‘ Ó * j · T # ˚ùd˝≤ bÕsƒ ¡´ Á | üD≤ [ ø £ qT Ksês ¡ T # ˚düTÔHêïsTT . BìøÏ eTT +< äT y˚T < Ûëe ⁄\ T , e ÷ qdæø £ s ¡+> ∑ ì | ü ⁄ DT \ T , $ X¯ «$< ë ´\ j ·÷\ Ábıô | òdüs ¡ T ¢, πøåÁ ‘· kÕúsTT˝À ñ +& ẙê ]‘ √ XÊÁd ” Ôj · T | ü < äΔ ‹ ˝À #·] düTÔHêïsTT . Áô |’ y˚≥T $< ë ´ dü + düú \ T e ÷ Á ‘·+ ‘· eT < Ó ’ q XË ’* ˝À dæ \ ãdt ‘· j ·÷ s ¡ T # ˚düT≈ £ î + ≥ ÷, Áô |’ y˚ { Ÿ | ü ⁄ düÔø ±\‘ √ uÀ < Ûäq \ T # ˚sTTdü ÷ Ô ....$< ë ´ s ¡ Tú \ qT njÓ ÷ eTj · T + ˝ÀøÏ HÓfÒ º düTÔHêïj · Tqï $ eTs ¡ Ù \ T e ´ ø £ ÔeTe ⁄‘· THêïsTTμμ ( áHê & ÉT , 4`5`2013 ) Á | üuÛÑT ‘·« dü + düú \ T s ¡÷ bı +~+# ˚ bÕsƒ ¡´ Á > ∑ +< ∏ë \ ø £ T , uÀ < ÛäHê | ü < äΔ ‘· T \ ø £ T ø = ìï | ü ]$ T ‘· T \ Tqï | üŒ { ÏøÏ $< ë ´ s ¡ Tú \ ≈ £ îø =+‘· y˚Ts ¡ ≈ £ î Á | üjÓ ÷» qø ±]>± e ⁄+ ≥THêïj · Tì # Ó | üŒe #· TÃqT . ø ± ì M { Ïì ≈ £ L & Ü bÕ { Ï +#· ì nHé msTT & Ó & é Á | üsTTy˚ { Ÿ $< ë ´ dü + düú \ T ø√ø =\¢\ T >± e ⁄ HêïsTT . ìØí ‘· yÓTÆq | üìy˚fi¯ \ qT bÕ { Ï +#· ø £ $< ë ´ s ¡ Tú \ qT > ∑ + ≥ \ ‘· s ¡ ã & ç e ⁄+#·& É +, bÕsƒê ´+ XÊ \ qT ã {°º ô |{ Ï º+#·& É +, e ÷ s ¡ Tÿ \ T , sê ´+ ≈ £ î \ T | üs ¡ e ÷ e ~ Û >± uÛ≤ $+ ∫ yê ] e ÷ qdæø £ kÕeTsêú ´\ T | ü ] o \ q # ˚j Tø · £ yê ] ì e ÷ qdæø £+>± rÁe ˇ ‹& Ô çøÏ ˝ÀqT # ˚düTÔHêïsTT . á | < ü ‘· Δ ä T \ T $< ë ´ s ¡ Tú˝À ¢ e ÷ qdæø £ $ ø ± kÕìï , #= s ¡ eqT , düè » Hê ‘· àø £‘· qT ô |+ bı +~+#· ø £ qwü º+ ø £* ZdüTÔHêïsTT . $< ë ´ s ¡ Tú \ T nH˚ø £ XÊØs ¡ ø £ s ¡ T > ∑à ‘·\ ≈ £ î ˝Àqe ⁄‘· THêïs ¡ T .
