TST 47/c,ç maddesi;
Alım (iştira),sözleşmeden
doğan ön alım (şuf’a), satış
vaadi,bağışlama vaadi ve kat
karşılığı inşaat hakkı için noterce
düzenlenmiş sözleşme,…aranır.
Önalım hakkı, satışın hak sahibine bildirildiği
tarihin üzerinden üç ay ve her hâlde satışın
üzerinden iki yıl geçmekle düşer.
Düzenlenen resmi senede istinaden, önalım
hakkından feragat edildiği taşınmaz malın tapu
kütüğünün irtifak hakları hanesine; “a-M: Şufa
hakkından feragat ....tarih....yevmiye” şeklinde
yazılır.
B. Kullanılması
Önalım hakkının kullanılabilmesi için alıcıya karşı dava açılması gerekir. Önalım hakkı sahibi,
adına payın tesciline karar verilmeden önce, satış bedeli ile alıcıya düşen tapu giderlerini,
hâkim tarafından belirlenen süre içinde hâkimin belirleyeceği yere nakden yatırmakla
yükümlüdür.
C. Sözleşmeden doğan önalım hakkı
Taşınmazın bir başkasına satılması şartına bağlanmış bir alım hakkı niteliğindedir. Önalım
hakkı sahibi, taşınmaz üçüncü bir şahsa satıldığında tek taraflı bir irade beyanıyla, aynı satış
koşulları ile taşınmazı öncelikle satın alma hakkına sahip olur. Alım hakkı gibi önalım hakkı da
yenilik doğurucu bir haktır.(384)
TST'nin 47/ç maddesi, “Sözleşmeden doğan önalım hakkı ve taşınmaz kiraları için yazılı
sözleşme aranır.” hükmündedir.
Önalım sözleşmesinin geçerliliği için, gerialım ve alım sözleşmelerinden farklı olarak
sadece adi yazılı şekilde yapılması yeterlidir.(TBK md. 237)
TBK'nın 240. maddesinde; “Önalım hakkı, taşınmazın satışı ya da ekonomik bakımdan satışa
eşdeğer her türlü işlemin yapılması hallerinde kullanılabilir.” hükmü uyarınca önalım hakkının
sadece satış veya satışa eşdeğer işlemlere özgülenmiş olduğu, bunun dışında başkaca
işlemlerde kullanılamayacağı öngörülmüştür.
TMK'nın 735.maddesinde; Tapuya şerh edilen sözleşmeden doğan önalım hakkının,
şerhte belirtilen sürede ve belirtilen koşullara göre her malike karşı kullanılabileceği, şayet
kütükte koşullar belirtilmemişse taşınmazın üçüncü kişiye satışındaki koşulların esas alınacağı
belirtilmiş olup, şerhin etkisinin her durumda, şerhin verildiği tarihin üzerinden on yıl
(384)
440
Bkz.YHGK. 14.02.1994 (YKD.1994. 861 sy.6)