ROBOTTECHNOLOGIE
Opereren op
afstand
Voor het eerst in de geschiedenis is real-time een robotarm in
het Poolse Poznan aangestuurd vanuit Noordwijkerhout met live 4K
´
en 3D videobeeld via een supersnelle lichtpadverbinding.
AUTEUR TEUS MOLENAAR FOTO SURFNET
I
n het congrescentrum Leeuwenhorst in
Noordwijkerhout vinden de SURFnet
Relatiedagen plaats. In een zaal staan
enkele noviteiten opgesteld. We zien er
bijvoorbeeld een 3D printer. Maar de
meeste aandacht gaat toch uit naar een
robotarm die opgesteld staat voor twee
grote beeldschermen. Een 4K en een 3D
scherm. Je ziet een stapeltje cilindrische
gewichten op de voorgrond van een toren
van Pisa. Het is de bedoeling met de robotarm een gewicht op te pakken en te plaatsen op de beweeglijke kegel. Op het scherm
kun je volgen in hoeverre je daarin slaagt.
Het bijzondere is dat de besturing in de
kustplaats gebeurt, terwijl de uitvoering
met een identieke robotarm 1800 kilometer
verderop plaatsvindt. Geen grofkorrelig
beeld op een groot scherm of een haarscherpe weergave op postzegelformaat;
nee: helder, scherp filmbeeld op groot
formaat. Ja, er treedt wel enige vertraging
op: 18 milliseconde. Want ook licht heeft
tijd nodig om van A naar B te gaan en weer
terug naar A. Maar deze vertraging is
nauwelijks merkbaar.
‘We hebben een specifiek voor deze
toepassing toegewezen lichtpad opgezet
over die 1800 kilometer. De verbinding is
veilig en je weet zeker dat er geen data
verloren gaan; dat kan niet’, licht Sandra
Passchier toe. Zij is accountmanager
medische sector bij SURFnet.
40 gigabyte per seconde
Er is wel speciale apparatuur nodig om iets
dergelijks voor elkaar te krijgen. Om te
8
beginnen een robotarm. Deze is ontwikkeld door de Universiteit Twente. Wie hem
hanteert voelt het gewicht en voelt als hij
ergens tegen aanstoot; ook al gebeurt dat op
1800 kilometer afstand.
Verder zijn er de speciale optische switches van producent Ciena, die de datapakketjes met een snelheid van 40 gigabyte per
seconde door de glasvezels jagen. En de live
4K-camera maakt het mogelijk niet-gecomprimeerde videobeelden heen en weer te
sturen.
Het was in Noorwijkerhout nog spannend
of het zou lukken omdat apparatuur van
meerdere leveranciers in de proef was
opgenomen. ‘Maar dat bleek uiteindelijk
geen probleem’, aldus Passchier. ‘En dat is
gunstig, want niemand wil spullen wegdoen, omdat ze niet zouden kunnen communiceren met
andere apparatuur.
Het is trouwens pas
sinds twee maanden mogelijk om
niet-gecomprimeerde beelden op
deze manier te
versturen.’
Passchier vertelt
dat ziekenhuizen belangstelling hebben
voor deze technologie omdat het hierdoor
bijvoorbeeld mogelijk wordt om operaties
door topchirurgen op afstand te kunnen
volgen als lesmateriaal. Vooral bij microchirurgie is het noodzakelijk real-time over
haarscherp beeld te kunnen beschikken. Of
er ook op afstand geopereerd gaat worden
via een robotarm, kan zij niet zeggen. ‘Daar
spelen ook ethische vraagstukken een rol.
n
Wil een patiënt wel door een robot worden
rden
geopereerd, ook al zit er honderden kilomelometers verderop een gevierd specialist die het
ie
eigenlijke werk doet?’
Zij spreekt van een mijlpaal als de SURFnet-proef met de robotarm ter sprake komt.
‘Ik ben in overleg met het UMC Utrecht en
ht
AMC om te bekijken waar we deze technochnologie kunnen toepassen. Het leuke is dat als
je er eenmaal mee aan de slag gaat, je
vanzelf op nieuwe ideeën komt.’
Robotarm met ogen
Koenraad van de Veere, directeur van het
Belgische Phaer, volgt deze ontwikkelingen op de voet. Phaer is een handelshuis
in Gentbrugge. Het bedrijf levert componenten voor visionsystemen en
adviseert machinebouwers en producenten van
industriële robots
in België en Nederland. ‘Wij hebben
onlangs een visionsysteem ontworpen
waarmee een robotarm kan waarnemen
zoals wij met onze ogen waarnemen.
Normaal moet je alle coördinaten ingeven
voor een robotarm om hem zijn werk te
kunnen laten doen, maar met ons nieuwe
vision-systeem kan hij zelf zien wat er
gebeurt en daarop reageren. Ach ja, het is
nog geen Star Trek, maar het is al wel een
‘IN HOEVERRE WIL EEN
PATIËNT DOOR EEN ROBOT
WORDEN GEOPEREERD?’
ZORGVISIEICT 06 • DECEMBER 2012
ICT_12_06_p08-p09_Opereren op afstand.indd 8
11/27/2012 7:00:11 PM