Á | üsTTy˚ { Ÿ $< ë ´ dü + düú \ T $< ë ´ s Tú ¡ \ qT +& ç edü ÷\ T # ˚dü ÷ Ôqï | E ” ò \ T Á | ü ‹ dü + e ‘·‡ s ¡+ ô | s ¡ T > ∑T ‘· THêïsTT . | ò ” E \ uÛ≤sêìï ‘· ≥T º ø√˝Òì ‘·*¢< ä + Á & ÉT \ T sêÁwü º yê ´| üÔ +>± 2010˝À ô |< ä › m ‘· TÔq M < ÛäT˝À ¢ øÏ e # êÃs ¡ T . | ò ” E \ uÛ≤sêìï ‘·– Z +# ê \ ì , Á | üuÛÑT ‘·«+ ìj · T + Á ‹+# ê \ ì , eTTK ´+>± q > ∑sê˝À ¢ qT , | ü≥ º D≤ \ ˝À ¢ qT Ä +< √fi¯q \ T kÕ –+# ês ¡ T . ñ < ä ´ e ÷\ T # ˚ | ü { ≤ º s ¡ T Á | üC≤eT < äΔ ‘· TqT ≈ £ L & É > ∑ { ≤ º s ¡ T . Á | üuÛÑT ‘·«+ ˇø £ ø £$ T {° ì y˚dæ , ] b˛s ¡ T º qT ‘ Ó | æà + ∫ , ø £+{ Ï ‘· T & ÉT | ü ⁄>± ø = ìï #· s ¡´\ T rdüT≈ £ îqï ~. $< ë ´ XÊK 91 , 92 , 93 Jy√ \ T C≤Ø # ˚dæ +~. á Jy√ \ Á | üø ± s ¡+ bÕsƒ ¡ XÊ \\ ˝À | ò ” E \ ìj · T + Á ‘· D ø £$ T {°\ qT @ sêŒ≥T # ˚düT≈ £ îì , $< ë ´ dü + düú \ dæú ‹> ∑ ‘· T \ qT ã { Ï º | ò ” E \ qT ìs ¡ ísTT +#· Tø√yê \ ì Ä Jy√˝À ¢ ìπs ›•+ ∫ +~. j ·÷» e ÷ Hê ´\ T ø√s ¡ T º qT ÄÁX¯sTT + ∫ , Jy√ neT \ T≈ £ î sê≈ £ î +& Ü *{ Ïπ > wüHé˝À ô |{ Ï º+# êsTT . | üs ¡´ ekÕq +>± ÇcÕ º sê »´+>± | ò ” E \ T e ¬>’ sê ù | s ¡ T ‘ √ Á | üsTTy˚ { Ÿ $< ë ´ dü + düú \ T ‘·*¢< ä + Á & ÉT \ qT Ä ] úø £+>± < √ | æ & û # ˚düTÔHêïsTT . eT +& É \, | ü≥ º D≤ \ T , q > ∑sê \ ˝À HÓ \ ø = ìe ⁄ qï sT ÷ $< ë ´ dü + düú \ ˝À < ë < ë | ü ⁄ 30 ` 35 XÊ ‘·+ $< ë ´ s ¡ Tú \ T #·< äTe ⁄‘· THêïs ¡ T . Äj ·÷ πø + Á < ë˝À ¢ e ⁄ qï bÕsƒ ¡ XÊ \\ j ·÷» e ÷ Hê ´\ T s ¡ T . 10 y˚ \ qT +& ç ˇø £ \ ø £ å s ¡÷ bÕj · T \ es ¡ ≈ £ î edü ÷\ T # ˚düTÔHêïsTT . Á | üuÛÑT ‘·« $< ë ´ dü + düú \ qT Á | ü »\ ø £+< äTu≤≥T˝À @ sêŒ≥T # ˚j · Tø £ b˛e & É +‘ √ nìyês ¡´+>± ‘·*¢< ä + Á & ÉT \ T Á | üsTTy˚ { Ÿ $< ë ´ dü + düú \ yÓ ’| ü ⁄ ≈ £ î yÓfi¯ófl ‘· THêïs ¡ T . n +‘ ˚ >± ø £ Ä +> ∑ ¢ e ÷< Ûä ´ eT + ˝À #·~$‘ ˚ ‘· eT | æ \¢\ ≈ £ î ñqï ‘ √ < ë ´>±\ T \_ Û +#· T ‘ êj · Tì , Ç ‘· s ¡ < ˚XÊ \ ≈ £ î yÓfi¯fle #· TÃqqï ø = ìï ÁuÛÑeT \ ≈ £ î˝Àqe ⁄‘· Tqï ‘·*¢< ä + Á & ÉT \ T ˝Òø £ b˛˝Ò < äT . @~ @ yÓTÆHê bÕ \ ≈ £ î \ $< ë ´$< ÛëHê˝Ò H˚ { Ï Á | üsTTy˚ { Ÿ bÕsƒ ¡ XÊ \\ j ·÷» e ÷ Hê ´\ < √ | æ & ûøÏ ø ± s ¡ DeTe ⁄‘· THêïsTT .
