70
Grażyna Tyrchan, Marek Szczepaniak
zwłaszcza te drugie, sporym zainteresowaniem8. Jednakże by stać się atrakcyjną
dla szkół bazą „Materiałów źródłowych” powinny zostać zmodernizowane. Wystawa jako prezentacja materiałów źródłowych przygotowanych do wykorzystania
jako materiał dydaktyczny spełniać musi pewne dodatkowe wymogi. W ostatnich
czasach pojawiły się materiały dydaktyczne zawierające zarówno reprodukcje
materiałów źródłowych jak i obszerny komentarz historyczny. Nie zawsze jednak
aparat dydaktyczny będący ich integralną częścią spełnia oczekiwania współczesnych nauczycieli. Najpoważniejszą bolączką jest brak powiązania obudowy
dydaktycznej z prezentowanymi źródłami historycznymi. Pytania odwołujące się
do znajomości poszczególnych tekstów źródłowych, odnoszą się do informacji
zawartych w komentarzu historycznym, zaś samo źródło jest przedstawione w tak
okrojonej formie, że nie mówi o niczym i faktycznie funkcję źródła informacji
przestaje pełnić. Niewiele jest do tej pory na stronach internetowych archiwów
państwowych scenariuszy wystaw, które obok wyboru źródeł zawierają propozycje
ich wykorzystania w postaci przedstawienia skierowanych do uczniów poleceń,
określenia zagadnień z którymi powinni się zapoznać oraz pytań, na które w wyniku analizy źródła potrafią odpowiedzieć.
Polskie archiwa państwowe, poza archiwami centralnymi, są instytucjami
o charakterze regionalnym. Większość nauczycieli posiadających wykształcenie
akademickie jest specjalistami w swojej dziedzinie, nie zawsze jednak łączy się
to z zainteresowaniem regionalistyką. Ilość godzin dydaktycznych przeznaczonych na poszczególne przedmioty szkolne wymusza dyscyplinę w realizacji treści
przewidzianych w podstawie programowej. Nauczyciel nie ma czasu, a często
i nie widzi potrzeby wprowadzenia na lekcji treści regionalnych. Nie wszyscy są
pasjonatami „sprzedającymi” swoje zainteresowania na zajęciach dodatkowych.
Materiały ikonograficzne, przeważające najczęściej na wystawach, nie zawsze są
łatwe do zinterpretowania. Widoki dawnych ulic, budynków czy wnętrz często
nie są kojarzone z ich dzisiejszym wyglądem. Brak identyfikacji tego co jest teraz,
z tym co było wcześniej, powoduje brak zainteresowania tematem. Jeszcze gorzej
jest ze źródłem pisanym. Specyfiką źródeł archiwalnych jest fakt, iż są to głównie
źródła tekstowe, znacznie rzadziej źródła ikonograficzne. Ich wykorzystanie nie
jest możliwe przez osoby nie znające paleografii, neografii, bądź języka w którym
dokument jest napisany.
Przy pobieżnej analizie wyników ankiety zdziwienie może budzić pozorna
sprzeczność między znacznym zapotrzebowaniem na materiały źródłowe, a niewielkim na wystawy. Pogłębiona analiza pozwala jednak na częściowe wyjaśnienie
owej rozbieżności. Użyte w ankiecie pojęcie „Materiały źródłowe” sugerować
może, że prezentowane są one w gotowej do wykorzystania na lekcji formie.
Przykładowo spośród 28 wystaw on-line przygotowanych przez AP w Piotrkowie Trybunalskim
najpopularniejsza miała ponad 9400 wyświetleń, a 6 z nich miało ponad 7 000 wejść. Razem wystawy
obejrzało 112 379 osób;http://www.piotrkow-tryb.ap.gov.pl [dostęp: 22 maja 2013 r.]
8