Yıldız İşletme Kulübü Profil Dergisi 2015 | Page 102

Profil 2015 Araştırma Psikolojide vaka çalışmaları, bilim insanlarının beynin ve insan psikolojisinin işleyişiyle ilgili daha önceden hiç bilmediği bilgileri gün yüzüne çıkarmasını sağlamıştır. Türünün ilk örneklerinden olan bu vakaları aydınlatmaya çalışan bilim adamları, psikolojide yeni bir çığır açan bu vakaları inceleyerek psikoloji bilimini hızlı bir şekilde ilerletmişlerdir. Bu yazıda sizi, psikolojik araştırmalarda ekstrem durumların da bulunduğu sıradışı bir psikolojik vaka yolculuğuna çıkaracağım. Phineas Gage: Kafasından Demir Çubuk Genie: Vahşi Çocuk “Vahşi çocuk” terimi; medeniyetten Geçmiş Adam 1848’lerde yaşamış Phineas Gage, son derece sakin bir demiryolu işçisidir. Bir gün, barutu taşa işlerken demir bir çubuk kullanır. Aniden barut patlar ve demir çubuk Phineas Gage’in sol yanağından girip kafatasının sağından çıkar. Bu ağır kazadan sonra Phineas Gage, hiçbir fiziki rahatsızlıktan şikayetçi olmaz. Öyle ki, hemen ayağa kalkıp konuşmaya bile başlar. Ancak bir sorun vardır; artık Gage’in kişiliği tamamen değişmiş, eski davranışları farklılaşmıştır. Beyninin ön bölgesini delen demir ile Gage planlama, stratejik düşünme ve kendini kontrol etme gibi davranışlardan yoksun kalmıştır. Sürekli küfredip kavga çıkaran bir insan haline gelmiştir. Demiryolunda çalışan ve sakin bir adam olan Gage, bambaşka bir insan olmuştur. Bu vahim kazadan sonra işini bırakıp sirk ile gösterilere katılmış, garip fiziksel görünümü ve kişiliğinden dolayı bir sirk palyaçosu olmuştur. Phineas Gage, Dr. Harlow ile çalışmış ve Harlow, beynin ön kısmının (prefrontal cortex) insanda hangi yetileri barındırdığını Gage sayesinde araştırmış ve kanıtlamıştır. uzakta, doğada veya insan etkileşimi çok az bir ortamda yetiştirilmiş veya çocuklukta bir odaya kapatılarak istismar görmüş çocuklar için kullanılıyor. Genie 1970’te, 13 yaşındayken bulunmuş. Genie’nin başına gelenler oldukça korkunç ve çocuk istismarının en kötü örneklerinden sayılabilir. Şöyle ki: Babası, Genie’de zeka geriliği olduğuna inanarak onu bir odaya lazımlık ile kapatmış ve Genie ne zaman ses çıkarsa ona vurmuş. Genie ilk bulunduğunda motor fonksiyonları son derece düşük, sağlıksız ve konuşamayan bir çocukmuş. Psikologlar bu vakanın ilginçliğini farkedip onu araştırmalarının bir parçası yapmışlar. Genie, araştırmacıların gözetimi altında zamanla sağlığına kavuşmuş, biraz konuşabilmeye başlamış. Ancak araştırmacıların çocuğu bırakmasıyla, kendini yine bakım evlerinde bulmuş ve tamamen konuşmayan haline geri dönmüş. Bugün Genie’nin durumu oldukça vahim. Psikolojik olarak bitik, insanlarla hiç konuşmayan ve iletişim kurmayan birisi. Psikologlar ise Genie sayesinde; çocukların zeka gelişiminde uyaran bolluğunun ve dili öğrenmek için kritik dönemlerin önemini bulmuşlar. 102