3 . $< ë ´ Vü≤≈ îÿ £ #· ≥ º| ]$ ü T ‹ ì düe ]+# ê * :
2009 $< ë ´ Vü≤≈ £ îÿ #·{ ≤ìï 6`14 dü + e ‘·‡ sê \ ej · TdüT ‡ ø £*> ∑q u≤ \ u≤ * ø £\ ≈ £ î | ü ]$ T ‘·+ # ˚j · T & É + < ës ¡ TD +! Bì e \ q bÕsƒ ¡ XÊ \ | üPs ¡«$< ä ´ øÏ Á | üuÛÑT ‘·« bÕsƒ ¡ XÊ \ ˝À ¢ neø ± X¯ + ˝Ò≈ £ î +& Ü # ˚dæ +~. á ˝ÀbÕìï n +> ∑Héyê & ç πø + Á < ë \ T rs ¡ Ã˝Òe ⁄. n˝≤H˚ 15`18 dü + e ‘·‡ sê \ u≤ \ u≤ * ø £\ ≈ £ î ≈ £ L & Ü $< ë ´ Vü≤≈ £ îÿ #· ≥ º+ ˝À # √≥T˝Ò < äT . n +< äTe \ q $< ë ´ s ¡ Tú \ T ôdø £+& ÉØ $< ä ´ ≈ £ î < ä ÷ s ¡+ ø ±> ∑ \ s ¡ T . H˚ { Ï Ä < ÛäTìø £ ø ±\+ ˝À
pHé 2013
7 ø £ ˙dü + 12e ‘· s ¡> ∑ ‹ es ¡ ≈ £ î $< ë ´ s ¡ Tú \+< ä ] øÏ #·< äTe ⁄ ≈ £ îH˚ neø ± X¯ + ø £* Œ +#· e \ dæe ⁄+~. á ø £ ˙dü ns ¡ Ω ‘· ñbÕ ~ ÛøÏ , ñ < √ ´>± ìøÏ nedüs ¡+. n +‘ ˚ø ±< äT , Á | ü ‹ dü + e ‘·‡ s ¡+ 10e ‘· s ¡> ∑ ‹ ˝À < ë < ë | ü ⁄ 9 \ ø £ å \ eT +~ ñrÔs ¡ Tí \ e ⁄‘· THêïs ¡ T . Ä ] úø £ | ü ] dæú ‘· T \ e \ q >± ì , Ç ‘· s ¡ neø ± XÊ \ T ˝Òq +< äTq >± ì , kÕe ÷ qT ´\ T Á | üuÛÑT ‘·« pìj · TsY ø £ fi≤XÊ \\ yÓ ’| ü ⁄ yÓfi≤fl \ qTø = Hêï Ç $ ‘·– q dü + K ´ ˝À ˝Òe ⁄. dü ]> ∑ < ë M { Ï˝À ¢ n < Ûë ´| ü≈ £ î \, eTÚ * ø £ dü < äTbÕj ·÷\ ø = s ¡‘· yÓ +{ ≤ & ÉT ‘· Tqï ~. n +< äTe \ q y˚˝≤ ~ eT +~ $< ë ´ s ¡ Tú \ T n≥T Áô |’ y˚ { Ÿ ø £ fi≤XÊ \\ ≈ £ î yÓfi¯fl˝Òø £, Á | üuÛÑT ‘·« ø £ fi≤XÊ \\ T n +< äTu≤≥T˝À ˝Òø £ 10e ‘· s ¡> ∑ ‹‘ √H˚ $< ë ´ s ¡+> ∑ + qT +& ç ìÁwüÿ $ TdüTÔqï $ wüj · T + ‘ Ó * dæ +< ˚ . n +< äTe \ q $< ë ´ Vü≤≈ £ îÿ #·{ ≤ º ìï düe ]+ ∫ 3`15 eT ] j · TT 15`18 dü + e ‘·‡ sê \ u≤ \ u≤ * ø £\ ≈ £ î $< ë ´ neø ± X¯ + ø £* Œ +# ê *‡ q ÄeX¯ ´ ø £‘· m +‘ Ó ’ Hê e ⁄+~.
