134 Szymon Bauman , Paulina Chrząszcz
ców i sprzedawców pieczęci , rozpoznanie ich środowisk rodzinnych oraz ich statusu społecznego , następnie ukazanie zmian w technice pracy czy poznanie sposobów reklamowania .
Wychodząc naprzeciw wspomnianym potrzebom badawczym sfragistyki ostatnich dwóch stuleci , należy najpierw zaprezentować wyniki badań nad ogłoszeniami prasowymi wytwórców , które zamieszczano na łamach gazet ukazujących się w stolicy Wielkopolski . Tego typu materiał źródłowy umożliwił m . in . sporządzenie wstępnego wykazu grawerów pieczęci działających w Poznaniu w latach 1815 – 1939 .
Informacje dotyczące osób wytwarzających i sprzedających pieczęcie odnaleźć można także w : cennikach i katalogach firmowych , drukach ulotnych , księgach adresowych i telefonicznych , skorowidzach oraz wszelkich innych spisach firm i branż . Takie źródła pomagają zweryfikować i uzupełnić dane pozyskane z anonsów prasowych oraz ustalić nazwiska tych pieczętarzy , którzy nie zamieszczali swoich ogłoszeń na łamach gazet , czego przykładem są znakomici poznańscy wyrzynacze pieczęci drugiej połowy XIX w . – Fryderyk Wilhelm Below i Feliks Dmochowski . Warto również odnotować , że w prasie poznańskiej ogłaszały się wytwórnie pieczęci z innych miast , takich jak : Berlin , Bochum i Wrocław .
W trakcie kwerendy odnaleziono ogłoszenia oraz informacje dotyczące następujących wytwórców i sprzedawców pieczęci : Fryderyka Wilhelma Belowa i jego syna , Stefana Jakuba Belowa ( Poznań ), Arnolda Berga ( Poznań ) 3 , Czesława [?] Chrzanowskiego ( Poznań ), K . Chwinowskiego ( Poznań ), Feliksa Dmochowskiego ( Poznań ), Johanna Gustava Ehlerta ( Poznań ), Salomona Elke lesa ( Poznań ), Mara Hübscha ( Wrocław ), Instytutu Heraldycznego „ Gryf ” ( Poznań ), I . Jóźwiaka ( Poznań ), Theodora Kaisera ( Berlin ), Ludwika i Bolesława Kapelów ( Poznań ), A . Kirstena ( Berlin ), Stefana Kominowskiego ( Poznań ), Eligiusza Kromczyńskiego ( Poznań ), Wolffa Loewenthala ( Poznań ), Józefa Lorenza ( Bochum ), Edwarda Nichtera ( Poznań ), Franciszka Piekuta ( Poznań ), Paula Radkego ( Poznań ), Maxa Rothenburga ( Poznań ), Fryderyka Schmidta ( Poznań ), L . Schmidta ( Poznań ), Władysława i Maksymiliana Seydlitzów ( Poznań ), Bernarda Skorupskiego ( Poznań ), Karola Steinberga ( Poznań ), Ludwika Szmyta ( Poznań ) oraz spółkę „ Wąsik & Godlewski ” ( Poznań ). Potencjalni wytwórcy typariuszy mogą się kryć również
Krakowska rodzina Fischhabów i jej firma rytowniczo-pieczętarska w latach 1900 / 1904 – 1950 , [ w :] Cracoviensis civitas – singulare totius Poloniae decus . Materiały z I oraz II Ogólnopolskiej Studencko- -Doktoranckiej Konferencji Naukowej „ Kraków na przestrzeni dziejów ”, red . nacz . M . Chruściak , red . nauk . Z . Piech , M . Stinia , Kraków 2018 , s . 207 – 232 .
3
Arnold Berg – administrator zastępczy ( Kommissarischer Verwalter ) w firmie L . Kapela , która została zagrabiona przez okupanta niemieckiego w czasie II wojny światowej . Ze względu na jego funkcjonowanie po 1939 r . stanowi pewien wyjątek w przyjętej chronologii dla niniejszego opracowania .