252 Marcin Frąś
ac Clementia quoti die florescit magisaemagis ] 84 , [ Si est boni consulis non solum videre quid agatur verum etiam providere quid futurum sit ] 85 , [ Nisi inquit talis consul eset ut omnes uigilia curas cogitationes in Reipublic salute configeret Consulem non putarem ] 86 , [ Domini facimus hic tina tabernacula ] 87 , [ Tam finum opus presens poscit , sit ergo laus omnipotentis Deo ] w Poniecu 88 , [ Deo trino et uno sit sempiterna laus honor et gloriia ] 89 , [ Tribue imposterum benignus pacem toti Europa desiderabilem ] w Rydzynie 90 . Słowa te mogły być zaczerpnięte na różnych stopniach edukacji lub stanowić wynik samodzielnej pracy z książkami , których nie brakowało w podręcznym księgozbiorze , ulokowanym w kancelarii lub archiwum miejskim 91 . Oprócz dokumentacji zgromadzonej przy urzędzie przechowywano również podręczniki , głównie wykładni prawa : Speculum Saxonum , Constitutio Criminalis Carolina – w Borku , Lwówku 92 i Zbąszyniu 93 , Porządek Sądów y Spraw Mieyskich Prawa Maydeburskiego w Koronie Polskiey – w Borku , Lwówku 94 i Zbąszyniu 95 , Farrago actionum juris Magdeburgensis , praceMathiasa Berlichiusa ( Conclusiones Practicabiles ), Joannesa Schneidewina ( komentarz do Corpus iuris civilis ), Josta Damuderiusza ( Practica rerum criminalium ) – w Lwówku 96 . W Łobżenicy przechowywano : Boterus alias opisanie świata ( Relationi vniuersali di Giouanni Botero Benese diuise in quattro partii ), podręczniki do arytmetyki oraz kilka kancjonałów 97 .
O odebranym wykształceniu mogą świadczyć również wpisy , których nie normowały obowiązki urzędowe . Były one niczym innym jak emanacją osobistych zainteresowań i doświadczeń poszczególnych pisarzy , które przekładały się na upiększanie prowadzonych przez nich ksiąg w czasie wolnym lub podczas nużących obrad urzędów . Tak różnorodne treści nie znalazły odzwierciedlenia w żadnej typologii wpisów w księgach . A jednak należy
84
Tamże , sygn . I 30 , s . 137 . Cyceron .
85
Tamże , sygn . I 38 , s . 1 . Cyceron .
86
Tamże , sygn . I 38 , s . 1 . Cyceron .
87
APP , Akta miasta Pleszew , sygn . I 32 . Koniec księgi .
88
APP , Akta miasta Poniec , sygn . I 20 . Koniec księgi .
89
APP , Akta miasta Rydzyna , sygn . I 47 .
90
Tamże , sygn . I 28 , s . 93 .
91
Kwestią podręczników szkolnych zajęła się I . Jarosz , Książki szkolne w Polsce wieku XVI , „ Rozprawy z Dziejów Oświaty ” 1978 , t . 21 , s . 3 – 14 .
92
M . Frąś , „ Archiwa miejskie ” miast prywatnych Wielkopolski w strukturze narodowego zasobu archiwalnego , [ w :] Oblicza archiwów i współczesne wyzwania archiwistyki . Studia archiwistyczne , pod red . P . A . Czyża i D . Magiera , Siedlce 2019 , s . 171 – 174 .
93
Biblioteka Kórnicka Polskiej Akademii Nauk w Kórniku , Księga miejska miasta Zbąszynia , sygn . BK 01730 , s . 7 .
94
M . Frąś , „ Archiwa miejskie ” miast prywatnych Wielkopolski …, s . 171 – 174 .
95
Biblioteka Kórnicka Polskiej Akademii Nauk w Kórniku , Księga miejska miasta Zbąszynia , sygn . BK 01730 , k . 5 .
96
Tamże .
97
APB , Akta miasta Łobżenicy , sygn . 194 / 31 , s . 117 .