62
Jarosław Matysiak
? Jeżeli p. Dr Randt jest w Krakowie, to może Pan będzie łaskaw oświadczyć mu,
że akt dotychczas nie ma i że nie wiem co począć. Proszę również wspomnieć, że
ani za sierpień ani za wrzesień poborów nie otrzymałem. Może przysłałby mi tu
telegraficznie i zadecydował, co mam robić. Jestem tu z żoną. Proszę o możliwie
rychłą wiadomość. Byłbym wdzięczny za interwencję u O. Przeora. Może pokazałby mi archiwum i bibliotekę. Musi być przecie bogata i interesująca. Ściskam
serdecznie. Szczerze oddany Stojanowski19.
Jego życzeniu stało się zadość, albowiem w dniu 18 września 1944 r. Kaczmarczyk po naradzie z E. Randtem w sprawie archiwaliów warszawskich (która
odbyła się w dniu 10 września) wyjechał po raz kolejny do Częstochowy w celu
nadzorowania zgromadzonych w klasztorze jasnogórskim dokumentów20. W międzyczasie Stojanowskiemu powierzono na powrót pełnienie obowiązków kierownika Archiwum Akt Nowych w Warszawie, dzięki czemu dokonał wizji wszystkich
warszawskich budynków archiwalnych i ich zawartości, których liczba – poza
żoliborskim fortem – równała się zero. Po powrocie do Częstochowy, 27 września,
sporządził dyrektorowi Randtowi szczegółowy raport21.
Odtąd, obydwaj, czuwali nad archiwaliami warszawskimi, które w kolejnych
transportach kolejowych nadchodziły do Częstochowy. Pierwszy wagon nadszedł
25 listopada 1944 r., a 27 listopada kolejny, o czym zanotował w diariuszu przeor
Nowak22. Podkreślić trzeba też fakt, że w rozładunku akt oraz umieszczaniu ich
w wytypowanych pomieszczeniach klasztornych bardzo pomagali ojcowie i bracia
zakonni23.
Nawał zajęć związanych z przygotowaniem pomieszczeń dla archiwaliów
i nadzorem nad nimi nie przeszkodził Kaczmarczykowi w kontynuowaniu prac
porządkowych w archiwum jasnogórskim. Od lipca 1944 r. do marca 1945 r.
w trakcie pobytów w klasztorze kontynuował porządkowanie i katalogowanie
archiwum zakonnego24. Jednocześnie wykładał nauki pomocnicze historii (archiwistyka, dyplomatyka, paleografia) na tajnych kursach Uniwersytetu Ziem
Zachodnich w Częstochowie25.
W świetle zachowanej dokumentacji na Jasnej Górze znalazło się 329 skrzyń
oraz kilkaset paczek i worków, w których były archiwalia z: Archiwum Głównego Akt Dawnych, Archiwum Akt Nowych, ze zbioru Popielów (zbiór ks. Józefa
PANAWOP, Materiały Kazimierza Kaczmarczyka, sygn. P. III-35, Kartka pocztowa J. Stojanowskiego do K. Kaczmarczyka z dnia 8 września 1944 r., j. a. 310, k. 78.
20
A. Kamiński, Diariusz podręczny 1939-1945, oprac. i wstęp A. Palarczykowa, J. Stokosik,
Warszawa 2001, s. 314, 316.
21
Wojenny exodus…, s. 257.
22
ASK, Diariusz o. Stanisława Nowak, sygn. 532, s. 93, 95.
23
J. Zbudniewek, Generał paulinów o. Alojzy Wrzalik w służbie Kościoła i Narodu, „Studia Claromontana”, t. 26, 2008, s. 357.
24
PANAWOP, Materiały Kazimierza Kaczmarczyka, j. a. 253, k. 28.
25
Tamże, Materiały Kazimierza Kaczmarczyka, j. a. 248.
19