‘ Ó * j · T # ˚ùd˝≤ bÕsƒ ¡´ Á | üD≤ [ ø £ qT Ksês ¡ T # ˚düTÔHêïsTT. BìøÏ eTT +< äT y˚T < Ûëe ⁄\ T, e ÷ qdæø £ s ¡+> ∑ ì | ü ⁄ DT \ T, $ X¯ «$< ë ´\ j ·÷\ Ábıô | òdüs ¡ T ¢, πøåÁ‘· kÕúsTT˝À ñ +& ẙê ]‘ √ XÊÁd” Ôj · T | ü < äΔ ‹ ˝À #·] düTÔHêïsTT. Áô |’ y˚≥T $< ë ´ dü + düú \ T e ÷ Á‘·+‘· eT < Ó’ q XË’* ˝À dæ \ ãdt‘· j ·÷ s ¡ T # ˚düT≈ £ î + ≥ ÷, Áô |’ y˚ { Ÿ | ü ⁄ düÔø ±\‘ √ uÀ < Ûäq \ T # ˚sTTdü ÷ Ô....$< ë ´ s ¡ Tú \ qT njÓ ÷ eTj · T + ˝ÀøÏ HÓfÒ º düTÔHêïj · Tqï $ eTs ¡ Ù \ T e ´ ø £ ÔeTe ⁄‘· THêïsTTμμ( áHê & ÉT, 4`5`2013) Á | üuÛÑT‘·« dü + düú \ T s ¡÷ bı +~+# ˚ bÕsƒ ¡´ Á > ∑ +< ∏ë \ ø £ T, uÀ < ÛäHê | ü < äΔ‘· T \ ø £ T ø = ìï | ü ]$ T‘· T \ Tqï | üŒ { ÏøÏ $< ë ´ s ¡ Tú \ ≈ £ îø =+‘· y˚Ts ¡ ≈ £ î Á | üjÓ ÷» qø ±]>± e ⁄+ ≥THêïj · Tì # Ó | üŒe #· TÃqT. ø ± ì M { Ïì ≈ £ L & Ü bÕ { Ï +#· ì nHé msTT & Ó & é Á | üsTTy˚ { Ÿ $< ë ´ dü + düú \ T ø√ø =\¢\ T >± e ⁄ HêïsTT. ìØí‘· yÓTÆq | üìy˚fi¯ \ qT bÕ { Ï +#· ø £ $< ë ´ s ¡ Tú \ qT > ∑ + ≥ \‘· s ¡ ã & ç e ⁄+#·& É +, bÕsƒê ´+ XÊ \ qT ã {°º ô |{ Ï º+#·& É +, e ÷ s ¡ Tÿ \ T, sê ´+ ≈ £ î \ T | üs ¡ e ÷ e ~ Û >± uÛ≤ $+ ∫ yê ] e ÷ qdæø £ kÕeTsêú ´\ T | ü ] o \ q # ˚j Tø · £ yê ] ì e ÷ qdæø £+>± rÁe ˇ ‹& Ô çøÏ ˝ÀqT # ˚düTÔHêïsTT. á | < ü‘· Δ ä T \ T $< ë ´ s ¡ Tú˝À ¢ e ÷ qdæø £ $ ø ± kÕìï, #= s ¡ eqT, düè » Hê‘· àø £‘· qT ô |+ bı +~+#· ø £ qwü º+ ø £* ZdüTÔHêïsTT. $< ë ´ s ¡ Tú \ T nH˚ø £ XÊØs ¡ ø £ s ¡ T > ∑à‘·\ ≈ £ î ˝Àqe ⁄‘· THêïs ¡ T.
