pHé 2013
Á | üuÛÑT‘·« ã & çì ã ‹ øÏ +#· T≈ £ î +< ë +
` yÓTÆdü lìyêdüT \ T
Á | üuÛÑT‘·« $< ÛëHê˝Ò Á | üuÛÑT‘·« bÕsƒ ¡ XÊ \\ | ü‘· HêìøÏ ø ± s ¡ DeTe ⁄
‘· THêïsTT. á dü + e‘·‡ s ¡+ y˚dü $ ˝À ìs ¡« Væ≤ +#· qTqï πswüq˝ …’ CÒwüHé Á | üÁøÏj · T < ë « sê $< ë ´ s ¡ Tú \ T ˝Òì bÕsƒ ¡ XÊ \\ qT eT ÷ dæy˚dæ düMT | ü bÕsƒ ¡ XÊ \ ˝À ¢ $© q + # ˚j ·÷\ H˚ Ä˝À #· q uÛÑ $ wü ´‘ Y˝À Á | üuÛÑT‘·« $< ä ´ ≈ £ î ã & ÉT > ∑TesêZ \ qT < ä ÷ s ¡+ # ˚düTÔ +~. $< ë ´ Vü≤≈ £ îÿ #· ≥ º+ ` 2009 Á | üø ± s ¡+ Á | ü ‹ ÁbÕ < ∏ä $ Tø £ bÕsƒ ¡ XÊ \ ≈ £ î nqTdü +< Ûëq +>± | üPs ¡« ÁbÕ < ∏ä $ Tø £ bÕsƒ ¡ XÊ \\ qT Á | üuÛÑT‘·«+ Ç +‘· es ¡ ≈ £ î @ sêŒ≥T # ˚j · T˝Ò < äT. | òü *‘·+>± Á | üuÛÑT‘·« bÕsƒ ¡ XÊ \ ˝À ¢ Á | üy˚X¯ + bı +< ä & ÜìøÏ | æ \¢\ ø £ ˙dü ej · TdüT ‡ 5 G >± ìsêú ]+# ˚ bÕ‘· $< Ûëq + neT \ T˝À ñ +& É≥ +‘ √‘·*¢< ä + Á & ÉT \ T‘· eT | æ \¢\ ≈ £ î 3 dü + e‘·‡ sê \ T ì +& É >± H˚ Áô |’ y˚ { Ÿ bÕsƒ ¡ XÊ \ ˝À ¢ Ä +> ∑ ¢ e ÷< Ûä ´ eT + ˝À # ˚ ] Œ +# ˚ +< äT≈ £ î yÓTT > ∑TZ #·÷| ü ⁄‘· THêïs ¡ T. á | ü ] dæú‘· T \ ˝À Á >± MTD ÁbÕ +‘ ê \ ˝À | æ \¢\ ≈ £ î 5 dü + e‘·‡ sê \ T ej · TdüT ‡ e # ˚Ães ¡ ≈ £ î yês ¡ T(‘·*¢< ä + Á & ÉT \ T) y˚∫ #·÷ ùd | ü ] dæú‘· T \ T m +‘· e ÷ Á‘·+ ˝Òe ⁄. n +< äTe \¢ Á | üuÛÑT‘·« ÁbÕ < ∏ä $ Tø £ $< ä ´ ªª ã‘· ø ±\+ fÒμμ | üPs ¡« ÁbÕ < ∏ä $ Tø £ bÕsƒ ¡ XÊ \\ qT @ sêŒ≥T # ˚j · T≥ + nìyês ¡´+. 3 qT + ∫ 5 dü + e‘·‡ sê \ | æ \¢\ qT # ˚ ] ŒùdÔ ÁbÕ < ∏ä $ Tø £ bÕsƒ ¡ XÊ \\ T ã˝Àù |‘· eTj˚T ´ neø ± X¯ + ñ + ≥T +~. $< ë ´ Vü≤≈ £ îÿ #·{ ≤ º ìï düe ]+ ∫ 3`18 dü + ˆˆ sê \ | æ \¢\ ≈ £ î ìs ¡“¤+< Ûä $< ä ´ qT neT \ T # ˚ùdÔ n +< ä ] ø ° $< ä ´ n +< äT‘· T +~. Áø £ eT +>± Á | üuÛÑT‘·« ÁbÕ < ∏ä $ Tø £ bÕsƒ ¡ XÊ \ ≈ £ î < ä ÷ s ¡ eTe ⁄‘· Tqï | æ \¢\ T ÁbÕ < ∏ä $ Tø√qï‘·, ñqï‘· bÕsƒ ¡ XÊ \\ ≈ £ î ≈ £ L & Ü < ä ÷ s ¡ yÓTÆ‘=*< äX¯ qT +# ˚ Áô |’ y˚ { Ÿ bÕsƒ ¡ XÊ \ ˝À ¢ # ˚πs neø ± X¯ + ñ +~. $< ë ´ s ¡ Tú \ T Á | üuÛÑT‘·« bÕsƒ ¡ XÊ \ ˝À ¢ # ˚sê \ ì Á | üuÛÑT‘·«+ $< ë ´ dü + e‘·‡ s ¡ ÁbÕs ¡+ uÛÑ + ˝À Ä & É + ãs ¡+>± ø ± s ¡´ Áø £ e ÷\ qT ìs ¡« Væ≤dü ÷ Ô eTs√yÓ’| ü ⁄ Á | üuÛÑT‘·« y˚T Áô |’ y˚ { Ÿ bÕsƒ ¡ XÊ \\ ≈ £ î Çã“& ç eTTã“& ç >± nqTeT‘· T * k˛Ô +~. n +‘ ˚ >± ø £ q ÷‘· q $< ë ´$< ÛëHê˝À ¢ q ÷ | üØø £ å \ ˝À # ˚ | ü & ÉT‘· Tqï dü + düÿs ¡ D \ qT πøe \+ Á | üuÛÑT‘·« bÕsƒ ¡ XÊ \ ˝À ¢ e ÷ Á‘· y˚T neT \ T # ˚k˛Ô +~. n˝≤π > á | ü < äΔ‘· T \ qT Á | ü ‹ dü + e‘·‡ s ¡+ e ÷ πsÃk˛Ô +~. M { Ï | ü≥ ¢‘·*¢< ä + Á & ÉT \ ≈ £ î ne >± Vü≤q ˝Òø £ ÄdüøÏÔ ø £ qãs ¡#· ≥ + ˝Ò < äT.
H˚ & ÉT ñbÕ < Ûë ´ j · Teè ‹ Ô˝ÀøÏ edüTÔqï q ÷‘· q ñbÕ < Ûë ´ j · TT \ T eè ‹ Ôì ªª kÕ < Ûës ¡ D eè ‹ Ôμμ >± H˚ uÛ≤ $+#· ≥ + Ä +< √fi¯qø £ s ¡ | ü ] D≤eT +. ñbÕ < Ûë ´ j · T eè ‹ ÔøÏ ˇø £‘ ê ‹« ø £ ∫ +‘· q, kÕe ÷ õø £ u≤ < Ûä ´‘· ø £\< äì kÕe ÷ õø £ nedüsê \ qT düe ÷» ~ XÊìπs › XÊ \ qT düŒè •+#·> ∑ \< äì‘ Ó \ TdüTø√ø £ b˛e≥ + ñbÕ < Ûë ´ j · T eè ‹ ÔøÏ > ∑ \ $\ TeqT, > ös ¡ yêìï ns ¡ ú + # ˚düTø√ø £ b˛e & É +, edüTÔ $ ìeTj · T dü + düÿè ‹ ô | s ¡> ∑ & É + ª ø = qT > √ \ T # ˚dæq < ˚μ $\ Te ø £\< äH˚ uÛ≤eq yê ] ô |’(‘·*¢< ä + Á & ÉT \ ô |’) ã \+>± Á | üuÛ≤e + #·÷| ü≥ + e \¢ ≈ £ L & Ü Á | üuÛÑT‘·« ã & ç Á | ü »\ ≈ £ î < ä ÷ s ¡ eTe ⁄‘ √ +~. sêÁwü º+ ˝À sêuÀj˚T $< ë ´ dü + e‘·‡ s ¡+ ˝À ÁbÕ < ∏ä $ Tø £, ÁbÕ < ∏ä $ Tø√qï‘· e ÷< Ûä ´$ Tø £( 1`5, 1`8, 9`12) bÕsƒ ¡ XÊ \\ T ñ +& Ü \ ì