Labor omnia vincit. Życie i dokonania Hipolita Cegielskiego( 1813-1868)
45
przypadkach osłabione zostały próbami przejścia na bardziej nowoczesne metody gospodarowania, a także ofiarami poniesionymi w czasie powstania. Administracji udało się wykupić wiele podupadłych majątków, które odsprzedawano następnie junkrom( pruskim właścicielom ziemskim) oraz chłopom sprowadzanym z głębi Niemiec. Flottwell intensywnie realizował reformę uwłaszczeniową, chcąc pozyskać polskich chłopów dla rządu pruskiego i poróżnić tę grupę z ziemiaństwem. Z drugiej jednak strony pozwalał na zakładanie polskich organizacji oraz tolerował istnienie pewnych przejawów życia polskiego, jak chociażby czasopism literackich i kilku instytucji o charakterze ekonomicznym i kulturalnym.
Następcą Flottwella został w okresie zmiany kursu na bardziej wobec Polaków pojednawczy, Adolf Heinrich von Arnim-Boitzenburg( 1803-1868), liberał utrzymujący z polską szlachtą i duchowieństwem stosunki towarzyskie. Już jednak pod koniec roku 1842 powołano go do Berlina na stanowisko ministra spraw wewnętrznych. Następca, Carl Moritz von Beurmann( 1802-1870), przebywał w Poznaniu w latach 1843-1850. Był solidnym urzędnikiem o przekonaniach raczej liberalnych, lecz przyszło mu działać w trudnych latach spisków i powstania( 1846-1848).
Zaczęło się od wprowadzenia języka niemieckiego w sądach, w tych przypadkach, gdy powód znał oba języki. Posunięcia antypolskie dotknęły jednak przede wszystkim szkolnictwo. Już decyzją pruskich władz ministerialnych w maju 1825 r. poznańskim Gimnazjum św. Marii Magdaleny w trzech wyższych klasach językiem wykładowym został wyłącznie język niemiecki, a jedynie kilka przedmiotów – uchodzących za podrzędne w pruskich programach nauczania – nadal wykładano w języku polskim. Pod koniec 1825 r. zajmujący się sprawami oświaty prowincjonalny Konsystorz Królewski uległ likwidacji, a w jego miejsce utworzono Prowincjonalne Kolegium Szkolne. Od nauczycieli szkół ludowych i inspektorów szkolnych( funkcje te pełnili z reguły duchowni określonych wyznań) żądano znajomości języka niemieckiego 5.
Bankructwo ojca i wczesna śmierć matki z pewnością ukształtowały charakter młodego Hipolita( tego właśnie imienia używał), usamodzielniły i uodporniły. Naukę rozpoczął w Trzemesznie, w szkole kontynuującej tradycję Collegium Tremesnensis, założonego przez Michała Kosmowskiego, tamtejszego opata Kanoników Regularnych, 4 maja 1776 r. Wówczas, do 1832 r. była to tzw. szkoła chórowa, a następnie gimnazjum. Cegielski był jej uczniem w latach 1827-1830. Edukację kontynuował następnie w poznańskim Gimnazjum św. Marii Magdaleny( 1830-1835), szkole już wówczas znanej i prestiżowej, prawdziwej kuźni pokoleń wielkopolskiej inteligencji. Był uczniem zdolnym i pracowitym, a szczególne zainteresowania przejawiał przedmiotami humanistycznymi, w gimnazjum preferowanymi, zwłaszcza językami: łaciną i greką. Jego trudna sytuacja materialna
5
B. Piotrowski, Gimnazjum św. Marii Magdaleny( Königliche Marien- Gymnasium zu Posen) 1815-1918, [ w:] Szkoła św. Marii Magdaleny w Poznaniu 1302-2002, pod red. G. Łukomskiego, Poznań 2002, s. 65( w pracy obszerna lit. przedmiotu).