Á | üsTTy˚ { Ÿ $< ë ´ dü + düú \ T $< ë ´ s Tú ¡ \ qT +& ç edü ÷\ T # ˚dü ÷ Ôqï | E” ò \ T Á | ü ‹ dü + e‘·‡ s ¡+ ô | s ¡ T > ∑T‘· THêïsTT. | ò” E \ uÛ≤sêìï‘· ≥T º ø√˝Òì‘·*¢< ä + Á & ÉT \ T sêÁwü º yê ´| üÔ +>± 2010˝À ô |< ä › m‘· TÔq M < ÛäT˝À ¢ øÏ e # êÃs ¡ T. | ò” E \ uÛ≤sêìï‘·– Z +# ê \ ì, Á | üuÛÑT‘·«+ ìj · T + Á ‹+# ê \ ì, eTTK ´+>± q > ∑sê˝À ¢ qT, | ü≥ º D≤ \ ˝À ¢ qT Ä +< √fi¯q \ T kÕ –+# ês ¡ T. ñ < ä ´ e ÷\ T # ˚ | ü { ≤ º s ¡ T Á | üC≤eT < äΔ‘· TqT ≈ £ L & É > ∑ { ≤ º s ¡ T. Á | üuÛÑT‘·«+ ˇø £ ø £$ T {° ì y˚dæ, ] b˛s ¡ T º qT‘ Ó | æà + ∫, ø £+{ Ï‘· T & ÉT | ü ⁄>± ø = ìï #· s ¡´\ T rdüT≈ £ îqï ~. $< ë ´ XÊK 91, 92, 93 Jy√ \ T C≤Ø # ˚dæ +~. á Jy√ \ Á | üø ± s ¡+ bÕsƒ ¡ XÊ \\ ˝À | ò” E \ ìj · T + Á‘· D ø £$ T {°\ qT @ sêŒ≥T # ˚düT≈ £ îì, $< ë ´ dü + düú \ dæú ‹> ∑‘· T \ qT ã { Ï º | ò” E \ qT ìs ¡ ísTT +#· Tø√yê \ ì Ä Jy√˝À ¢ ìπs ›•+ ∫ +~. j ·÷» e ÷ Hê ´\ T ø√s ¡ T º qT ÄÁX¯sTT + ∫, Jy√ neT \ T≈ £ î sê≈ £ î +& Ü *{ Ïπ > wüHé˝À ô |{ Ï º+# êsTT. | üs ¡´ ekÕq +>± ÇcÕ º sê »´+>± | ò” E \ T e ¬>’ sê ù | s ¡ T‘ √ Á | üsTTy˚ { Ÿ $< ë ´ dü + düú \ T‘·*¢< ä + Á & ÉT \ qT Ä ] úø £+>± < √ | æ & û # ˚düTÔHêïsTT. eT +& É \, | ü≥ º D≤ \ T, q > ∑sê \ ˝À HÓ \ ø = ìe ⁄ qï sT ÷ $< ë ´ dü + düú \ ˝À < ë < ë | ü ⁄ 30 ` 35 XÊ‘·+ $< ë ´ s ¡ Tú \ T #·< äTe ⁄‘· THêïs ¡ T. Äj ·÷ πø + Á < ë˝À ¢ e ⁄ qï bÕsƒ ¡ XÊ \\ j ·÷» e ÷ Hê ´\ T s ¡ T. 10 y˚ \ qT +& ç ˇø £ \ ø £ å s ¡÷ bÕj · T \ es ¡ ≈ £ î edü ÷\ T # ˚düTÔHêïsTT. Á | üuÛÑT‘·« $< ë ´ dü + düú \ qT Á | ü »\ ø £+< äTu≤≥T˝À @ sêŒ≥T # ˚j · Tø £ b˛e & É +‘ √ nìyês ¡´+>±‘·*¢< ä + Á & ÉT \ T Á | üsTTy˚ { Ÿ $< ë ´ dü + düú \ yÓ’| ü ⁄ ≈ £ î yÓfi¯ófl‘· THêïs ¡ T. n +‘ ˚ >± ø £ Ä +> ∑ ¢ e ÷< Ûä ´ eT + ˝À #·~$‘ ˚‘· eT | æ \¢\ ≈ £ î ñqï‘ √ < ë ´>±\ T \_ Û +#· T‘ êj · Tì, Ç‘· s ¡ < ˚XÊ \ ≈ £ î yÓfi¯fle #· TÃqqï ø = ìï ÁuÛÑeT \ ≈ £ î˝Àqe ⁄‘· Tqï‘·*¢< ä + Á & ÉT \ T ˝Òø £ b˛˝Ò < äT. @~ @ yÓTÆHê bÕ \ ≈ £ î \ $< ë ´$< ÛëHê˝Ò H˚ { Ï Á | üsTTy˚ { Ÿ bÕsƒ ¡ XÊ \\ j ·÷» e ÷ Hê ´\ < √ | æ & ûøÏ ø ± s ¡ DeTe ⁄‘· THêïsTT.
