TED Kayseri Koleji
20
TÜBİTAK
“ BENİM ATASÖZLERİ VE DEYİMLER TOMBALAM ” TÜRKÇE PROJESİ TUBİTAK ’ TA
İçinde bulunduğumuz yüzyıla göre bilim ve teknolojide yaşanan hızlı değişim , iletişim ve teknoloji araçlarının ( telefon , tablet , bilgisayar vs .) hızlı yayılımı ve toplum üzerindeki olumsuz etkileri sözlü edebiyata ait ürünlerimizin unutulmasına , kullanılmamasına hatta yok olmasına neden olmaktadır . Bilhassa okul çağındaki öğrencilerin sözlü edebiyat ürünlerinden habersiz olarak , yoksun büyümesi eğitim sistemimizi yeniden gözden geçirmeyi zorunlu kılmıştır . Sözlü edebiyat ürünlerinin en önemlilerinden biri olan atasözleri ve deyimlerimizin kültürümüzü en iyi yansıtan yerel unsurların başında olması göz önüne alınarak bilhassa okullarda öğrenciler ve öğretmenler tarafından sıkça kullanılmaması karşılaşılan olumsuzluklar arasında görülmektedir . Gerek güncel hayatımızda gerekse bir sınav ülkesi olan Türkiye ' mizde sınavlarda karşımıza çıkan atasözleri ve deyimlerimizin bilinmeyişi , aktif olarak kullanılmamasının önüne geçebilmek kültürümüze , geleneklerimize yapılacak en önemli görevlerin başında gelmektedir . Bu doğrultuda çalışmanın amacı ortaokul öğrencileri arasında unutulmaya yüz tutmuş ya da sık sık kullanılmayan atasözleri ve deyimlerin günlük hayatta ve eğitim ortamında aktif olarak kullanılmasının sağlanmasıdır . Bu doğrultuda hem sözlü gelenek unsurlarımız günümüze kadar devam etmiş hem de öğrencilerimiz bu alanda yeterlilik kazanmış olacaklardır . İşte bu amaca hizmet için yola çıkarak 5 . Sınıf öğrencilerimizden Ecrin TÜRKAY VE İpek YALÇIN ile birlikte bir TUBİTAK projesi hazırladık ve ne mutlu bize ki TUBİTAK ’ ta yer alan 680 proje arasından bölge sergisine katılmaya hak kazandık . Yapılan proje ve araştırmada doküman incelemesi yöntemini kullanarak atasözleri ve deyimleri çeşitli kaynaklardan tarayarak YAĞMUR ÇOCUK yayınevine ait olan atasözü ve deyim kartlarındaki görseller ile eşleştirdik . Proje “ Benim Atasözleri ve Deyimler Tombalam ” adı altında altı adet dev tombala kartları oluşturularak seçilen atasözleri ve deyimlerin kartlardaki görselleri tek tek taranarak tombala kartlarının üzerine baskı tekniğiyle uygulandı . Aynı atasözü ve deyimlerin görsellerinden 45 adet atasözü 45 adet deyim olmak üzere 90 adet görsel tombala kartı oluşturuldu .
Özellikle sınıf ortamında dev tombala kartlarından birer tane seçilerek önceden oluşturulan öğrenci gruplarına verildi . Tombala torbasından birer kart çekilerek tombala kartında yer alıp almamasına göre kartların yerleşimi sağlandı . Kartlar dev tombala kartonlarına yerleştirilmeden evvel kartların görsellerinden hareketle görselin yansıttığı deyim ya da atasözleri öğrencilere sorularak doğru atasözü ve deyimin bulunması ve akabinde anlamının açıklanarak , deyim ve atasözlerinin öğrencilere öğretilmesi esas alındı . Yapılan proje uygulamasında pek çok öğrencinin dev tombala kartlarında yer alan atasözleri ve deyimleri bilmediği hatta pek çoğundan habersiz olduğu görülmüştür . Bu durumun hem kaybolan sözlü edebiyat geleneğine olumsuz yansımaları hem de sınavlarda çıkan atasözleri ve deyim sorularının doğru cevaplanmaması şeklinde kendini gösterdiği ortaya çıkmıştır . Bu oyun bu yöndeki eksiklerimizi gidermede önemli bir adım olmuştur . ” Benim Atasözleri ve Deyimler Tombalam ” oyunu ile öğrencilerin hem eğlendiği hem de öğrendiği gözlemlenmiştir . Sonuç olarak “ Benim Atasözleri ve Deyimler Tombalam ” oyununun sözlü edebiyat ürünü olan atasözleri deyimlerin öğrenilmesi noktasında şu sonuçları doğurduğu gözlemlenmiştir : Oyun ortaokul öğrencileri arasında atasözleri ve deyimlerin bilinmesi noktasında doğru bir adım olmaktadır . Atasözleri ve deyimleri hiç bilmeyen öğrenciler bu yöntemle öğrenmekte , bilenler ise bilgilerini daha da perçimlemektedir . Bu oyun sayesinde atasözleri deyimlerin aynı zamanda anlamları da öğretilmektedir . Atasözleri deyimlerin görsellerinden yararlanarak öğrencilerin atasözleri ve deyimleri zihinlerinde somutlamaları sağlanmakta ayrıca öğrencilerin hayal güçleri geliştirilmektedir . Kartlardaki deyim ve atasözlerinin cümle içinde kullanımı , atasözleri deyimlerin nerede ve nasıl kullanılması gereğini göstermektedir . Oyun vasıtasıyla , sözlü edebiyat ürünlerimizden olan atasözü ve deyimlerden sınavlarda gelecek soruların doğru cevaplanmasını sağlamaktadır . Oyun , öğrenciye öğretirken aynı zamanda da eğlendirmeyi amaçlayan son derece eğlenceli ve akılda kalıcı bir oyun olmaktadır . Elde edilen sonuçlar ve bulgular çerçevesinde sözlü edebiyat ürünü olan atasözleri ve deyimlerin toplum hayatına yansıması eğitim alanında kullanılmasına dönük şu öneriler geçekleştirilebilir : Atasözleri deyimler öğretiminde kültürün sözlü edebiyat ürünleri ele alınmalı ve olumlu yönde geliştirilmelidir . Atasözleri ve deyimler öğretimiyle ilgili seviyeye uygun daha çok görsel materyal basılmalı ve dağıtılmalıdır . Atasözleri ve deyimlerin henüz küçük yaşlarda zihinlerde yer edinmesi için kreş ve ana sınıflarında renkli atasözleri kartları basılarak bunları öğretmeye yönelik oyunlar uygulanmalıdır . Atasözleri ve deyimlerden oluşan dövizler okulların görülen yerlerine asılarak atasözleri ve deyimlerin öğrenilerek akıllarda kalması sağlanmalıdır .
Eski sözlü gelenek ürünlerimizden atasözleri ve deyimlerin gelenek ve göreneklerimizi ve kültürümüzü yeni nesillere aktarması ve unutulmamasını sağlamalıyız . Atasözleri ve deyimlerimize sahip çıkmalı unutulmasına izin vermeden gelecek nesillere aktarmalıyız .