Şerhler Hanesine Kaydedilen Haklar
I. ÖNALIM (ŞUF’A) HAKKI
TMK 1009. maddesi
Arsa payı karşılığı inşaat, taşınmaz
satış vaadi, kira, alım, önalım, gerialım
sözleşmelerinden doğan haklar ile
şerh edilebileceği kanunlarda açıkça
öngörülen diğer haklar tapu kütüğüne
şerh edilebilir.
Bunlar şerh verilmekle o taşınmaz
üzerinde sonradan kazanılan hakların
sahiplerine karşı ileri sürülebilir.
Paylı
mülkiyete
konu
bir
taşınmazın, hissedarlarından bir
veya
birkaçının
hisselerinin
tamamını veya bir kısmını üçüncü
bir şahsa satmaları halinde diğer
hissedarların
gösterilen
satış
bedeli üzerinden cebren öncelikle
satın alma hakkıdır. Yasal önalım
hakkı ve sözleşmeden doğan ön
alım hakkı olmak üzere ikiye ayrılır.
Sözleşmeden doğan ön alım
hakkının tapu siciline şerhi gerekir.
Yasal önalım hakkının gayesi,
paydaş olmayan üçüncü kişilerin paydaşlar arasına girmesine mâni olmak ve mümkün
mertebe payların bir elde toplanmasını sağlamaktır. Şahsa değil, paya bağlı bir haktır. Paydaş
olan kişi bu hakkı kullanabilir. Şuf’a hakkı kullanılınca müşterek malik payını, kanunî şuf’a
hakkını kullanan diğer paydaşa temlik etme mükellefiyeti altına girmektedir. Bu sebeple de
şuf’a hakkı taşınmaz mülkiyetinin bu anlamda bir nevi kısıtlılığını teşkil eder.(382)
Yasal önalım (Kanuni Şufa) hakkı, TMK'nın 732, 733 ve 734. maddelerinde düzenlenen,
taşınmaz mülkiyetinin kanundan doğan kısıtlamalarından biridir. Yasal önalım hakkı, paylı
taşınmaz mülkiyetinde paydaşlardan birinin payını tamamen veya kısmen üçüncü bir kişiye
satması halinde kullanılabilir hale gelen bir haktır. Hakkın amacı, paylı taşınmaz mülkiyetine
üçüncü kişilerin girmesinin önlenmesidir.(383)
A. Kullanma Yasağı, Feragat ve Hak Düşürücü Süre
Önalım hakkı cebrî arttırmayla yapılan satışlarda kullanılamamakla beraber bu haktan
feragat edilebilmesi için de sözleşmenin resmî şekilde yapılmış ve tapu kütüğüne şerh edilmiş
olması gerekir. Belirli bir satışta önalım hakkını kullanmaktan vazgeçme, satıştan önce veya
sonra yapılabilir ve yapılan satış, alıcı veya satıcı tarafından diğer paydaşlara noter aracılığıyla
bildirilir.
(382)
TKGM Hukuk Müşavirliği 2009/379 sayılı görüşü.
(383)
Didem AKALP DEMİRTABAK, Yasal Önalım Hakkı, XII Levha Yayıncılık, İstanbul, 2010
439