TED Kayseri Koleji Bülten Dergisi 65. Sayı

TED KAYSERİ KOLEJİ BÜLTEN FEN VE TEKNOLOJİ BAĞIMLILIKLARLA MÜCADELEDE 100. YIL (1920-2020) Yeşilay, Birinci Dünya Savaşı sırası ve sonrasında İşgal Güçleri’nin toplumumuzda alkol ve uyuşturucu maddeleri yaygınlaştırmasını ve işgale karşı mücadele ruhunun yıkılmasını önlemek amacıyla Şeyhülislam İbrahim Haydarizade’nin himayesinde, Dr. Mazhar Osman Uzman ve arkadaşları tarafından Sultan Vahdeddin’in izniyle 5 Mart 1920’de İstanbul’da “Hilal-i Ahdar” adıyla kurulmuştur.Bu nedenle Yeşilay’ın kurulduğu 5 Mart tarihini de içine alan 1-7 Mart haftası ülkemizde Yeşilay Haftası olarak kutlanmaktadır. “Hilal-i Ahdar” ismi daha sonra “Yeşil Hilal” ve “Yeşilay” olarak değiştirilmiş, 1934 yılında Mustafa Kemal Atatürk’ün Cumhurbaşkanlığı, İsmet İnönü’nün Başbakanlığında, Bakanlar Kurulu kararıyla Yeşilay’a “KAMUYA YARARLI DERNEK STATÜSÜ” verilmiştir. Kuruluşundan günümüze bağımlılık türleri arttıkça Yeşilay’ın da tüzüğünde çalışma alanları çeşitlenmiş, alkolden sonra tütün, uyuşturucu madde, kumar ve yakın tarihte teknoloji bağımlılığı Yeşilay’ın mücadele alanına dahil olmuştur. YEŞİLAY’IN AMACI: Cemiyet; yurdumuzda ahlâkî ve kültürel bir kalkınma atmosferi içinde tütün, alkol ve madde bağımlılığı gibi toplumun ve gençliğin beden ve ruh sağlığını tahrip eden bağımlılıklarla mücadele etmenin yanında; kumar, internet ve teknoloji bağımlılığı gibi gençliğe ve topluma zarar veren bütün zararlı alışkanlıklarla mücadele etme ve milli kültürüne bağlı nesiller yetiştirme amacı ile kurulmuştur. Cemiyet bu çerçevede bağımlılıklarla mücadele etmek üzere toplumun bilinç, güç ve kaynaklarını harekete geçirir; insan onur ve saygınlığının korunması doğrultusunda her koşulda, yerde ve zamanda desteğe muhtaç insanlara yardım eder; toplumun bağımlılıklarla mücadele kapasitesinin geliştirilmesine sürekli katkıda bulunur. Bu amaç doğrultusunda ulusal ve uluslararası kamu, özel ve sivil toplum kuruluşlarıyla gerekli iş birliği ve ortak çalışma organizasyonlarını geliştirir. Şu an bağımlılık alanında önleme ve koruma çalışmaları yapılmakta, projeler üretip uygulanmakta, bunun yanı sıra bağımlıları hayata kazandırmak için rehabilitasyon desteği verilmektedir. Yeşilay’ın kuruluşunun 100. yıl dönümü nedeniyle bağımlılık kavramını tekrar hatırlayalım. BAĞIMLILIK NEDİR? Türkiye’de ve dünyada hızla tütün, alkol ve uyuşturucu madde alım oranları artmakta ve maddeye başlama yaşı gittikçe düşmektedir. Diğer bağımlılıklar gibi teknoloji ve kumar bağımlılığı da kişiye, aileye ve topluma; psikolojik, sosyolojik ve ekonomik zararlar vermektedir. Bağımlılık kişinin bedensel, ruhsal ve sosyal hayatını olumsuz etkiler. Toplumun felaketi sayılabilecek bağımlılıkları engellemek ancak iyi bir koruyucu halk sağlığı yaklaşımıyla mümkün olur. Psikiyatrik bir sendrom olan bağımlılığın tanısı için aşağıda sayılan ölçütlerin yalnızca üçünün bir arada görülmesi yeterlidir. • Kullanılan maddeye tolerans gelişmesi • Madde kesildiğinde ya da azaltıldığında yoksunluk belirtilerinin ortaya çıkması • Madde kullanımını denetlemek ya da bırakmak için yapılan ama boşa çıkan çabalar • Maddeyi sağlamak, kullanmak ya da bırakmak için büyük zaman harcama • Madde kullanımı nedeni ile sosyal, mesleki ve kişisel etkinliklerin olumsuz etkilenmesi • Maddenin daha uzun ve yüksek miktarlarda alınması • Fiziksel ya da ruhsal sorunların ortaya çıkmasına ya da artmasına rağmen madde kullanımını sürdürmek BAĞIMLILIK DÖNGÜSÜ Fiziksel bağımlılık, kullanılan maddeye karşı bir adaptasyon gelişmesine bağlı olarak maddenin varlığına karşı duyulan fizyolojik bir istektir. Ruhsal bağımlılık ise kişinin duygusal ya da kişilik yapısı gereği, gereksinimlerini tatmin etme/giderme amacı ile o maddeye düşkünlüğüdür. Bağımlılık ciddi bir hastalıktır. Bağımlılığa ilişkin beyinde birçok nörokimyasal, nörofizyolojik değişimler saptanmıştır. Bağımlılık tedavisi, belirli şemaları ve ilkeleri içeren kapsamlı bir protokol ile sağlanabilir. Bağımlı kişiler bağımlılığın bir hastalık olduğunu kabul eder ve hastalıklarda uyulması gereken kurallar olduğunu bilirlerse tedaviye uyumları artmaktadır. Bağımlılık kişinin bedensel, ruhsal ve sosyal hayatını olumsuz etkiler. 14

TED Kayseri Koleji Bülten Dergisi 65. Sayı | Page 14