² Ø º Ü ² ÐÜÆò ¾È ÐÆÜ
Î ³ ÉÏ ³ Ã ³ ÛÇ Ñ ³ Ù ³ Éë ³ ñ ³ ÝÁ ÐÝ ¹ Ï ³ ëï ³ ÝÇ ³ Ù » Ý ³ ÑÇÝ » õ ³ Ù » Ý ³ Ëáßáñ Ñ ³ Ù ³ Éë ³ ñ ³ ÝÝ ¿« ëï » ÕÍí » É ¿ 1857 Ãí ³ - Ï ³ ÝÇÝ £
Ð » ï ³ ùñùÇñ ¿« áñ ¹ ñ ³ ÝÇó ³ í » ÉÇ í ³ Õ ª 1821-ÇÝ « ÑÝ ¹ Ï ³ - Ñ ³ Û Ñ ³ Ù ³ ÛÝùÇ áõÅ » ñáí « ³ í » ÉÇ ëïáõÛ ·ª Ù » Í ³ Ñ ³ ñáõëï ² ëïí ³ Í ³ ïáõñ Øáõñ ³¹ Ë ³ ÝÛ ³ ÝÇ Ïï ³ Ïáí « áñÝ Çñ ³ Ï ³ Ý ³ óñ » É ¿ ØÝ ³ ó ³ Ï ³ Ý ì ³ ñ ¹³ ÝÛ ³ ÝóÁ « ÝáõÛÝ Î ³ ÉÏ ³ à ³ ÛáõÙ ÑÇÙÝí » É ¿ § Ñ ³ ÛÏ ³ Ï ³ Ý Ñ ³ Ù ³ Éë ³ ñ ³ ÝÁ ¦ª Ð ³ Ûáó Ø ³ ñ ¹³ ëÇñ ³ - Ï ³ Ý ×» Ù ³ ñ ³ ÝÁ £ Ð » ï ³·³ ï ³ ñÇÝ » ñÇÝ ³ ÛÝ Ùï » É ¿ Î ³ ÉÏ ³ - à ³ ÛÇ Ñ ³ Ù ³ Éë ³ ñ ³ ÝÇ Ï ³ ½ÙÇ Ù » ç £
ä ² 𠶺 ì Æð ² Ü ² Î ² Ü Þ ² ÐÆò
Ø » ÉÇù- ² Õ ³ Ù ³ ÉÛ ³ ÝÝ » ñÇ Ýß ³ Ý ³ íáñ ïáÑÙÁ ïí » É ¿ Ñ ³ Û ³ ½ ·³ ÛÇÝ- ³ ½ ³ ï ³· ñ ³ Ï ³ Ý ß ³ ñÅÙ ³ Ý · áñÍÇãÝ » ñ « Ñ ³ ë ³ ñ ³ - Ï ³ Ï ³ Ý-ù ³ Õ ³ ù ³ Ï ³ Ý ¹» Ùù » ñ « » ñ » õ » ÉÇ Ùï ³ íáñ ³ Ï ³ ÝÝ » ñ « ½ÇÝíáñ ³ Ï ³ ÝÝ » ñ £ îí » É ¿ Ý ³» õ Ù » Í ³ Ñéã ³ Ï Ã ³ é ³ Ñ ³ ñ ª ² Õ ³ Ù ³ É Ø » ÉÇù- ² Õ ³ Ù ³ ÉÛ ³ ÝÇÝ ( 1830-1906 )£ Ü ³ ³ í » ÉÇÝ ¿ ñ « ù ³ Ý å ³ ñ½ ³ å » ë à ³ é ³ Ñ ³ ñÁ ª ³ ñ » õ » ÉÛ ³ Ý » ñ ³ Åßï ³ ñí » ë- ïÇ ÑÙáõï · Çï ³ Ï ¿ ñ « ³ ÝÙñó ³ ÏÇó Ýí ³·³ Íáõ « áñ · Çï » ñ Çñ · áñ- ÍÇùÇ μáÉáñ ÝñμáõÃÛáõÝÝ » ñÁ £ ² Õ ³ Ù ³ ÉÝ ³ ñ » õ » ÉÛ ³ Ý ÅáÕáíáõñ ¹ Ý » ñÇ ÏáõéùÝ ¿ ñ « áñÇ Ñ ³ Ùμ ³ íÁ Ñ ³ ë ³ í Ý ³» õ Çñ ³ Ý ³ - Ï ³ Ý ß ³ ÑÇÝ £ º í ß ³ ÑÁ Ýñ ³ Ý Ã ³ é ÝíÇñ » ó « μ ³ Ûó ¹³ ëáíáñ ³ - Ï ³ Ý Ã ³ é ã ¿ ñ ª í » ñóí ³ Í ¿ ñ å ³ É ³ ï ³ Ï ³ Ý Ù » Í ³ ñÅ » ù Ñ ³ í ³ - ù ³ ÍáõÇó £
