244 Recenzje i omówienia
Opisując akcję szczepień przeciwko chorobom zakaźnym , warto byłoby , aby wspomniano o powszechnym oporze , jakie budziła ona w społeczeństwie . Wszak w zespołach dokonujących szczepień oprócz lekarzy i pielęgniarzy byli także milicjanci mający pilnować porządku .
Szkoda , że Sosnowska , opisując akcję organizowania półkolonii letnich w Parku Poniatowskiego , nie wspomniała o jednym z inicjatorów przedsięwzięcia , znanym sportowcu – zapaśniku , a także działaczu społecznym , Władysławie Pytlasińkim , który nie tylko dbał o organizację zabaw ruchowych dla małych łodzian , ale i starał się prowadzić obserwacje dotyczące kondycji zdrowotnej i fizycznej swoich podopiecznych 7 .
Zdecydowanie zbyt mało miejsca poświęcono kwestii opieki nad dziećmi specjalnej troski , np . głuchoniemymi . Na terenie ówczesnej Łodzi istniały dwie tego typu placówki – polska i żydowska . O ile w przypadku pierwszej , prowadzonej przez Stowarzyszenie Głuchoniemych „ Wzajemność ”, Autorka poświęciła jej około pół strony , to zupełnie pominęła fakt istnienia placówki żydowskiej , prowadzonej przez Żydowskie Towarzystwo Niesienia Pomocy Głuchoniemym „ Ezras Ilmim ”. Wbrew opinii piszącej , temat ten doczekał się już wielu opracowań 8 . Z publikacji nie dowiadujemy się o procesie nauczania dzieci niesłyszących ani o zasługach na tym polu znanych wówczas pedagogów , takich jak : Izrael Lichtenstein i jego żona Gutka , Stefania Ullas czy Władysława Kranasa . Należy to uznać za poważny błąd , gdyż ówczesna Łódź była jednym z najważniejszych ośrodków edukacji osób głuchoniemych na ziemiach polskich .
Przy omawianiu żydowskich organizacji dobroczynnych warto było choćby wspomnieć o działalności największej tego typu organizacji , tj . Łódzkiego Żydowskiego Towarzystwa Dobroczynności , które choć w czasie Wielkiej Wojny przeżywało poważne trudności , to wspomagało różne przedsięwzięcia .
Okres I wojny światowej był czasem znacznego rozwoju ruchu skautowego , który podobnie jak opisywane przez Autorkę instytucje , rościł so-
7
Szerzej A . Stawiszyńska , Kultura fizyczna w Łodzi w latach Wielkiej Wojny . Działalność Władysława Pytlasińskiego , „ Kronika Miasta Łodzi ” 2015 , nr 1 / 2 , s . 103 – 112 .
8
APŁ , Akta miasta Łodzi ( dalej : AmŁ ), Wydział Opieki Społecznej , sygn . 18.519 , k . 17 , Sprawozdanie Towarzystwa Żydowskiego Niesienia Pomocy Głuchym „ Ezras Ilmin ” za 1917 r .; APŁ , AmŁ , Wydział Oświaty i Kultury , sygn . 16.288 , k . 157 , Pismo Łódzkiego Żydowskiego Towarzystwa Niesienia Pomocy Głuchoniemym „ Ezras Ilmin ” do Dyrekcji Szkolnej z dn . 6 III 1916 r .; 100 lat ruchu społecznego głuchych na Ziemi Łódzkiej , pod red . S . Mizerskiego , D . P . Rzeźniczaka , Łódź 2009 , s . 44 ; T . Jałmużna , J . Lisowski , T . Sujczyński , Szkolnictwo specjalne w Łodzi do 1939 roku , Łódź 1993 , s . 7 ; A . Stawiszyńska , Szkolnictwo osób niesłyszących w Łodzi w czasie I wojny światowej , „ Piotrkowskie Zeszyty Historyczne ” 2017 , t . 18 , s . 37 – 48 ; M . Trębacz , Izrael Lichtenstein . Biografia żydowskiego socjalisty , Łódź 2016 , s . 35 ; P . Spodenkiewicz , Zaginiona dzielnica . Łódź żydowska – ludzie i miejsca , Łódź 1998 , s . 113 – 114 ; J . J . Trunk , Pojln . Obrazy i wspomnienia z Łodzi , Łódź 1997 , s . 122 – 123 .