4 . e ÷‘· èuÛ≤wü˝À $< ë ´ uÀ < äq Û :
Ç ~, C≤rjÓ ÷< ä ´ eT +, ø £ eT ÷´ ìdüT º ñ < ä ´ eTø ±\+ ˝À Á | üC≤ ‘·+ Á ‘· ñ < ä ´ eT & çe ÷+& é >± ã \+>± eTT +< äT≈ £ î e∫à +~. 1947 ‘· sê «‘· mH√ï Ä +< √fi¯q \ T , ñ < ä ´ e ÷\ T kÕ >± sTT . M≥ìï { Ï | òü *‘·+>± eTq sêÁwü º+‘ √ düVü ‰ | ü \ TsêÁcÕ º\ T e ÷‘· èuÛ≤wü˝À ¢ $< ë ´ uÀ < Ûäq≈ £ î n + ^ø £ ]+# êsTT , neT \ T # ˚XÊsTT . eTq sêÁwü º+ ˝ÀHÓ ’‘ ˚ Áø £ eT +>± Ç + ≥sY , & çÁ^ kÕúsTTes ¡ ≈ £ î e ÷‘· èuÛ≤wü˝À $< ë ´ uÀ < Ûäq kÕ –+~. bÕsƒ ¡´ Á > ∑ +< ∏ë \ qT ‘ Ó \ T > ∑T nø ±& ÓMTÁ | ü #· T ]+ ∫ , $< ë ´ s ¡ Tú \ ≈ £ î n +~+ ∫ +~. Ç <= ø £ eTT +< ä & ÉT > ∑T . e ÷‘· èuÛ≤wü˝À $< ë ´ uÀ < Ûäq $$< Ûäs ¡+>±\, eTTK ´+>± kÕe ÷ õø £ n + XÊ \ ≈ £ î dü + ã +~ Û + ∫ , $< ë ´ s ¡ Tú \ ≈ £ î Ä˝À∫ +#·> ∑ \, ne >± Vü≤q # ˚düTø√ > ∑ \, $ X ‚¢ wæ +#·> ∑ \ X¯øÏÔ kÕeTsêΔ ´\ T bı +< ä > ∑ \ TZ ‘ ês ¡ T . q ÷‘· q Ä ] úø £ $< ÛëHê \ ≈ £ î πø + Á < ä ` sêÁcÕ º\ T lø ± s ¡+ #· T { ≤ º ø £, e ÷‘· è uÛ≤wü˝À $< ë ´ uÀ < ÛäqqT bÕ \ ≈ £ î \ T yÓqTø £& ÉT > ∑T y˚sTT +# ês ¡ T . bÕsƒ ¡ XÊ \ kÕúsTT˝À m˝Ÿ .¬ ø . õ . qT +& ç 10e ‘· s ¡> ∑ ‹ es ¡ ≈ £ î Á | üsTTy˚ { Ÿs ¡+> ∑ + ˝À $< ë ´\ j ·÷\ T @ sêŒ≥T≈ £ î $< Ûëq | üs ¡ yÓTÆq neø ± XÊ \ T ø £* Œ +# ês ¡ T . n +‘ ˚ø ±< äT ‘ Ó \ T > ∑T MT & çj · T + bÕsƒ ¡ XÊ \ ˝À ¢ Ç + ^ ¢ wüßMT & çj · T + qT 2008 qT +& ç 6e ‘· s ¡> ∑ ‹‘ √ÁbÕs ¡+_ Û + ∫ dü + e ‘·‡ sêìøÏ ˇø £{ Ï #= ˆˆq 10e ‘· s ¡> ∑ ‹ es ¡ ≈ £ î # √≥T ø £* Œ +# ês ¡ T . ˇø £ düu …® ≈ £ î º>± 1 qT +& ç 5e ‘· s ¡> ∑ ‹ es ¡ ≈ £ î Ç + ^ ¢ wüßì Á | üy˚X¯ô |{ Ï º+~. Çe « ˙ï ‘ Ó \ T > ∑T MT & çj · T + bÕsƒ ¡ XÊ \ qT ˙s ¡ T >± s ¡ à & É + ‘·| üŒ eTs = ø £{ Ïø ±< äT .