ÐÆ ² ò ² Ì ØÜ ² ò æàôÔ ² ÚÆ Ê ² âø ² ð º ðàì
æáõÕ ³ ÛÇ Ñ ³ Ûáó ·» ñ » ½Ù ³ Ý ³ ï ³ Ý Ë ³ ãù ³ ñ » ñÇ μ ³ ñμ ³ ñáë ³ Ï ³ Ý ç ³ ñ ¹ Á ³¹ ñμ » ç ³ Ý ³ Ï ³ Ý Ññáë ³ ÏÇ ÏáÕÙÇó áïÝÓ · áõ- ÃÛáõÝ ¿ ñ áã ÙÇ ³ ÛÝ Ñ ³ Û Ùß ³ ÏáõÛÃÇ « ³ ÛÉ » õ ù ³ Õ ³ ù ³ ÏñÃáõ- ÃÛ ³ Ý ¹» Ù ÁÝ ¹ Ñ ³ Ýñ ³ å » ë £ ² Û ¹ Ë ³ ãù ³ ñ » ñÁ ÝÛáõà ³ Ï ³ Ý ³ ñ- í » ëïÇ · ÉáõË · áñÍáóÝ » ñ ¿ ÇÝ £ ø ³ Õ ³ ù ³ ÏÇñà º íñáå ³ Ý Ñ ³ Ûáó Ó » éùÇ ³ Û ¹ Ýñμ ³ ÑÛáõë ³ ñ ³ ñáõÙÝ » ñÁ ï » ë » É ¿ Çñ μ ³ ½Ù ³ ÃÇí ׳ Ý ³ å ³ ñÑáñ ¹ Ý » ñÇ « ÑÝ ³·» ï áõëáõÙÝ ³ ëÇñáÕÝ » ñÇ ³ ãù » ñáí £ Üñ ³ ÝóÇó Ù » ÏÝ ¿ » Õ » É ýñ ³ ÝëÇ ³ óÇ ×³ Ý ³ å ³ ñÑáñ ¹ -ÙÇëÇáÝ » ñ « áõÕ »· ñáÕ ² É » ùë ³ Ý ¹ ñ ¹ Á èá ¹» ëÁ ( 1591-1660 )£ ÐéáÙáõÙ ³ ëïí ³ Í ³ - μ ³ Ý ³ Ï ³ Ý ÏñÃáõÃÛáõÝ ëï ³ Ý ³ Éáõó Ñ » ïá Ý ³ ù ³ ñá½ã ³ Ï ³ Ý · áñÍáõÝ » áõÃÛáõÝ ¿ Í ³ í ³ É » É Ð ³ ñ ³ í ³ ÛÇÝ âÇÝ ³ ëï ³ ÝáõÙ « üÇÉÇåÇÝÝ » ñáõÙ « ³ å ³ Æñ ³ ÝáõÙ £ 1646 Ãí ³ Ï ³ ÝÇÝ « Ö ³ í ³ - ÛÇó ÐéáÙ í » ñ ³¹³ éÝ ³ ÉÇë « èá ¹» ëÝ ³ Ýó » É ¿ Ð ³ Û ³ ëï ³ Ýáí » õ áõÕ »· ñáõÃÛáõÝÝ » ñ ÃáÕ » É º ñ » õ ³ ÝÇ « ¾çÙÇ ³ ÍÝÇ « ³ ÛÉ í ³ Û- ñ » ñÇ Ù ³ ëÇÝ « μ ³ Ûó ³ é ³ ÝÓÝ ³ ÏÇ Ñ » ï ³ ùñùñáõÃÛáõÝ ¿ Ý » ñÏ ³ - Û ³ óÝáõÙ Ñ ³ ïÏ ³ å » ë æáõÕ ³ ÛÇ Ñ ³ Ûáó ·» ñ » ½Ù ³ Ý ³ ï ³ Ý ï ³ - å ³ Ý ³ ù ³ ñ » ñÇ Ýñ ³ ÝÏ ³ ñ ³· ñáõÃÛáõÝÁ £ üñ ³ ÝëÇ ³ óÇ ×³ Ý ³ - å ³ ñÑáñ ¹ Ý ³ ÛÝï » Õ Ñ ³ ßí » É ¿ 10 Ñ ³ ½ ³ ñ ï ³ å ³ Ý ³ ù ³ ñ-Ë ³ ã- ù ³ ñ » õ ÑÇ ³ óÙáõÝùáí · ñ » É ¹ ñ ³ Ýó Ù » Í « ÇÝùÝ ³ ïÇå ³ ñí » ëïÇ Ù ³ ëÇÝ £
