Werkingsmechanisme
Samenvatting
De sterke en snelle effecten van ketamine op de stemming en op suïcidaal gedrag bij therapieresistente patiënten stelt ons voor de vraag welke mechanismen hiervoor verantwoordelijk zijn. De ontdekking dat ketamine in dezelfde tijdspanne als de antidepressieve effecten het aantal synaptische connecties in bepaalde hersengebieden versterkt, verlegt de focus van de monoaminerge neurotransmissie naar de synaptogenese als een fundamenteel proces in de behandeling van depressieve patiënten.
Leerdoelen Na het lezen van dit artikel:
• kent u het effect van een eenmalige lage dosis ketamine bij therapieresistente depressieve patiënten
• weet u dat het effect zeer snel optreedt
• weet u dat het werkingsmechanisme van ketamine berust op een verandering van de synaptische stabiliteit
Het antidepressieve werkings mechanisme van een lage dosis ketamine
½ kennistoets
punt www. psyfar. nl
Chr. de Smidt, apotheker, Parnassia Groep, Den Haag K. Kho, psychiater, Parnassia Groep, Den Haag
Zie voor de cv’ s van de auteurs: www. psyfar. nl
Inleiding Ketamine is een oud en veelgebruikt anestheticum in afgelegen ziekenhuizen in derdewereldlanden waar beademingsapparatuur voor operaties ontbreekt. Een anesthetische dosis ketamine heeft geen effect op de ademhaling, maar blokkeert de pijngeleiding naar de cortex waardoor het voor velerlei zware operaties gebruikt kan worden. Ketamine wordt als een veilig geneesmiddel gezien. 1 Ook in westerse landen wordt ketamine gebruikt op afdelingen spoedeisende hulp in algemene ziekenhuizen en door ambulancepersoneel voor snelle en veilige pijnstilling en anesthesie. Ketamine wordt daarnaast in menig land misbruikt als partydrug, waarbij de dosering waarschijnlijk tussen de 150 en 300 mg ligt. De ontdekking in het laatste decennium dat een eenmalig infuus ketamine( 0,5 mg / kg; gemiddeld 40-50 mg) een snel, groot en langdurend antidepressief effect heeft bij therapieresistente patiënten, zet enkele oude dogma’ s op zijn kop. Het antidepressieve effect van ketamine treedt op binnen één à twee uur 2 en houdt één tot twee weken aan na de eenmalige toediening. 2, 3 Het percentage responders in onderzoek is 70 % en dat is opmerkelijk, aangezien de onderzochte patiënten als therapieresistent beschouwd werden. 2, 3 Het farmacologische aangrijpingspunt van ketamine is anders dan dat van de huidige antidepressiva, en
40
Psyfar | juni 2013 | nummer 2