Emigracja sezonowa do Niemiec z powiatu wieluńskiego w okresie międzywojennym ...
61
port emigracyjny sezonowy , upoważniający go do wyjazdu z Polski . W czasie rekrutacji powinien być także poinformowany o miejscu i terminie wyjazdu , przy czym koszty podróży od granicy do pracodawcy i koszty żywności , o ile nie miał swojej , pokrywał zatrudniający . Z kolei powrót powinien odbywać się w sposób uporządkowany , możliwie specjalnymi pociągami , a NCR miał zawiadamiać UEW o drogach , terminach i przejściach granicznych , do których zmierzali robotnicy . Inną grupę stanowili robotnicy , na których przychodziło imienne zapotrzebowanie z Niemiec , wówczas to polskie urzędy pośrednictwa pracy powinny jak najszybciej się z nimi skontaktować , gdy otrzymają na nich zapotrzebowanie i zakontraktować ich do pracy . Gdyby ci odmówili przyjęcia pracy w miejscach , gdzie zgłoszono na nich zapotrzebowanie , wówczas musieli przechodzić procedurę jak pozostali 72 .
W następnych latach nadeszły dla robotników ciężkie czasy . Zmniejszenie zapotrzebowania na ich pracę na zachód od Prosny spowodowało , że wielu z nich pozostawało bez zatrudnienia , a to wpływało na pogorszenie nastrojów społecznych . Wystarczy zaznaczyć , że 18 maja 1928 r . na Starym Rynku w Wieluniu zebrało się ok . pięciuset robotników sezonowych , którzy chcieli wedrzeć się do starostwa , żądając wysłania ich na roboty do Niemiec . Do zgromadzonych przemówił naczelnik kancelarii starostwa Franciszek Wiśniewski , który wyjaśnił protestującym , że kontyngent na rok 1928 został wyczerpany , ale starostwo dążyło do przyznania kolejnych miejsc . Po wysłuchaniu mówcy zebrani rozeszli się 73 .
Liczba chętnych do wyjazdu w powiecie wieluńskim była ogromna . W latach 1926 – 1928 PUPP zgłaszało się po 44 – 48 tysięcy robotników , natomiast w 1931 r . chętnych było aż 62,4 tysiące pracowników (!), a Niemcy zgłosiły zapotrzebowanie zaledwie na 8 tysięcy robotników z Wieluńskiego 74 . Liczba ta oznaczała , że zgłosił się prawie co trzeci mieszkaniec , wliczając w to dzieci i starców ( ok . 29 proc .). Natomiast w poprzednich latach strona niemiecka zgłaszała zapotrzebowanie na : w 1928 r . – 21 000 , a w 1929 – 23 000 osób 75 .
72
Konwencja w sprawie polskich robotników rolnych , podpisana w Warszawie dnia 24 listopada 1927 r . ( zatwierdzona uchwałą Rady Ministrów z dnia 24 lutego 1928 r .), Dz . U . RP 1929 , nr 44 , poz . 366 . Zob . także : Oświadczenie Rządowe z dnia 6 czerwca 1929 r . w sprawie wymiany dokumentów ratyfikacyjnych : 1 . Konwencji między Rzecząpospolitą Polską a Rzeszą Niemiecką w sprawie polskich robotników rolnych , wraz z Protokółem końcowym , 2 . Porozumienia w sprawie rekrutacji , pośredniczenia i kontraktowania , jako też przejazdu polskich sezonowych robotników rolnych , 3 . Porozumienia w sprawie polskich robotników rolnych , którzy przybyli do Niemiec przed 31 grudnia 1925 roku i tamże pozostali , podpisanych w Warszawie dnia 24 listopada 1927 roku . Dz . U . RP 1929 , nr 44 , poz . 367 .
73
APŁOS , Powiatowa Komenda Policji Państwowej w Wieluniu ( dalej : PKPP ), sygn . 340 , k . 12 Sprawozdanie tygodniowe z ruchu zawodowego , narodowościowego , politycznego i sytuacji ogólnej komendanta powiatowego PP [ dalej : STRZNPSOKPPP ] z dn . 23 V 1928 r .
74
J . Tomaszewski , Czynniki wpływające na migracje …, s . 154 ; Z . Landau , J . Tomaszewski , Wielki kryzys 1930 – 1935 , Warszawa 1982 , s . 12 – 13 .
75
W . Spaleniak , Emigracja …, s . 199 .