Sınırlı Ayni Haklar
Taşınmaz paraya çevrilirken boş tutulan dereceler ve bir derece içindeki rehinli alacak
derecenin farazi değerini doldurmuyorsa bu derecenin kullanılmayan kısımları dikkate
alınmaz.
Malik alacaklı ile yapmış olduğu sözleşme ile alacaklıya boşalan dereceye ilerleme hakkı
tanıyabilir. Rehin senedi ile böyle bir imkân tanınabileceği gibi sonradan tapu müdürlüğünde
resmi senet düzenleyerek yapılması da mümkündür. Boşalan dereceye ilerleme hakkı tapu
kütüğüne şerh edilmediği takdirde üçüncü kişilere karşı ileri sürülemez. Birden fazla alacaklı
lehine ilerleme hakkı tanınmış ise bunlar arasında çatışma halinde öncelik sırası TMK md.1009‘a
göre şerh tarihine göre belirlenir.
B. Taşınmaz Rehninin Kapsamı
Taşınmaz rehni kapsamı ile kastedilen; Taşınmaz rehni ile temin edilen alacağın kapsamına
nelerin gireceği ve alacağın teminatı olan taşınmazın neleri kapsadığıdır. Alacağın kapsamına;
anapara, takip masrafları, iflasın açıldığı veya taşınmazın satılmasının talep edildiği zamanda
vadesi gelmiş bulunan üç senelik faizler ile belirtilen bu tarihlerden itibaren işleyen faizler ile
sigorta primleri ve taşınmazın korunması için yapılan masraflar girer.
Taşınmazın kapsamına ise; Taşınmaz, bütünleyici parçaları, istisna edilmemiş eklentileri,
kiralar, sigorta tazminatı ve kamulaştırma bedeli girer.
C. Rehinli Taşınmazın Değerinin Korunması
Rehin hakkı alacaklıya borç ifa edilmediği takdirde, konusu olan eşyayı paraya çevirtme
yetkisi verir. Ancak rehinli taşınmazın değerinin azalması, rehinli alacaklının haklarını
tehlikeye düşüreceğinden kanun koyucu rehinli alacaklıya rehin konusu taşınmazın değerinin
korunmasını, borçludan talep ve bunun için gereken önlemleri alma yetkisi tanımıştır. Rehinli
taşınmazın değerini koruyucu önlemleri, değer azalmasının, malikin kusurundan kaynaklanıp
kaynaklanmadığına göre ikiye ayrılır.
Malikin Kusuru İle Taşınmazın Değerinin Azalması: Bu durumda malikin haksız fiil
sorumluluğu vardır. Malikin kusuru sebebi ile taşınmazın değeri azalıyorsa veya azalma
tehlikesi varsa alacaklı gereken önlemlerin borçlu tarafından alınması için hakime başvurabilir.
Malikin bu davranışlarının yasaklanmasını hakimden isteyebilir. Acele hallerde hakimin kararı
olmaksızın taşınmazın değerini koruyucu önlemleri alabilir. Alacaklı yapmış olduğu masraflar
için bütün alacaklardan önce gelen tescile tabi olmayan bir rehin hakkına sahiptir.
Değer azalması meydana gelmişse alacaklı taşınmazın eski hale getirilmesini isteyebileceği
403