² É » ùë ³ Ý ¹ ñ ¹ Á èá ¹» ëÇ áõÕ »· ñáõÃÛáõÝÝ » ñÇ · ÇñùÝ ³ é ³ - çÇÝ ³ Ý ·³ Ù Ññ ³ ï ³ ñ ³ Ïí » É ¿ 1653 Ãí ³ Ï ³ ÝÇÝ « » ñÏñáñ ¹ Á ª 1884-ÇÝ « ýñ ³ Ýë » ñ » Ý £ ² ÛÝï » Õ æáõÕ ³ ÛÇ Ë ³ ãù ³ ñ » ñÇ Ù ³ ëÇÝ ÑÇ ³ óÙáõÝùÇ ß ³ ï Ëáëù » ñ Ï ³ Ý £ º íñáå ³ óÇ ×³ Ý ³ å ³ ñÑáñ ¹ Á · Ý ³ Ñ ³ ï » É ¿ Ñ ³ Ûáó Ë ³ ã- ù ³ ñ » ñÁ « ÙÝáõÙ ¿« áñ º íñáå ³ Ý · Ý ³ Ñ ³ ïÇ ³¹ ñμ » ç ³ Ý ³ Ï ³ Ý Ññáë ³ ÏÇ μ ³ ñμ ³ ñáëáõÃÛáõÝÁ £
ØÆ § ÜÎ ² ðâ ² Î ² Ü ¦ Î º Üê ² Ì ² è
Ð ³ Ûáó ³ ½ ·³ ÛÇÝ μÝ ³ íáñáõÃÛ ³ Ý Ñ ³ ïÏ ³ Ýß ³ Ï ³ Ý · Í » ñÇó ¿ ³ Ûë Ï ³ Ù ³ ÛÝ ÁÝï ³ ÝÇùáõÙ ÝáõÛÝ ³ ñÑ » ëïÇ « ³ ñí » ëïÇ « Ù ³ ë- Ý ³· ÇïáõÃÛ ³ Ý Ñ ³ çáñ ¹³ Ï ³ ÝáõÃÛáõÝÁ « Å ³ é ³ Ý · áõÙÁ Ù » ÏÁ ÙÛáõëÇÝ £ ² Ûëå » ë` Ñ ³ Û » ñë áõÝ » Ýù « ³ ë » Ýù « áëÏ » ñÇãÝ » ñÇ « ÝÏ ³ ñÇãÝ » ñÇ « μÅÇßÏÝ » ñÇ Ýß ³ Ý ³ íáñ ·» ñ ¹³ ëï ³ ÝÝ » ñ £
² ëí ³ ÍÇ ³ Ù » Ý ³ μÝáñáß ûñÇÝ ³ ÏÝ » ñÇó Ù » ÏÁ Ø ³ Ý ³ ë ÝÏ ³ ñÇãÝ » ñÇ ÁÝï ³ ÝÇùÝ ¿£
Ø ³ Ý ³ ëÝ » ñÝ ³ åñ » É » õ ëï » ÕÍ ³· áñÍ » É » Ý Î © äáÉëáõÙ « 17-ñ ¹ ¹³ ñÇ í » ñçÇó ÙÇÝã » õ 1920- ³ Ï ³ Ý Ãí ³ Ï ³ ÝÝ » ñÁ £ Üñ ³ Ýù ³ é ³ çÇÝÝ » Ý Ãáõñù ³ Ï ³ Ý ³ ñí » ëï Ý » ñÙáõÍ » É ¹ Ç- Ù ³ ÝÏ ³ ñÇ Å ³ ÝñÁ « » ñ ÷ Ý ³· ñ » É Ïï ³ íÇ íñ ³« ëϽμÝ ³ íáñ » É Ñ ³ ëïáó ³ ÛÇÝ ÝÏ ³ ñãáõÃÛáõÝÁ £ ² Ýßáõßï « Ù » Í ¿ » Õ » É Ýñ ³ Ýó Ý » ñ ¹ ñáõÙÁ Ñ ³ Û Ýáñ Ï » ñå ³ ñí » ëïÇ Ó » õ ³ íáñÙ ³ Ý · áñÍáõÙ £ öáñÓ » Ýù ëï » ÕÍ » É Ø ³ Ý ³ ëÝ » ñÇ § ÝÏ ³ ñã ³ Ï ³ Ý ¦ Ï » Ýë ³ - Í ³ éÁ £