ìsêú ]+#·& É + ÁbÕ < ∏ä $ Tø√qï‘· bÕsƒ ¡ XÊ \ ˝À ¢ ñqï 6, 7‘· s ¡> ∑‘· T \ qT $< ë ´ s ¡ Tú \ dü + K ´‘· ≈ £ îÿe >± ñ +< äH˚ ø ± s ¡ D +‘ √ Äj ·÷‘· s ¡> ∑‘· T \ qT düMT | ü bÕsƒ ¡ XÊ \ ˝À ¢ $© q + # ˚j · TuÀe & É + e \¢ Äj ·÷‘· s ¡> ∑‘· T \ $< ë ´ s ¡ Tú \ T eTTK ´+>± u≤ * ø £\ T $< ä ´ ≈ £ î < ä ÷ s ¡ eTj˚T ´ neø ± X¯ + ñ +~. bÕsƒ ¡ XÊ \\ ô |’ | üs ¡´ y˚ø £ åD ñ < ëd” q +>± ñ +& É & É +, Á | ü »\ uÛ≤ > ∑kÕ « eT ´+ Ä #· s ¡ D˝À ÁøÏj ·÷ XÊ \+>± ˝Òø £ b˛e & É + ã & çì
53 ª Á >± eT + μ | ü { Ï º+#· Tø√ø £ b˛e & É + e \ q ª düsêÿs ¡ T ã & çμ ˇø £ nHê < ∏ä >± e ÷] b˛‘· T +~. kÂø £ sê ´\ $ wüj · T + ˝À‘· s ¡> ∑ ‹ ø = ø £ ñbÕ < Ûë ´ j · TT & ÉT,‘· s ¡> ∑ ‹ ø = ø £> ∑ ~‘·~‘· s ¡ nìï kÂø £ sê ´\ T ø £* Œ +# ê \ ì < äXÊu≤ ›\ T >± # ˚düTÔqï & çe ÷+& é Áø £ eT +>± HÓs ¡ y˚s ¡ uÀ‘· Tqï dæú ‹ ˝À Á | üuÛÑT‘·« ã & çøÏ $< ë ´ s ¡ Tú \ T ø £ s ¡ Tee ⁄‘· THêïs ¡ T. > ∑‘· 4 < äXÊu≤ ›\ T >± ÁbÕ < ∏ä $ Tø £ $< ë ´ s ¡+>± ìï | ü \ Te ÷ s ¡ TŒ \ ≈ £ î ˝ÀqT # ˚dü ÷ Ô < ëì | òü *‘·+ sêø £ eTT +< ˚ eTs√ø £ e ÷ s ¡ TŒqT Á | üy˚X¯ô |& ÉT‘·÷ $< ë ´ s ¡ Tú \ qT ñbÕ < Ûë ´ j · TT \ qT,‘·*¢< ä + Á & ÉT \ qT > ∑ +< äs ¡> √fi≤ìøÏ > ∑T ]# ˚düTÔHêïs ¡ T. Á | üuÛÑT‘·« y˚T $< ä ´ ˝À n +‘· sê \ T düèwæ º dü ÷ Ô, Á | üC≤ < ÛäHêìï n +< ä ] ø °, nìïesêZ \ ≈ £ î düeT +>± Ks ¡ Tà # ˚j · T≈ £ î +& Ü, $< ë ´ s ¡ Tú \ qT $ uÛÑõdü ÷ Ô s ¡ ø £ s ¡ ø ±\ ù | s ¡¢‘ √ bÕsƒ ¡ XÊ \\ qT @ sêŒ≥T # ˚dü ÷ Ô( KGBV, SRTC, MODEL SCHOOL, OPEN SCHOOL) Á | üdüTÔ‘·+ bÕsƒ ¡ XÊ \ e ´ edüú ñìøÏì < Óã“ rdüTÔHêïs ¡ T. $< ä ´ ˝À düe ÷ Hêeø ± XÊ \ qT ø £* Œ +#· ≈ £ î +& Ü $< ä ´ qT | ü \ T <=+‘· s ¡\ T >± $ uÛÑõdüTÔHêïs ¡ T.