3. $< ë ´ Vü≤≈ îÿ £ #· ≥ º| ]$ ü T ‹ ì düe ]+# ê *:
2009 $< ë ´ Vü≤≈ £ îÿ #·{ ≤ìï 6`14 dü + e‘·‡ sê \ ej · TdüT ‡ ø £*> ∑q u≤ \ u≤ * ø £\ ≈ £ î | ü ]$ T‘·+ # ˚j · T & É + < ës ¡ TD +! Bì e \ q bÕsƒ ¡ XÊ \ | üPs ¡«$< ä ´ øÏ Á | üuÛÑT‘·« bÕsƒ ¡ XÊ \ ˝À ¢ neø ± X¯ + ˝Ò≈ £ î +& Ü # ˚dæ +~. á ˝ÀbÕìï n +> ∑Héyê & ç πø + Á < ë \ T rs ¡ Ã˝Òe ⁄. n˝≤H˚ 15`18 dü + e‘·‡ sê \ u≤ \ u≤ * ø £\ ≈ £ î ≈ £ L & Ü $< ë ´ Vü≤≈ £ îÿ #· ≥ º+ ˝À # √≥T˝Ò < äT. n +< äTe \ q $< ë ´ s ¡ Tú \ T ôdø £+& ÉØ $< ä ´ ≈ £ î < ä ÷ s ¡+ ø ±> ∑ \ s ¡ T. H˚ { Ï Ä < ÛäTìø £ ø ±\+ ˝À
pHé 2013
7 ø £ ˙dü + 12e‘· s ¡> ∑ ‹ es ¡ ≈ £ î $< ë ´ s ¡ Tú \+< ä ] øÏ #·< äTe ⁄ ≈ £ îH˚ neø ± X¯ + ø £* Œ +#· e \ dæe ⁄+~. á ø £ ˙dü ns ¡ Ω‘· ñbÕ ~ ÛøÏ, ñ < √ ´>± ìøÏ nedüs ¡+. n +‘ ˚ø ±< äT, Á | ü ‹ dü + e‘·‡ s ¡+ 10e‘· s ¡> ∑ ‹ ˝À < ë < ë | ü ⁄ 9 \ ø £ å \ eT +~ ñrÔs ¡ Tí \ e ⁄‘· THêïs ¡ T. Ä ] úø £ | ü ] dæú‘· T \ e \ q >± ì, Ç‘· s ¡ neø ± XÊ \ T ˝Òq +< äTq >± ì, kÕe ÷ qT ´\ T Á | üuÛÑT‘·« pìj · TsY ø £ fi≤XÊ \\ yÓ’| ü ⁄ yÓfi≤fl \ qTø = Hêï Ç $‘·– q dü + K ´ ˝À ˝Òe ⁄. dü ]> ∑ < ë M { Ï˝À ¢ n < Ûë ´| ü≈ £ î \, eTÚ * ø £ dü < äTbÕj ·÷\ ø = s ¡‘· yÓ +{ ≤ & ÉT‘· Tqï ~. n +< äTe \ q y˚˝≤ ~ eT +~ $< ë ´ s ¡ Tú \ T n≥T Áô |’ y˚ { Ÿ ø £ fi≤XÊ \\ ≈ £ î yÓfi¯fl˝Òø £, Á | üuÛÑT‘·« ø £ fi≤XÊ \\ T n +< äTu≤≥T˝À ˝Òø £ 10e‘· s ¡> ∑ ‹‘ √H˚ $< ë ´ s ¡+> ∑ + qT +& ç ìÁwüÿ $ TdüTÔqï $ wüj · T +‘ Ó * dæ +< ˚. n +< äTe \ q $< ë ´ Vü≤≈ £ îÿ #·{ ≤ º ìï düe ]+ ∫ 3`15 eT ] j · TT 15`18 dü + e‘·‡ sê \ u≤ \ u≤ * ø £\ ≈ £ î $< ë ´ neø ± X¯ + ø £* Œ +# ê *‡ q ÄeX¯ ´ ø £‘· m +‘ Ó’ Hê e ⁄+~.
