PARAGJYKIMI
dhe ndikimi i tij në shoqëri
Qysh nga kohët e lashta e deri sot janë cenuar të
drejtat dhe liritë e njerëzve. Në këtë mënyrë janë
shkaktuar konflikte të ndryshme me përmasa të
mëdha, mes racave, grupeve dhe individëve. Prandaj
paragjykimi është një qëndrim për të cilin psikologët
socialë shfaqin interes të veçantë.
Paragjykimi është një gjykim i pabazë, gjykim pa
fakte ose thënë më mirë gjykim i krijuar me bindje.
është një formë shumë e ngurtë dhe negative e
mendimit, e drejtuar zakonisht ndaj dikujt apo diçkaje. Në shumë raste njerëzit I kushtëzojnë veprimet
e veta në bazë të paragjykimeve duke u sjellë me
antipati me personat e grupit tjetër. Kjo është si shkak
i mosngjasimit në pamjet fizike, në shijet, interesat,
besimet, qëndrimet dhe në vlerat e tyre.
Shumë nga paragjykimet mbështeten në kulturën
dhe traditat e njerëzve. Psikologët kanë zbuluar
ndryshime midis rajoneve, kulturave dhe grupeve
në qëndrimet e paragjykuara. Këto lloje bindjesh
(mendimesh) përcillen brez pas brezi, varësisht nga
lloji i edukimit të njeriut. Institucioni i parë dhe më
i rëndësishëm i cili luan rolin kryesor në edukimin e
njeriut është familja. Njeriu nga informacione të tilla
ndikohet qysh në fëmijëri. Si fëmijë, këto informata i
merr nga prindërit edhe atë në dy mënyra: në mënyrë
direkte kur prindërit i ngulitin fëmijës mendime
negative për një person a grup personash dhe në
mënyrë indirekte kur fëmija i dëgjon këto biseda në
mesin e familjarëve. Kështu, i përvetëson mendimet
dhe qëndrimet e të rriturve dhe mundohet t’i zbatoj
po në mënyrën e njëjtë, drejtuar personit apo grupit
për të cilin bëhet fjalë. Që të dyja metodat e lartpërmendura me të cilat informohet fëmija kanë efekt
shumë negativ në edukimin dhe në krijimin e personalitetit të tij.
Paragjykimi është një sëmundje e cila gjen vendin
e përshtatshëm te personat me karakter të dobët.
Shumica e personave të tillë janë të luhatshëm dhe
ndikohen nga paragjykimet e të tjerëve duke u bërë
edhe vetë pjesë e kësaj sëmundje.
8 Zgjimi Islam
Për shembull disa njerëz arrijnë pozita të mira në
shoqëri, arrijnë standarde të larta dhe nuk interesohen për të tjerët me pozitë më të vështirë dhe me
standarde më të ulëta. E kur atyre u flitet për çështje
humane, ata mburren me veten e tyre dhe paragjykojnë të tjerët se vet janë fajtorë për fatin e tyre. Gjykojnë të tjerët pa fakte bazë e duke mos pasur parasysh
rrethanat në të cilat gjendet shoqëria dhe nevojën e
shumë njerëzve për ndihmë.
Ndërsa në Islam, askush nuk mund të shkojë më
tutje, përkatësisht, nuk mund të përparojë, e as të
mbetet prapa, përveç sipas nivelit të njerëzisë dhe
devotshmërisë së tij. Shoqëria Islame është e vetmja shoqëri te e cila akideja përfaqëson lidhjen e
bashkimit themelor dhe e cila e konsideron akidenë
të vetmen mënyrë për ta fituar shtetësinë që i tubon
në vete të ziun e të bardhin, të kuqin e të verdhin,
arabin, romakun, persianin, abisini-anin dhe të gjitha
kombet e tokës në një Ummet.
Disa të tjerë nuk mund të realizojnë vëzhgim
psikologjik për të tjerët, prandaj në vlerësimin e
personalitetit mbështeten te dukja. Në këtë mënyrë
kur një person nuk ngjason me shijen, bindjen dhe
interesat e tyre, ata e paragjykojnë të pa arsyeshme
prezencën e tij në shoqëri. Gjithashtu, një lloj i paragjykimeve i cili ka shkaktuar probleme të mëdha në
shoqëri është paragjykimi racor. Ka raste kur qeveria ka kërkuar ndihmën e psikologëve për t’u marrë
me paragjykimin racor, i cili është një problem real
për një vend shumëracor, i cili i është përkushtuar
idealit të të drejtave dhe shanseve të barabarta të
individëve.
Psikologët në shekullin XX kanë zbuluar se një nga
metodat më të suksesshme për të hequr dorë nga
paragjykimet është ta vesh personin me paragjykime
të bashkëveprojë me njerëzit që ai nuk i pëlqen.
Teorikisht bashkëveprimi duhet të jetë i tillë që të
kërkojë bashkëpunim për arritjen e qëllimeve të
caktuara.
Për shembull, Keneth Clark Universitetit të qytetit
New York ka themeluar një firmë për të nxitur