bının artmasına bağlı olarak susama hissinin artması ve bu gereksinimi karşılamak için de temiz olup olmadığına aldırmadan her türlü içeceğin daha fazla tüketilmesidir. Bir diğer nedeni de artan sıcaklık nedeniyle yiyeceklerin daha çabuk
bozulmasıdır.
Yaz aylarında kırda piknik yapanlar, çoğunlukla yörede bulunan pınar veya çeşme sularını içme suyu olarak kullanmayı tercih ederler. Oysa bu sulara insan
veya hayvan dışkısının ya da atıklarının
karışmış olması, suyu kirletir. Bu kir gözle görülen bir şey değildir. Suda bulunan
ve bağırsak enfeksiyonları gibi hastalıklara sebep olan mikroplar gözle görülmez. İçme suyu olarak kullanılmasa bile,
kirli su ile yıkanmış meyvelere de mikrop bulaşır. Özellikle çiğ olarak ve kabuğu soyulmadan yenilen yiyecekler daha
çok risk taşır. Bu suları kullanarak hazırlanan ve içeceklerin içine atılan buz,
daha da tehlikelidir.Yaz aylarında yiyecekler, pişirilmiş olsalar bile, mutlaka buzdolabında saklanmalıdır. Sıcakta kalan ve özellikle açıkta satılan
yiyecekler, üzerlerine konan sineklerin mikrop taşıması yanında, mikropların proteinli gıdalar üzerinde daha
kolay üremesi yüzünden adeta “zehirli” hale gelir. Bu durumda “yemeğin kokması” aslında o yiyecek üzerinde mikropların aşırı şekilde çoğalmasından başka bir şey değildir. Sütlü ve mayonezli yiyecekler, et, krema
bu açıdan oldukça fazla risk taşır.
Bu şekilde kirlenmiş suların ve bu
sularla hazırlanmış içeceklerin içilmesi; bu sularla yıkanmış salata
gibi yiyeceklerin çiğ olarak yenmesi,
açıkta satılan veya otel-tatil köyü gibi
yerlerde açık büfelerde sergilenen uzun
süre açıkta bekletilmiş yiyeceklerin yenmesi bu besinler üzerindeki mikropların
bağırsaklara geçerek hastalık yapmasına neden olur. Aslında, midenin asit yapısı bu mikroplara karşı önleyici bir engel oluşturur. Ama mide hastası olduğu
için mide asidini azaltıcı ilaç kullananlarda bu koruyucu engel ortadan kalkar ve
onlar bağırsak enfeksiyonlarına daha kolay yakalanırlar.
Yaz aylarında sık görülen bağırsak enfeksiyonlarının belirtileri nelerdir?
Bağırsak enfeksiyonlarının çoğunda
en önemli belirti ishaldir. Çünkü bağırsaklar, bu “beklenmeyen misafiri”, yani
yiyecek-içeceklerle gelen mikropları dışarı atmaya çalışırlar. Bazen ishalden önce,
hastalık bulantı ve kusma ile başlar. Eğer
mikroplar bağırsak duvarını istila etmezse, sadece toksinleri aracılığı ile hastalığa sebep olursa, ishal çok sayıda, bol ve
sulu dışkılama şeklindedir. Dışkıda cerahat ve kan yoktur. Ateş yüksek değildir.
Karın ağrısı ya yoktur, ya da hafiftir. İshal
ile çok miktarda su ve tuz kaybedildiği için
dil kurudur. Kaybedilen tuzlar ve sıvı yerine konulmazsa hastanın tansiyonu düşer,
bitkinleşir. Kolera örneğinde olduğu gibi,
kaybedilen sıvıyı yerine koymakta yetersiz kalınırsa, böbrek yetmezliği gelişebilir,
hasta da kaybedilebilir. Sıvı kaybı, çocuklarda ve yaşlılarda daha tehlikelidir.
Yiyecek-içeceklerle alınan mikroplar bağırsak duvarını istila etmişse, kanamaya yol açabilir. Halk arasında “kanlı ishal”
diye bilinen dizanteri bunun tipik örneğidir.
Dışkı kanlı, cerahatlidir. Genellikle hasta-
nın ateşi ve karın ağrısı vardır. Dışkılama
sayısı fazladır ama miktarı azdır. Tifo, yiyecek ve içeceklerle bulaştığı halde ishalin ön planda olmadığı bir bağırsak enfeksiyonudur. Tifonun en önemli, bazen tek
belirtisi ateştir. Baş ağrısı, deride ve özellikle karın bölgesinde kırmızı lekeler, dalgınlık hali tifoyu akla getirmelidir.
İshalde kahve ve kola içmek yararlı mıdır? Yapılması gereken ilk müdahaleler nelerdir?
İshalin tek tedavisi vardır: Kaybedilen sıvıyı yerine koymak. Kaybedilen sıvı sadece
sudan ibaret değildir. Su ile birlikte sodyum, potasyum, klor, bikarbonat gibi yaşamsal önemi olan, “elektrolit” dediğimiz
tuzlar da kaybedilir