ÀÝï ³ ÝÇùÇ ³ í ³· Á ª ´³ ñë » ÕÁ « ëï » ÕÍ ³· áñÍ » É ¿ 17-ñ ¹ ¹³ ñÇ í » ñçáõÙ-18-ñ ¹ ¹³ ñÇ ëϽμáõÙ « ëï » ÕÍ » É Ù ³ Ýñ ³ ÝÏ ³ ñ- ã ³ Ï ³ Ý ¹ ÇÙ ³ ÝÏ ³ ñÝ » ñ £
´³ ñë » ÕÇ áñ ¹ ÇÝ ª è ³ ý ³ Û » ÉÁ ( 18-ñ ¹ ¹³ ñÇ 1-ÇÝ Ï » ë )« áñÁ ·» Õ ³ ñí » ëï ³ Ï ³ Ý ÏñÃáõÃÛáõÝ ¿ ñ ëï ³ ó » É Æï ³ ÉÇ ³ ÛáõÙ « Ñ ³ Ûï- ÝÇ ¿ » Õ » É áñå » ë Ëáßáñ ·» Õ ³ ÝÏ ³ ñÇã « ÙÇ ³ Å ³ Ù ³ Ý ³ Ï ª ׳ ñ- ï ³ ñ ³ å » ï £ êñμ ³ å ³ ïÏ » ñÝ » ñ ¿ ³ ñ » É Î © äáÉëÇ Ñ ³ ÛÏ ³ Ï ³ Ý » Ï » Õ » óÇÝ » ñÇ Ñ ³ Ù ³ ñ £ è ³ ý ³ Û » ÉÝ áõÝ » ó » É ¿ » ñÏáõ áñ ¹ Ç ª Ø ³ Ý ³ ëÁ » õ ¼ » ÝáμÁ ( 18-ñ ¹ ¹³ ñÇ 2-ñ ¹ Ï » ë )« áñáÝù ÝáõÛÝå » ë » Õ » É » Ý Ñ ³ ÛïÝÇ ·» - Õ ³ ÝÏ ³ ñÇãÝ » ñ £
¼ » ÝáμÇ áñ ¹ ÇÝ ª ÝáõÛÝå » ë ¼ » Ýáμ ( 18-ñ ¹ ¹³ ñÇ í » ñç-19-ñ ¹ ¹³ ñÇ ëÏǽμ )« Ñ » ï » õ » É ¿ ÁÝï ³ Ý » Ï ³ Ý ³ í ³ Ý ¹ áõÛÃÇÝ » õ ¹³ ñ- Ó » É Ñ ³ ÛïÝÇ ·» Õ ³ ÝÏ ³ ñÇã « ÙÇ ³ Å ³ Ù ³ Ý ³ Ï ½μ ³ Õí » É ¹ Çí ³ - Ý ³· Çï ³ Ï ³ Ý » õ à ³ ñ · Ù ³ Ý ³ Ï ³ Ý ³ ßË ³ ï ³ Ýùáí £ ì » ñçÇÝÇë áñ ¹ ÇÝ ª ² É » ùë ³ Ý ¹ ñÁ « ³ í ³ ñï » É ¿ ìÇ » ÝÝ ³ ÛÇ ·» Õ ³ ñí » ëïÇ ³ Ï ³¹» ÙÇ ³ Ý « Ñéã ³ Ïí » É Çñ ·» Õ ³ ÝÏ ³ ñã ³ Ï ³ Ý ³ ßË ³ ï ³ ÝùÝ » ñáí £ º ñÏñáñ ¹ áñ ¹ ÇÝ ª ¶³ ëå ³ ñÁ « ßáõñç 30 ï ³ ñÇ Ï ³ ñ » õáñ ¹ Çí ³ - Ý ³· Çï ³ Ï ³ Ý ³ ßË ³ ï ³ Ýù ¿ Ï ³ ï ³ ñ » É ìÇ » ÝÝ ³ ÛáõÙ « μ ³ Ûó íñ- ÓÇÝÁ Ó » éùÇó ãÇ · ó » É ª ëï » ÕÍ » É ¿ ÑÇ ³ Ý ³ ÉÇ · áñÍ » ñ £ º ññáñ ¹ áñ ¹ ÇÝ ª Ø ³ ùëáõ ¹ Á « áñÁ ·» Õ ³ ñí » ëï ³ Ï ³ Ý
ÂÆì 31 ( 1453 ) 12 - 18 ÐàÎî º Ø ´º ðÆ 2022
13