Zbornik radova Muzeja Hercegovine Nov. 2014 | Page 55

je na oblikovanje nošnje koja u sebi čuva tragove najstarijih kultura počev
od starobalkanske, vizantijske, slovenske, zapadnomediteranske, levantske,
osmanske pa do srednjoevropske koje su manje-više prepoznatljive u nazivima
odjevnih predmeta, kroju, materijalu, ukrašavanju i dr., te načinu odijevanja
Bošnjaka, Hrvata i Srba – tri naroda koji nastanjuju ovu teritoriju i tri osnovna
nosioca tradicionalne kulture ovog tla.
Pored spomenutog, za oblikovanje nošnje u Hercegovini značajni su bili
i uticaji nošnji Primorja, Dubrovačke Župe i Crne Gore. Te uticaje uslovile su
ekonomske i društvene veze ovih oblasti sa susjednom Dalmacijom s jedne
i Bokom kotorskom i Crnom Gorom, s druge strane. Uticaji iz Crne Gore
su naročito pojačani poslije 1875. g. kada se prihvataju neki dijelovi nošnje
(npr. “zavrata”, “dušanka”, “bjelača”, “dolama” kod muškaraca, svitni “zubun” i
“koporan” kod žena) što je dovelo do diferencijacije muške odnosno “brdske”
varijante hercegovačke nošnje.
Za razliku od nošnji kulturnih zona Zubaca, Gornje Trebišnjice,
Ljubomira, Šume, Površi, Bilećkih Rudina, te Gacka i Nevesinja koji pripadaju
tzv. brdskoj nošnji koja je sada samo odlika srpskog stanovništva, “humske”
nošnje razvijale su se, s neznatnim razlikama, i kod bošnjačkog i kod hrvatskog
i kod srpskog stanovništva na isti način. Kod bošnjačkog stanovništva ovih
oblasti gradska bošnjačka nošnja zahvatila je samo jedan manji broj imućnih
Bošnjaka, koji se ubrzo prilagodio ostalom stanovništvu i primio u novije
vrijeme sve prisutniju zapadnjačku modu.
Bošnjačka ženska nošnja u oblasti brdske nošnje, kako je već naglašeno,
razlikovala se od srpske i razvijala se pod uticajem gradske nošnje isto kao i
muška nošnja.
Dok se za hrvatske i srpske nošnje mogu naći analogije i van naše zemlje
(npr. kod stanovnika Bukovice i Vrlike u Dalmaciji, Crnoj Gori), za bošnjačke
nošnje možemo reći da su svojstvene samo za Hercegovinu bez obzira što
bošnjačkih nošnji ima i van njenih granica u Crnoj Gori, Sandžaku i na Kosovu.

53