÉÇÝáõÙ áã ÙÇ ³ ÛÝ ßÇÝ ³ ñ ³ ñ ³ Ï ³ Ý · áñÍáõÝ » áõÃÛ ³ ÝÁ , ³ ÛÉ Ý ³ ¨ ½ ³ ñÏ ¿ ï ³ ÉÇë · ñãáõÃÛ ³ Ý · áñÍÇÝ áõ Ù ³ Ý- ñ ³ ÝÏ ³ ñã ³ Ï ³ Ý ³ ñí » ëïÇ ½ ³ ñ ·³ óÙ ³ ÝÁ £ 1204 Ãí ³ Ï ³ ÝÇÝ í » ñ ³¹³ éÝ ³ Éáí Ê ³ - ã » Ý ª í » ñ ³ Ï ³ Ý · ÝáõÙ ¿ ³ í » ñí ³ Í Ê ³¹³ - í ³ ÝùÁ ¨ ³ í ³ ñïáõÙ í ³ Ý ³ Ï ³ Ý Ñ ³ Ù ³ ÉÇñÇ · ÉË ³ íáñ ï ³ - ׳ ñÇ Ï ³ éáõóáõÙÁ , áñÇ Ù ³ ëÇÝ » Ï » Õ » óáõ ³ ñ¨ÙïÛ ³ Ý å ³ - ïÇÝ ³ éÏ ³ ¿ Ñ » ï¨Û ³ É ³ ñÓ ³ Ý ³· ñáõÃÛáõÝÁ . § Æ àÌ ¶ ( 1204 ) ÃáõÇë » ë ï ¿ ñ ÚáíÑ ³ ÝÝ ¿ ë ßÇÝ » óÇ ½ » Ï » Õ » óÇë » õ ÅáÕáí » óÇ ½Ë ³ ã » õ ½ · Çñù , áñ Ç ëÙ ³ » õ ³ ñÏÇ ½æáà ³ óÝ ³ Û · ÇÝ » õ ½Ø ³ ï ³ ÕÇëÝ μ ³ ½áõÙ ³ ßË ³ ïáõà »³ Ùμ » õ » ïáõ ½í ³ ÝùÝ Çõñ ³ Ù » Ý ë ³ ÑÙ ³ Ý ³ õÝ ÇÙ ³ Õμûñë Ð ³ ë ³ Ý ³ Û » õ Çõñ áñ ¹ õáóÝ ª Ð ³ à » ñùáÛ ï »³ éÝ ÙÇçÝáñ ¹ áõà »³ Ùμ . àí Ë ³÷³ Ý ¿, Ë ³ - ÷³ Ý » ëóÇ Ç Ï » Ý ³ óÝ ² ëïáõÍáÛ ¦£ ² ÛëÇÝùÝ ª ÐáíÑ ³ ÝÝ » ë í ³ ñ ¹³ å » ï Ê ³ ã » ÝóÇÝ Ï ³ éáõóáõÙ ¿ Ê ³¹³ í ³ ÝùÇ Ï ³ ÃáÕÇÏ » » Ï » Õ » óÇÝ ª ³ ÛÝï » Õ Ñ ³ - í ³ ù » Éáí Ó » é ³· Çñ Ù ³ ïÛ ³ ÝÝ » ñ , Ë ³ ã » ñ , í ³ ÝùÇÝ ¿ ÝíÇñáõÙ ³ Û · Ç ¨ ³ Ûë ³ Ù » ÝÁ Ð ³ à » ñùÇ ï » ñ ÇßË ³ Ý ì ³ Ëà ³ Ý · Ç ÙÇç- Ýáñ ¹ áõÃÛ ³ Ùμ Ñ ³ ÝÓÝáõÙ ¿ » Õμ ³ Ûñ Ð ³ ë ³ ÝÇÝ ¨ Ýñ ³ áñ ¹ Ç- Ý » ñÇÝ £
ÐáíÑ ³ ÝÝ » ë Ê ³ ã » Ýóáõ Ï ³ ï ³ ñ ³ Í Ï ³ ñ¨áñ Ó » éÝ ³ ñÏáõÙ- Ý » ñÇó Ù » ÏÁ , à » ñ¨ë ³ Ù » Ý ³ Ï ³ ñ¨áñÁ , í ³ ÝùÇÝ ÏÇó Ù ³ ï » - Ý ³¹³ ñ ³ ÝÇ ëï » ÕÍáõÙÝ ¿ ñ , áñÁ Ñ » ï ³·³ ÛáõÙ Ñ ³ Ù ³ ÉñíáõÙ ¿ ÇÝãå » ë Ùáï ³ Ï ³ · ñãáõÃÛ ³ Ý Ï » ÝïñáÝÝ » ñÇ Ó » é ³· ñ » ñáí , ³ ÛÝå » ë » õ ÏáÕáåïí ³ Í áõ ·» ñ » í ³ ñí ³ Í Ù ³ ïÛ ³ ÝÝ » ñÇ ïáõÝ ¹³ ñÓáí £ Ð ³ ïÏ ³ å » ë áõß ³· ñ ³ í ¿ ¶» ï ³ ß » ÝÇ Ó » é ³· ñÇ ×³ Ï ³ ï ³· ÇñÁ , áñÁ μ ³ Ý ³ ëÇñáõÃÛ ³ ÝÁ Ñ ³ ÛïÝÇ ¿ áñå » ë § Ð ³ Õå ³ ïÇ ² í » ï ³ ñ ³ Ý ¦£ 1223 à . ³ ñó ³ ËóÇ ê ³ ñ · Çë ù ³ - Ñ ³ Ý ³ Ý ² ÝÇáõÙ · ÝáõÙ ¿ ÑÇßÛ ³ É Ó » é ³· ÇñÁ ¨ ÝíÇñ ³ μ » ñáõÙ Ê ³¹³ í ³ ÝùÇÝ ª § Çõñ ï » ÕÇ ëÝÝ ¹»³ Ý ¦£ ² Ûëï » Õ » ñÏ ³ ñ Å ³ - Ù ³ Ý ³ Ï ÙÝ ³ Éáõó Ñ » ïá Ó » é ³· ÇñÁ ï » Õ ³÷ áËíáõÙ ¿ ¶» ï ³ ß- » Ý £ XX ¹³ ñÇ 20- ³ Ï ³ Ý Ãí ³ Ï ³ ÝÝ » ñÇÝ ¶³ ñ »· ÇÝ Ðáíë »÷ Û ³ ÝÁ ( 1943-1952 Ãà . Î ³ ÃáÕÇÏáë Ø » ÍÇ ï ³ ÝÝ ÎÇÉÇ- ÏÇá ¶³ ñ »· ÇÝ ² Ðáíë »÷ Û ³ Ý ) μ » ñáõÙ ¿ êáõñμ ¾çÙÇ ³ ÍÝÇ Ù ³ ï » Ý ³¹³ ñ ³ Ý £ Ð ³ Õå ³ ïÇ Ó » é ³· ñ ³ Ï ³ Ý ¨
ÂÆì 32 ( 1497 ) 16 - 22 ú ¶ àêîàêÆ 2023
21