Á | üuÛÑT‘·« ã & ç ã‘· ø ±\+ fÒ ã & ç˝À Á | üy˚X¯ + ø = s ¡ ≈ £ î ø £ ˙dü ej · TdüT ‡ qT e ÷ s ¡ TŒ # ˚j ·÷*. Á | ü »\ $ X¯ « dü˙j · T‘· qT bı +< ä & ÜìøÏ Ä #· s ¡ D≤‘· àø £ Á | üD≤ [ ø £ s ¡÷ bı +~+# ê *. Áô |’ y˚ { Ÿ bÕsƒ ¡ XÊ \\ ≈ £ î $#· ø £ åD≤ s ¡ Væ≤‘·+>± nqTeT‘· T * e « ≈ £ î +& Ü ìj · T + Á ‹+# ê *. Á | üuÛÑT‘·« ã & çì ø ± bÕ & ÉT≈ £ îH˚ dü +< äs ¡“¤+ ˝À nìïXÊK \ T düeTq « j · T +‘ √ | üì # ˚j ·÷*. ã & ç nH˚ ~‘· s ¡‘· sê \ uÛÑ $ wü ´‘ Y≈ £ î | ü ⁄ Hê ~>± | üì # ˚düTÔ +< äì ne > ∑‘·+ # ˚j ·÷*. Á | ü < Ûëq +>± $< ë ´ Vü≤≈ £ îÿ #· ≥ º+ ˝À 3`6 dü + e‘·‡ sê \ ej · TdüT ‡ qT # ˚s ¡ Ãø £ b˛e & É +, Ç < ˚ #· ≥ º+ ˝À Á | ü ‹ dü + e‘·‡ s ¡+ Áô |’ y˚ { Ÿ bÕsƒ ¡ XÊ \ ˝À ¢ #·~ y˚ 25 % eT +~ $< ë ´ s ¡ Tú \ ≈ £ î | ò” E Øm + ãsY ‡ yÓT +{ Ÿ ø £* Œ +#·& É + e \ q Á | üuÛÑT‘·« ã & ç ã & ÉT > ∑T ` ã \ V” ≤qesêZ \ ≈ £ î < ä ÷ s ¡ eTj˚T ´ | ü ] dæú ‹ HÓ \ ø =+~.
Á | ü »\ T eTTK ´+>± ã & ÉT > ∑T ã \ V” ≤q esêZ \ T Á | üuÛÑT‘·« $< ä ´ qT ø ± bÕ & ÉTø√e & É + ˝À $< ë ´ | ü ] s ¡ ø £ åD ñ < ä ´ eT + ˝À ø = qkÕ >±*. Áô |’ y˚ { Ÿ e ´ edüú Á | ü »\ XÊX¯ «‘· düeTdü ´\ qT @ Hê { Ïø ° | ü ] wüÿ ]+| üC≤ \< äT. n ~ | ü ] cÕÿs ¡+ ≈ £ L & Ü ø ± uÀ < äT. Á | üuÛÑT‘·« ã & ÉT \ qT s ¡ øÏå +#· T≈ £ î + fÒH˚ Á | ü »\ n _ Ûeè ~ Δ kÕ < Ûä ´ eTe ⁄‘· T +~. $< ä ´ Áô |’ y˚ {° ø £ s ¡ D≈ £ î($< ä ´ qT +& ç yÓ’<=*– q | ü ] dæú ‹) e ´‹ πsø £+>± Á | üuÛÑT‘·« ã & çì s ¡ øÏå +#· T≈ £ îH˚ Áø £ eT + ˝À sêuÀj˚T $< ë ´ dü + e‘·‡ s ¡+ ˝À $< ë ´ s ¡ Tú \ qT ã & ç˝À # ˚ ] Œ +#· T≈ £ îH˚ ø ± s ¡´ Áø £ eT + ˇø £ eTVü≤√ < ä ´ eT +>± Á >± eT Á >± e ÷ q ø = qkÕπ > ˝≤ Á | ür ˇø £ ÿs ¡÷ eTTK ´+>± ñbÕ < Ûë ´ j · TT \ T | üP ] Ô >± uÛ≤ > ∑kÕ « eTT \ T ø ± yê *.
dües ¡ D
( 1) @ Á | æ˝Ÿ HÓ \ 2013q ù | õ `2˝À ÁbÕD≤ +‘· ø £ | üØø £ å \ T o ] ¸ø £ ˝À m & ç { À ] j · T˝Ÿ `2 >± Á | ü #· T ]+| üã & çq ~. Bìì ª m & ç { À ] j · T˝Ÿ ` 2μ≈ £ î ã < äT \ T >± ªª áHê & ÉT k » q ´+‘ √μμ nì #·< äTe ⁄ ø√ > ∑ \ s ¡ T.
( 2) ù | õ HÓ + ãs ¡ T 11˝À Á | ü #· T ]+| üã & çq Ädüsê ø £< ∏ä≈ £ î ~« rj · T ãVüQeT ‹ øÏ ã < äT \ T >±‘· èrj · T ãVüQeT ‹ bı +~ q ø £< ∏ä >± #·< äTe ⁄ ø√ > ∑ \ s ¡ T. bıs ¡ bÕ≥T≈ £ î ∫ +‹ düTÔHêï +. `dü + bÕ < äø £ es ¡ Z +
ñbÕ < Ûë ´ j · T