4. e ÷‘· èuÛ≤wü˝À $< ë ´ uÀ < äq Û:
Ç ~, C≤rjÓ ÷< ä ´ eT +, ø £ eT ÷´ ìdüT º ñ < ä ´ eTø ±\+ ˝À Á | üC≤‘·+ Á‘· ñ < ä ´ eT & çe ÷+& é >± ã \+>± eTT +< äT≈ £ î e∫à +~. 1947‘· sê «‘· mH√ï Ä +< √fi¯q \ T, ñ < ä ´ e ÷\ T kÕ >± sTT. M≥ìï { Ï | òü *‘·+>± eTq sêÁwü º+‘ √ düVü ‰ | ü \ TsêÁcÕ º\ T e ÷‘· èuÛ≤wü˝À ¢ $< ë ´ uÀ < Ûäq≈ £ î n + ^ø £ ]+# êsTT, neT \ T # ˚XÊsTT. eTq sêÁwü º+ ˝ÀHÓ’‘ ˚ Áø £ eT +>± Ç + ≥sY, & çÁ^ kÕúsTTes ¡ ≈ £ î e ÷‘· èuÛ≤wü˝À $< ë ´ uÀ < Ûäq kÕ –+~. bÕsƒ ¡´ Á > ∑ +< ∏ë \ qT‘ Ó \ T > ∑T nø ±& ÓMTÁ | ü #· T ]+ ∫, $< ë ´ s ¡ Tú \ ≈ £ î n +~+ ∫ +~. Ç <= ø £ eTT +< ä & ÉT > ∑T. e ÷‘· èuÛ≤wü˝À $< ë ´ uÀ < Ûäq $$< Ûäs ¡+>±\, eTTK ´+>± kÕe ÷ õø £ n + XÊ \ ≈ £ î dü + ã +~ Û + ∫, $< ë ´ s ¡ Tú \ ≈ £ î Ä˝À∫ +#·> ∑ \, ne >± Vü≤q # ˚düTø√ > ∑ \, $ X ‚¢ wæ +#·> ∑ \ X¯øÏÔ kÕeTsêΔ ´\ T bı +< ä > ∑ \ TZ‘ ês ¡ T. q ÷‘· q Ä ] úø £ $< ÛëHê \ ≈ £ î πø + Á < ä ` sêÁcÕ º\ T lø ± s ¡+ #· T { ≤ º ø £, e ÷‘· è uÛ≤wü˝À $< ë ´ uÀ < ÛäqqT bÕ \ ≈ £ î \ T yÓqTø £& ÉT > ∑T y˚sTT +# ês ¡ T. bÕsƒ ¡ XÊ \ kÕúsTT˝À m˝Ÿ.¬ ø. õ. qT +& ç 10e‘· s ¡> ∑ ‹ es ¡ ≈ £ î Á | üsTTy˚ { Ÿs ¡+> ∑ + ˝À $< ë ´\ j ·÷\ T @ sêŒ≥T≈ £ î $< Ûëq | üs ¡ yÓTÆq neø ± XÊ \ T ø £* Œ +# ês ¡ T. n +‘ ˚ø ±< äT‘ Ó \ T > ∑T MT & çj · T + bÕsƒ ¡ XÊ \ ˝À ¢ Ç + ^ ¢ wüßMT & çj · T + qT 2008 qT +& ç 6e‘· s ¡> ∑ ‹‘ √ÁbÕs ¡+_ Û + ∫ dü + e‘·‡ sêìøÏ ˇø £{ Ï #= ˆˆq 10e‘· s ¡> ∑ ‹ es ¡ ≈ £ î # √≥T ø £* Œ +# ês ¡ T. ˇø £ düu …® ≈ £ î º>± 1 qT +& ç 5e‘· s ¡> ∑ ‹ es ¡ ≈ £ î Ç + ^ ¢ wüßì Á | üy˚X¯ô |{ Ï º+~. Çe « ˙ï‘ Ó \ T > ∑T MT & çj · T + bÕsƒ ¡ XÊ \ qT ˙s ¡ T >± s ¡ à & É +‘·| üŒ eTs = ø £{ Ïø ±< äT.
