Zbornik radova Muzeja Hercegovine Nov. 2014 | Page 44

Hercegovina se prostire na površini od 9835 m2. Granica sa Crnom
Gorom i Hrvatskom (Dalmacijom) rezultat je vjekovnih sukoba interesa
velikih sila, dok je ona prema Bosni prirodna, ograničena razvođima na
Čvrsnici, Raduši, Vranici, Bitovnji, Ivan-planini, Bjelašnici, Treskavici, Leliji,
Zelengori i Volujku.(Karta 1)2
KORIŠĆENI MATERIJAL ZA ODJEĆU
Do kraja XIX stoljeća nošnja seoskog stanovništva u Hercegovini bila je
pretežno domaće proizvodnje. Najčešće korišćene tkanine za izradu odjevnih
predmeta tradicionalnog kostima izrađivane su od vune, lana i konoplje.
Vuna, kao jedna od osnovnih tekstilnih sirovina, imala je najveću primjenu
u izradi tkanina koje su korišćene za tradicionalni kostim. To je uostalom
karakteristično i za sve ostale stočarske oblasti.3 Od vune se tkalo sukno, koje
se valjalo ili ne, a upotrebljavano je za krojenje i šivenje raznovrsnih dijelova
ženske i muške odjeće. Vuna je služila za tkanje ženskih pregača, tkanica,
podveza, torbi, „struka”. Od vune su se plele čarape, rukavice i drugo.
Još od srednjeg vijeka na ovim prostorima su bile poznate vrste sukna:
„raša”, „mrčina” i „modrina”, od kojih su izrađivani odjevni predmeti
tradicionalnog kostima.4
Raša je bio naziv za sukno bijele ili tamno-plave boje. Od bijele raše
šivale su se ženske zimske gaće, a od tamnoplave muške čakšire poznate u
čitavoj Hercegovini kao „rašne gaće”. Naziv „raša” prenijet je početkom XX
stoljeća i na frabrički materijal vuneni i pamučni, crne ili tamnoplave boje,
koji se upotrebljavao za ženske suknje zvane u zapadnoj Hercegovini „kotule”,
a u istočnoj „džupe”. U istočnoj Hercegovini bile su poznate i muške zimske
haljine kao „bjelače”, a u ostalim krajevima ženske haljine „bjelače”, „mrčine”
ili „modrine”.

2 V. Klajić, Bosna III, Zagreb, 1878., od 5 – 7; Jefto Dedijer, Hercegovina, Sarajevo, 1991. (Reprint),
11; Miloš Bjelovitić, Geografski pregled Hercegovine, Rad IX kongresa Saveza folklorista
Jugoslavije, Sarajevo, 1963., 10; Dr. Jovan Marković, Regionalna geografija SFR Jugoslavije,
Beograd, 1980., 567.
3 Bratislava Vladić-Krstić, Tehnologija i tehnike tkanja, GZM (E), n.s. XIX, Sarajevo, 1964; 119;
Svetlana Bajić, Tekstilna radinost u Drežnici, GZM (E), n. s. Sarajevo, 1983., 163 – 180; Katica
Benc-Bošković, Konavle. Tekstilno rukotvorstvo i narodna nošnja. Etnološka istraživanja,
Etnografski muzej u Zagrebu, Zagreb, 1983., 26.
4 Vidi npr.: Zorislava Čulić, Narodne nošnje u Bosni i Hercegovini, Zemaljski muzej BiH, Sarajevo,
1963., od 9 – 11; Dragana Radojčić, Odijevanje i zanati u službi odijevanja u Herceg Novom u
18. vijeku. Magistarski rad odbranjen na Filozofskom fakultetu u Beogradu, 1989. godine, od
58 – 61; Svetlana Bajić, Ženska suknena haljina, GZM (E) n. s., Sarajevo, 1989., 149 – 154.

42