Q & A
P. Moleman
Casus 1 Een 13-jarige jongen met een blauwe teen en zenuwprikkeling. Na onderzoek bij kinderarts lijkt Raynaudfenomeen het meest waarschijnlijk en de kinderarts adviseert methylfenidaat voor drie dagen te stoppen. De klachten verdwijnen daarop. Kan ik methylfenidaat herstarten in een lagere dosering? Of is het beter om te switchen naar dexamfetamine?
Is het( perifere) vasoconstrictieve effect – waardoor Raynaud-fenomeen – bij methylfenidaat een dosisafhankelijke bijwerking?
Voor zover ik weet is er weinig onderzoek gedaan naar of literatuur beschikbaar over Raynaud-fenomeen en methylfenidaat. Het lijkt erop dat dexamfetamine hetzelfde probleem kan geven. Het is niet uitgesloten dat een lagere dosis of dexamfetamine toch minder problemen geeft, maar het wordt dus‘ trial and error’. Te overwegen is ook clonidine. Dat zou tegenovergestelde effecten kunnen hebben terwijl het wel werkt tegen adhd. Overzetten valt te overwegen, maar ook( een lage dosis) methylfenidaat en clonidine erbij. Ten slotte is atomoxetine te overwegen. Maar of atomoxetine vrij is van dit probleem, weet ik ook niet.
Casus 2 Een 63-jarige vrouw met een bipolaire ii-stoornis, momenteel ingesteld op lamotrigine( 2 dd 100 mg) met goed effect, wordt hypomaan. Ingesteld op quetiapine xr 100 mg met goed effect, maar fors perifeer oedeem. Perifere oedeem eerder ook ontwikkeld op olanzepine en citalopram. Lithium bewust gestopt in verband met ernstige tremoren ondanks laagtherapeutische spiegel en niet goed door de internist te stabiliseren hypo / hyperthyreoïdie. Bloedbeeld volledig gecontroleerd, waaronder schildklier- en nierfunctie – alle normaal. Depakine in verleden geen goed effect op bipolaire stoornis qua stabiliteit.
Welk antipsychoticum geeft weinig tot geen kans op perifeer oedeem? Of hoe anderszins de hypomanie bestrijden?
Ik zou een pure dopamineantagonist proberen. Het oedeem kan onder andere komen door antihistaminerge en alfa-1-antagonistische effecten. Daarom mijn advies: geef een pure dopamineantagonist en als het oedeem dan niet weg is, weet u hoe het komt. Overigens is mij niet duidelijk of de lamotrigine gestopt is of niet.
Casus 3 De moeder van een 17-jarige jongen met adhd wil dat hij opnieuw wordt ingesteld op methylfenidaat. Echter ditmaal op methylfenidaat retard van de Regenboog apotheek vanwege de kosten en omdat hij te weinig gestructureerd is om zijn medicatie zelf om de vier uur in te nemen. Uit mijn eigen search komt naar voren dat er vraagtekens waren over de stabiele hoeveelheid milligrammen per preparaat en ook dat de duur van het preparaat zeer sterk wisselend was, meer dan een bij Concerta, Equasym of Medikinet cr. Ik heb geïnformeerd bij onze adviserende apotheker, die aangeeft dat het gaat om een magistrale bereiding die niet doorverkocht mag worden aan andere apotheken omdat er ook handelspreparaten zijn. Zij geeft aan dat het eigenlijk verboden is om zelf een preparaat te maken als er een handelsproduct op de markt is. Zij geeft
Psyfar | juni 2013 | nummer 2 67