Á | | ü +#·+ ü ˝À @< ˚XȳÓTÆHê‘· q e ÷‘· èuÛ≤wü˝ÀH˚ ÁbÕ < $ ä ∏ Tø kÕúsTT £ qT +& ç ñqï‘· $< ä ´ es ¡ ≈ £ î, XÊÁdüÔ, kÕ + πø ‹ ø £ $< ä ´\ qT, | ü ] XÀ < Ûäq \ qT >±$ düTÔHêïj˚T >± ì Ç‘· s ¡ uÛ≤wü˝À ¢ # ˚j · T & É + ˝Ò < äT. bÕ ] ÁXÊ $ Tø £, XÊÁdüÔ, kÕ + πø ‹ ø £ s ¡+>±\ ˝À eTT +< ä +» y˚dæq, y˚dü ÷ Ôqï CbÕHé, » s ¡ à˙, ÁbòÕHé ‡, s ¡ cÕ ´, # Ó’ Hê e +{ Ï < ˚XÊ \ T yê { Ï e ÷‘· èuÛ≤wü˝À ¢ $< ë ´ uÀ < Ûäq kÕ – düTÔqï $ wüj · T + $~‘· y˚T. eTq < ˚X¯ + ˝À e \ dübÕ \ Hêø ±\+ ˝À Á | üy˚ •+ ∫q Ç + ^ ¢ wüßqT bÕ \ ≈ £ î \ T, 1947‘· sê «‘· uÀ < Ûäq, bÕ \ HêuÛ≤wü >± ø = qkÕ – dü ÷ Ô‘· eT Ä ~ Û | ü‘ ê ´ ìï ì \ u … fÒ º+< äT≈ £ î bÕ \ ø £ esêZ \ T yê { Ï Á | üj · T‘ êï \ T ø = qkÕ – dü ÷ ÔH˚ e ⁄ HêïsTT. Ç $, 1991 Ä ] úø £ dü + düÿs ¡ D \ nq +‘· s ¡+ $» è +_ Û +# êsTT.
$< ë ´ Vü≤≈ £ îÿ #· ≥ º+, e ÷‘· èuÛ≤wü˝À $< ë ´ uÀ < Ûäq≈ £ î dü + ã +~ Û + ∫, eTÚq + bÕ { Ï + ∫ +~. n + fÒ Ç + ^ ¢ wüß MT & çj · T + ø = qkÕ –+| ü ⁄ πø neø ± X¯ + ø £* Œ + ∫ +~. e ÷‘· èuÛ≤wü˝À $< ë ´ uÀ < Ûäq≈ £ î dü + ã +~ Û + ∫, $$< Ûä < ˚XÊ \ nqTuÛÑyê \ qT >± ì, eTq < ˚X¯ + ˝Àì nqTuÛÑyê \ qT >± ì πø + Á < ä Á | üuÛÑT‘·«+ @ e ÷ Á‘·+ | ü ]> ∑DÏ +#· ø £ b˛e & É + XÀ #· ˙j · T +, K +& ÉHês ¡ Ω +!.
($ T >‘ ∑ ê Á | üø ÿù £ | J˝À)
ñbÕ < Ûë ´ j · T