Ανδρεάνα Ταμπούρη
Παραπληροφόρηση,
ψευδείς ειδήσεις και προσπάθεια αντιμετώπισης
Μπορεί ο όρος «ψευδείς ειδήσεις» να εμφανίστηκε το 2016 από τον Donald Trump, ωστόσο η έννοια υπάρχει εδώ και αιώνες. Καθώς οι ψευδείς ειδήσεις είναι γεγονότα που απέχουν από την πραγματικότητα και συνήθως χρησιμοποιούνται για λόγους προπαγάνδας θεωρείται πως η πρώτη μορφή παραπληροφόρησης εμφανίζεται τα πρώτα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου, οπού η μία πλευρά διέδιδε ψευδείς ειδήσεις για να μπερδέψει την άλλη πλευρά όσον αφορά τις κινήσεις και τις προθέσεις της.
Έτσι, κατανοούμε πως η διασπορά ψευδών ειδήσεων είχε πάντα ως σκοπό της, την σύγχυση του πλήθους. Στο άρθρο της «Καθημερινής» μπορούμε να δούμε κάποια διαφωτιστικά στοιχεία που συνέλεξαν από την συνημμένη έρευνα που διεξήχθη από το Εργαστήριο Κοινωνικών Μηχανών του Media Lab, του Πανεπιστημίου MIT. Ωστόσο, στο σημείο που θα ήθελα να σταθούμε είναι τα ψυχολογικά αίτια που αναφέρει όσον αφορά την αυξανόμενη παρουσία, αλλά και επιλογή των ψευδών έναντι των αληθινών ειδήσεων. Οι άνθρωποι φαίνεται να επιλέγουν να διαβάσουν, αλλά και να αναπαράγουν μία φήμη ή μία ψευδή είδηση λόγω της πρωτοτυπίας της, θεωρώντας ότι μία αληθινή είδηση είναι αναμενόμενη και βαρετή. Η ψυχολογική επίδραση που μπορεί να έχει μία ψεύτικη είδηση συνήθως είναι πιο έντονη, με τον αναγνώστη να αισθάνεται φόβο, αηδία, έκπληξη κ.ο.κ με αποτέλεσμα να νιώθει πιο ευάλωτος, καθώς και την ανάγκη να μοιραστεί την εκάστοτε είδηση με τους οικείους του, αλλά και με τον κόσμο μέσω των social media.
Το ζήτημα και η απορία πολλών είναι «πως εντοπίζουμε και πως αντιμετωπίζουμε τα fake news»; Στο κείμενο της «ProPublica Illinois» ο Dan Gillmor, καθηγητής της Σχολής Δημοσιογραφίας και Μαζικής Επικοινωνίας Walter Cronkite, του Πανεπιστημίου της Arizona θεωρεί πως η λύση είναι να προσεγγίζουμε κάθε είδηση με ένα «συγκεκριμένο επίπεδο αμφιβολίας» και ένα «υγιές επίπεδο σκεπτικισμού». Κάθε άνθρωπος έχει εκατοντάδες –αν όχι χιλιάδες- επιλογές για να ενημερωθεί για όσα συμβαίνουν στον κόσμο. Άρα, είναι και στο χέρι του να κάνει μία στοιχειώδη έρευνα και να αναζητήσει αξιόπιστους ειδησεογραφικούς οργανισμούς, οι οποίοι κάνουν καλή και εμπεριστατωμένη δουλειά. Επίσης, άλλο ένα σημάδι που επιδεικνύει πως ένας οργανισμός είναι αξιόπιστος είναι η διαφάνεια όσον αφορά τις πηγές του, παρέχοντας στους αναγνώστες πληροφορίες σχετικά με την προέλευση και την εγκυρότητα αυτών.
Τέλος, ένας προσωπικός προβληματισμός που τίθεται ως έναυσμα για συζήτηση είναι η αναφορά της αληθινής είδησης ως «βαρετή» όπως παρουσιάστηκε στην έρευνα του Πανεπιστημίου MIT. Πως γίνεται μία είδηση –η οποία θεωρείται είδηση διότι αφορά πολύ κόσμο και διαθέτει σημαντική πληροφορία- να μπορεί να κριθεί βαρετή; Θεωρούσαμε πάντα μία είδηση βαρετή αν δεν μας προκαλεί έντονα συναισθήματα ή είναι αποτέλεσμα των ψηφιακών μέσων και του πλήθους ειδήσεων που προσφέρουν;
Πηγές: https://www.propublica.org/article/ask-propublica-illinois-how-do-you-identify-fake-news, https://www.kathimerini.gr/952740/article/texnologia/diadiktyo/ereyna-mit-oi-yeydeis-eidhseis-ta3ideyoyn-6-fores-grhgorotera, https://science.sciencemag.org/content/359/6380/1146