24
Hanna Staszewska
Tak więc obrady Zjazdu nie stanowiły podsumowania dokonań ówczesnej polskiej archiwistyki, były natomiast punktem wyjścia do dalszych dyskusji i ustaleń, zarówno teoretycznych, jak i praktycznych10.
2. Podręczniki archiwalne
Dużą rolę w kształtowaniu polskiej teorii i metodyki archiwalnej odegrała literatura archiwalna, przede wszystkim artykuły publikowane na łamach założonego w 1927 r. „Archeionu”11. W dalszym ciągu brakowało jednak systematycznego wykładu polskiej teorii i metodyki archiwalnej, bo taki może dać
tylko podręcznik.
Oczekiwane przez środowisko podręczniki powstały w Archiwum Akt
Dawnych w Warszawie12 i nie był to przypadek. Autorzy pracowali tu wspólnie: Konarski jako dyrektor13, Przelaskowski14 jako jego zastępca. Archiwum
to w okresie międzywojennym stanowiło miejsce wyjątkowe na ówczesnej
mapie archiwalnej Polski: dyrektor Konarski, praktyk, sam opracowujący tysiące woluminów akt kancelarii rosyjskiej, człowiek z wizją, niezwykle aktywny i energiczny, twórca wielu nowatorskich koncepcji, także terminologicznych, dodatkowo obdarzony dużym talentem literackim (co niewątpliwie
10 B.
Ryszewski, O badaniach i dorobku, s. 184.
11 Zob. m.in.: P. Bańkowski, Narodziny i międzywojenne lata Archeionu, „Archeion” 1968 t. 50,
s. 51-76; B. Woszczyński, Współpracownicy „Archeionu” w latach 1927-1939, „Archeion” t. 100,
1999, s. 11-27; I. Mamczak-Gadkowska, „Archeion”. Tradycja i współczesność najstarszego polskie
go czasopisma archiwalnego, [w:] Czasopisma naukowe bibliotek, archiwów, muzeów, red. A. Królczyk,
K órnik 2010, s. 59-74.
12 Archiwum Akt Dawnych powstało w 1867 r. Warszawie, gdy w wyniku reorganizacji administracji rosyjskiej po upadku powstania styczniowego i likwidacji wielu urzędów nastała konieczność przejęcia znacznych ilości akt pozostałych po zlikwidowanych urzędach.
A. Tomczak, Zarys dziejów archiwów polskich, t. 1, Toruń 1974, s. 122.
13 Kazimierz Konarski (1886-1972), absolwent historii Uniwersytetu Jagiellońskiego (1913),
w latach 1917-1921 pracował w Departamencie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego
(najpierw Tymczasowej Rady Stanu, potem Ministerstwa), od 1921 r. pełnił funkcję dyrektora
Archiwum Akt Dawnych. Po zagładzie AAD w czasie II wojny światowej przeszedł do pracy
w AGAD. Zob. hasło Kazimierz Bogdan Konarski, [w:] Słownik biograficzny archiwistów polskich, t. I,
1918-1984, Warszawa-Łódź 1988, s. 104-106.
14 Ryszard Przelaskowski (1903-1971), absolwent historii Uniwersytetu Warszawskie
go (1924), w latach 1924-1935 pracował w Archiwum Akt Dawnych, w latach 1936-1939 w Ar
chiwum Miejskim m. Warszawy, 1939-1949 był wicedyrektorem i dyrektorem Biblioteki Publicz
nej m.st. Warszawy, potem pracował w Naczelnej Dyrekcji Muzeów i Ochrony Zabytków,
Centralnym Instytucie Dokumentacji Naukowo-Technicznej oraz w PAN. Zob.: hasło Ryszard
Przelaskowski, [w:] Słownik biograficzny archiwistów polskich, t. I, 1918-1984, Warszawa-Łódź 1988,
s. 175-177; W. Guzek, Ryszard Przelaskowski (1903-1971), [w:] Ryszard Przelaskowski. Dyrektor, bibliotekarz, archiwista, Warszawa 2010, s. 57-69.