Prostor 57 Prostor+broj+57+prostor+57+web

PRIMJER Kuća u Dobrodolama kod Berana, fotografija iz Zbirke fotografija Polim- skog muzeja u Beranama, br. 2229 su od horizontalnih brvana sa vezom na usjek. Krovna konstrukcija je drvena, a krov četvorovodan, većeg nagiba. Vrata su obično postavljena na užoj strani kuće, kao što je to slučaj sa pomoćnim objektima. Prozori su malih dimenzija, širine 40-60cm, a visine 55-65cm. BRVNARE NAD IZBOM greda, daska. Najstariji tip brvnare je bila prizemna sa visokim četvorovodnim krovom, prvobitno od slame, a kasnije od šindre (krovni pokrivač od cijepanih jelovih ili hrastovih dasaka kojima se pokrivaju kuće). U pitanju je bila jedna prostorija u kojoj se odvijao sav život u kući. Brvnara se vremenom razvijala i po horizontali, i po vertikali, tako da su se u terenu u nagibu formirale brvnare nad izbom, sa djelimično ukopanim prizemljem, zi- danim od kamena i spratom od brvana, a kasnije i cijelim prizemljem. 94 PRIZEMNE BRVNARE Danas se rijetko nalazi sačuvan najjednostavniji tip prizemne brvnare. Rijetki primjeri koji su odoljeli zubu vremena se najčešće ne koriste i obično su u pitanju pomoćni objekti u sklopu imanja. Ovaj tip brvnare ima izduženu, pravougaonu osnovu i samo jednu etažu – prizemlje sa tavanskim pros- torom. Orjentisane su tako da dužom stranom prate nagib terena. Mogu biti sa jednom ili dvije prostorije. Građene Razvijeni oblik brvnare je brvnara nad izbom koja se gradi na padini, kako bi se na najbolji način iskoristio teren. Donji dio koji je građen od kamena i djelimično je ukopan u teren se naziva izba. Iznad izbe je sprat – glavni stam- beni dio koji je građen od brvana i koji se kod najjednostavnijeg oblika brvnare sastoji od dvije prostorije – „kuće“ u ko- joj je ognjište i „sobe“. Često je površina izbe manja u odnosu na površinu sprata brvnare, tako da „glavna“ prostorija u kući leži na zemlji, dok je soba nad izbom. Najjednostavniji oblici brvnara koje imaju sprat sa samo dvije prosto- rije su izdužene pravougaone osnove. Na brvnari je izvorno bilo uvijek dvoje vrata, na oba bočna zida. Razvojem se osnova brvnare proširuje, i dodaju joj se još par prostorija od kojih je obavezna bila još jedna manja soba ili klijet/ćiler. Osnova takve brvnare je približna kvadratu. Još jedna od karakteristika razvijenog tipa brvnare je drveni trijem, koji u zavisnosti od nagiba terena može biti i sa stepeništem. Trijem može biti u okviru osnovnog volumena kuće, tj. ispod krova ili dodat kao aneks. Sprat brvnare je građen od horizontalno postavljenih brvana – podnica spojenih na uglu „na usjek“ ili „sjek“. Između brvana se zbog izolacije postavljala mahovina. U slučaju kada brvnara ima više prostorija, pregradni zidovi se isto prave od brvana, i vezuju se sa brvnima na fasadi kao i na uglu – na usjek. Tako da je ta veza između pregradnih zidova i fasade vidljiva na fasadi. Zidovi izbe su građeni od kamena sa krečnim ili zemljanim malterom. Zid koji je ukopan je jednostruki, dok su bočni i prednji dvostruki. Ima često slučajeva i da se na spratu zadnji dio kuće, koji je direktno nad

Prostor 57 Prostor+broj+57+prostor+57+web | Page 94