Hoe zie jij leeftijdsgenoten omgaan met prestatiedruk en onzekerheden?
Ik denk dat onzekerheid, niet weten, typerend is voor mijn generatie. Volgens
sociologen zijn dat de mensen die nu ongeveer tussen de 18 en de 35 zijn. Het verschil
met andere generaties is dat de mensen in de mijne wéten dat niemand weet of ooit
gaat weten, dat niemand ooit antwoorden zal vinden op existentiële vragen. Dat schept
ruimte om niet op zoek te gaan naar algemene antwoorden, maar je eigen dromen na
te streven.
“If you wake up at a different time in a different
place, could you wake up as a different person?”
The narrator in Fight Club, 1999.
Je dromen nastreven is mooi, maar ik vind het ook spannend. Zelf ben ik 32 en
eigenlijk kies ik nu pas voor het leven van mijn droom: mensen niet alleen laten
leren maar ook laten beleven: met training, theater en muziek.
Het is ook eng je dromen na te leven. Voor de wereld maakt het namelijk niet uit, er zit
niemand op je te wachten. En heb niet de illusie dat hard werken garantie geeft op
succes. Daarvoor is ook geluk en toeval nodig. Als je dat niet beseft zou iedereen
volledig verantwoordelijk zijn voor zijn eigen leven, en dan worden we allemaal
eenzamer dan ooit. De psychische klachten van deze tijd – ADHD, burnout, depressie –
zijn daar symptomen van.
Kan kunst de problemen van deze tijd verhelpen?
Dat hangt er vanaf wat je onder kunst verstaat. Ik noem iets pas kunst wanneer het iets
persoonlijk universeels maakt, en het onmogelijke mogelijk. Het is het verschil tussen
een cabaretier die gewoon grappig is of iemand die je anderhalf uur lang weet mee te
nemen in een eigen wereld. In het laatste geval verander je de wereld door een andere
werkelijkheid te laten zien.