Recenzje i noty bibliograficzne
189
Zwrócono przy tym uwagę na brak czytelnych kryteriów w doborze zamieszczanych w opracowanich nazwisk. Dysproporcje występują często nie tylko w okresach chronologicznych, ale w różnych obszarach życia politycznego i społeczno-gospodarczego. Mankamentem dość powszechnym jest prezentowanie wręcz potoku nazwisk osób odgrywających tylko drugo- a nawet trzeciorządną rolę w życiu publicznym; wydaje sie, że korzystniejsze było przeniesienie ich do przypisów. Dochodzi przy tym do tego, że nazwiska są niekiedy przekręcane lub nie są uzupełniane imionami cytowanych ludzi 5. Oddzielny, bardzo istotny w tego typu opracowaniu problem stanowi nazewnictwo ulic, a właściwie dości częste jego zmiany, jakich dokonywano na przestrzeni lat po zakończniu wojny. Zdarzały się wcale nierzadko przypadki, że używano w tekście nazw już, albo jeszcze nie obowiązujących w danym okresie czasu; czasami podawano( w nawiasach) tylko obowiązujące aktualnie nazwy. W przypadku tego miasta było to tym istotniejsze, że w większości przypadków tworzono nazwy całkowicie nowe, odpowiadające obowiązującym w tym okresie tendencjom i wymogom sytuacji politycznej. Tak więc nie zabrakło od początku, jak zresztą w wielu innych polskich miastach, ulic m. in. Marszałka Stalina, Bieruta, Marksa, Roli Żymierskiego, Świerczewkiego, Związku Walki Młodych 6. Obok nich pojawiły się wtedy jednak także ulice o odmiennej prowieniencji, jak np. Częstochowska, 3 Maja, Osóbki Morawskiego, Więźniów Oświęcimia, Wileńska 7. Później, na początku 1951 r. dokonano korekt, m. in. w obrębie tych ostatnich, i tak np. ulicę 3 Maja zamieniono na Dzierżyńskiego, a Częstochowską na Komuny Paryskiej 8. Wykaz ten uzupełniało jeszcze kilkanaście dalszych ulic, których nazwy miały upamiętnić zasłużonych dla nowego systemu działaczy politycznych, jak, np. Buczek, Nowotko, Marchlewski. Z nieznanych do końca powodów, ulicę Żymierskiego zamieniono wkrótce na Bohaterów Stalingradu, Warszawską na Karola Marksa, a poświęconą przybyszom ze wschodu
5
W części I. dot. walk o Piłę, problem ten dotyczny wiekszości cytowanych niemieckich oficerów. Doradcą i lekarzem osobistym Himmlera był SS-Gruppenfuehrer dr Karl Franz Gebhardt( 1897-1948), szefem sztabu Karl-Guenther von Hase( 1917-) po wojnie dyplomata i szef stacji telewizyjnej ZDF( współautor publikacji Die Soldaten der Wehrmacht, Herbig 1999). Nazwisko dowódcy twierdzy, płk. Heinricha Remlinerga, podawane jest( także błędnie) jako Remmlinger. Nie podano nawet imion płk. von Bernsdorfera i płk. Gieselera.
6
Archiwum Państwowe w Poznaniu( dalej: APP), Komitet Powiatowy PPR w Pile, sygn. 8, k. 3; decyzje w tej sprawie uchwalono w dniu 3 lipca 1945 r. na pierwszym zebraniu Miejskiej Komisji Porozumiewawczej Stronictw Politycznych; wtedy też plac Hindenburga nazwano pl. Armii Czerwonej.
7
APP, Państwowy Urząd Repatriacyjny( dalej: PUR) w Poznaniu, sygn. 743( Wykaz nieruchomości miejskich poniemieckich w powiatach: Chodzież, Czarnków, Piła, 1946), k. 4-8; poza tym wiosną funkcjonowały jeszcze niekiedy niemieckie nazwy placów i ulic, np. pl. Elisenau, ul. Tannenweg.
8
APP, Przydium Wojewodzkiej Rady Narodowej( dalej: WRN) w Poznaniu, syg. 139( Zmiany nazw ulic i placów w województwie poznańskim, 1949-1953); uchwała nr 11 MRN w Pile z dnia 27 kwietnia 1951 r.; wtedy także niewielką, peferyjną ulicę Rycerską( Staszyce) przemianowano na Marclego Nowotki.