Á | | ü +#·+ ü ˝À @< ˚XȳÓTÆHê ‘· q e ÷‘· èuÛ≤wü˝ÀH˚ ÁbÕ < $ ä ∏ Tø kÕúsTT £ qT +& ç ñqï ‘· $< ä ´ es ¡ ≈ £ î , XÊÁdüÔ , kÕ + πø ‹ ø £ $< ä ´\ qT , | ü ] XÀ < Ûäq \ qT >±$ düTÔHêïj˚T >± ì Ç ‘· s ¡ uÛ≤wü˝À ¢ # ˚j · T & É + ˝Ò < äT . bÕ ] ÁXÊ $ Tø £, XÊÁdüÔ , kÕ + πø ‹ ø £ s ¡+>±\ ˝À eTT +< ä +» y˚dæq , y˚dü ÷ Ôqï CbÕHé , » s ¡ à˙ , ÁbòÕHé ‡, s ¡ cÕ ´, # Ó ’ Hê e +{ Ï < ˚XÊ \ T yê { Ï e ÷‘· èuÛ≤wü˝À ¢ $< ë ´ uÀ < Ûäq kÕ – düTÔqï $ wüj · T + $~‘· y˚T . eTq < ˚X¯ + ˝À e \ dübÕ \ Hêø ±\+ ˝À Á | üy˚ •+ ∫q Ç + ^ ¢ wüßqT bÕ \ ≈ £ î \ T , 1947 ‘· sê «‘· uÀ < Ûäq , bÕ \ HêuÛ≤wü >± ø = qkÕ – dü ÷ Ô ‘· eT Ä ~ Û | ü ‘ ê ´ ìï ì \ u … fÒ º+< äT≈ £ î bÕ \ ø £ esêZ \ T yê { Ï Á | üj · T ‘ êï \ T ø = qkÕ – dü ÷ ÔH˚ e ⁄ HêïsTT . Ç $, 1991 Ä ] úø £ dü + düÿs ¡ D \ nq +‘· s ¡+ $» è +_ Û +# êsTT .
$< ë ´ Vü≤≈ £ îÿ #· ≥ º+, e ÷‘· èuÛ≤wü˝À $< ë ´ uÀ < Ûäq≈ £ î dü + ã +~ Û + ∫ , eTÚq + bÕ { Ï + ∫ +~. n + fÒ Ç + ^ ¢ wüß MT & çj · T + ø = qkÕ –+| ü ⁄ πø neø ± X¯ + ø £* Œ + ∫ +~. e ÷‘· èuÛ≤wü˝À $< ë ´ uÀ < Ûäq≈ £ î dü + ã +~ Û + ∫ , $$< Ûä < ˚XÊ \ nqTuÛÑyê \ qT >± ì , eTq < ˚X¯ + ˝Àì nqTuÛÑyê \ qT >± ì πø + Á < ä Á | üuÛÑT ‘·«+ @ e ÷ Á ‘·+ | ü ]> ∑DÏ +#· ø £ b˛e & É + XÀ #· ˙j · T +, K +& ÉHês ¡ Ω +!.
($ T > ‘ ∑ ê Á | üø ÿù £ | J˝À )
ñbÕ < Ûë ´ j · T