Telmih Dergisi 1. Sayı Şiir, Hikaye, Makale, Fotoğraf | Page 81

ALMAZ ULVİ BİNNETOVA
|| ALİ ŞÎR NEVAİ´NİN ŞEHRİNDEN ||

Nevai saray görevlisi olsa da sarayda yaşasa da hiçbir zaman saray şairi olmamıştır. Ben halkın
ruhunu okşayan Nevayiyi , Nizamiden gelen klasik geleneklere bağlı olan edebi tarihi şahsiyet
gibi öğrenip bağlandım .Nevaî'nin şairliği kadar değerli olan tarihi yapıların inşa edilmesine
attığı imzalar günümüze örnek olarak değerlidir. 500 yıl önce yücelttiği yapılar, köprüler yüzyıl
savaşlardan sağ salim çıkmıştır ve Nevâi´nin eserleri günümüze taşınmıştır.
Nevâi deyince, 30 yıllık bilimsel ve yaratıcı faaliyetimde edebi kimliğine ve mirasına tükenmez
sevgi beslediğim, Türk yazı dilinin oluşturucusu, XV yüzyıl edebi intibahın esas sütunu ,
amelleri ile halk tarafından saygı kazanmış
tarihi devlet adamı , filozof , sufi mütefekkir ,
Türkçe yazılmış ilk " Hamse " nin müellifini hatırlıyorum ." Dahi Özbek şairi Ali Şir Nevaî'nin
575 yıldönümü adına düzenlenen sempozyumda yer almak için 2 üye de Azerbaycan'dan
davet edilmişti, AMEA akademisinden biri ,
Almaz Hanım , sizin bu konuda çalışmalarınız
var sizin gitmeniz lazım dedi sizin Afganistan´a
gitmeniz gerek dedi.
Bendenizde AMEA(Azerbaycan Milli İlimler
Akademisi) adına davete icabet ettim.
Herat´ın Nevaî'nin şehridir! Afganistan'ın üç
büyük kentinden biri olarak kabul edilir. 500
yüz bine yakın nüfusunu, esasen Özbekler,
Hazarlar, Türkmenler, Puştular, Tacikler ve
diğer az sayıdaki uluslar oluşturmaktadır. Yunan tarihçisi Herodot Orta Asya'nın tahıl ambarı olduğunu yazmıştır. Milattan önce 330 yıllarında şehir Büyük İskender tarafından alınır.

Sonraları Selevkidlerin eline geçiyor. Milattan
önce 167 yılında şehre Parflar sahip olur. Sasaniler (226-652) döneminde Ak Hun İmparatorluğu ile Sasaniler arasındaki savaşlarda
Herat´ın stratejik mekân idi. 786-809 yılları
arasında kent Abbasiler tarafından yönetilir.
1000 yılında Gazellilerin, 1040 yılında Selçukluların himayesine geçiyor.Daha sonra Harzemşahlar sülalesinin bir parçası haline gelir .
1221 yılında Herat´ın Cengiz Han tarafından
yerle bir edilir. 1381 yılında Timur devletinin,
XV yüzyıllarda Karakoyunluların, 1507 yılında
Özbeklerin, 1510 yılında Safevilerin, 1750 yılında Ahmet Han Dürraninin eline geçen Herat´ın 1860 yılında Emir Dost mehemmed Han
tarafından Afgan devletinin teshir katılıyor. XIX
yüzyıl boyunca şehir İngilizler, Kacarlar devleti
ve Afganlar arasında savaş meydanı oldu.
Herat´ın kentini baştanbaşa dolaşmak için ilk
olarak Herat´ın Kulesinden başlamak artık gelenek halini aldığını orada öğrendim.
Herat´ın´ın sembolü sayılan bu Kale muhteşem
görüntüsü ile geçmişinden haber verir. Eski
Herat´ın denilen semtte bir tepenin başında
TELMİH | 79 | SAYI:1 YIL:1