Zgjimi Islam Zgjimi Islam nr.8 | Page 16

Zgjimi Islam Hadith Perandoria Osmane dhe Shqiptarët Intervistë Simboli i një kulture qindra vjeçare, unisohet dhe lansohet në një multietni shtetesh me ngjyra, kostume e gjuhë të ndryshme duke jetuar mes tyre si kutia e pandorës që ka gjitha dhuratat e mundshme. E tillë ishte Perandoria Islamo-Osmane që u dha mundësi gjithë popujve të jetonin të lirë të kulturuar e civilizuar brenda territorit që ajo sundonte. Shkencë Histori Familja Këshilla Urtësi Perandoria Osmane e cila u shtri nga Hungaria veriore deri në Arabinë Jugore, nga Krimeja deri në Afrikën e Veriut, do të përmblidhte në vete edhe tokat shqiptare. Shqiptarët u bashkuan me këtë perandori gjatë kulminacionit të saj, dhe për pesqind vite me rradhë ndanë me të lavdinë dhe dështimet e saj. Ajo duke ndërtuar një botë tolerante dhe multikulturore, mblodhi në gjirin e saj edhe popuj të tjerë. Grekët, hungarezët, serbët, kroatët, vllehët, pomakët, ciganët, lazët, boshnjakët, çerkezët, bullgarët, rumunët, arabët, kurdët, tartarët, armenët, hebrenjtë dhe shumë popuj të tjerë ndanë kulturën dhe traditat e tyre me komunuelthin Osman. Kultura që turqit sollën nga Azia qëndrore e gërshetuar me traditat e popujve mbi të cilët ata sunduan, i dha kulturës Osmane madhështinë më të madhe të kulturave të botës së Islamit të epokës moderne. Bejlerët, Pashallarët dhe agallarët turq, së bashku me klasën e “devshirmeve” (muslimanëve ballkanas), mundën të ndërtojnë një perandori tolerante islame e cila, ruajti Etikë Poezi Kuriozitete 16 me modesti dhe dinjitet kulturat dhe fetë e popujve të tjerë, duke prezantuar në Evropën Juglindore botën Islame. Osmanët e kanë fillesën e tyre në shekullin e XIII gjatë sundimit të Osmanit (1280-1324) i cili themeloi principatën e tij që më vonë do të bëhej ndër më të famshmet në Histori. Perandoria e mëvonshme do të merrte emrin pikërisht të Osmanit dhe do të quhej Perandoria Osmane sepse ai njihet si sulltani i parë i kësaj perandorie. Si datë e themelimit njihet viti 1299 nga ana e Osmanit, kurse si data e rënies njihet viti 1923 nga ana e Mustafa Kemal Ataturkut. Perandoria osmane përfshinte 22.9 milion km² në majë të lulëzimit në shekullin XVI duke mbajtur të pushtuara viset nga Afrika Veriore, Lindja e Afërt, Kaukazi deri në Evropë. Ishte rivali kryesor i shteteve evropiane kundër të cilave ndërmori shumë fushata ushtarake. Brenda perandorisë mbizotëronte rendi ushtarak dhe aristokracia e zgjedhur e padishahut (sulltanit), sovranit të shtetit. Shekujt XVI dhe XVII ishin kulmi i lulëzimit të kësaj perandorie, ndërsa në shekujt XVIII dhe XIX luftërat e shpeshta me Rusinë dhe Austro-Hungarinë shënojnë rënien. Përfshirja në Luftën e Parë Botërore, në krah me fuqitë qendrore, Austro-Hungarinë dhe Perandorinë Gjermane, osmanëve iu solli shkatërrimin e plotë të perandorisë së tyre. Lëvizjet nacionaliste turke shpallën Republikën e Turqisë në territorin e mbetur, i cili kryesisht banohej nga populli turk. Ndër