4
Ενεργειακή Φτώχεια στην Ελλάδα
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Ηενεργειακή φτώχεια αρχίζει να αναγνωρίζεται σε παγκόσμιο επίπεδο ως ένα κοινωνικό πρόβλημα με αυξάνουσα σημασία και σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία πολλών εκατομμυρίων πολιτών . Σε ό , τι αφορά την Ευρώπη , το φαινόμενο της ενεργειακής φτώχειας επιδεινώνεται τα τελευταία χρόνια ακόμη και στις οικονομικά εύρωστες χώρες , καθώς η τελική τιμή της ενέργειας αυξάνεται , δίχως όμως να υπάρχει ανάλογη αύξηση στα εισοδήματα των οικονομικά ασθενέστερων στρωμάτων . Στη Γερμανία , για παράδειγμα , σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα , το 21,5 % των νοικοκυριών της χώρας ( 8,5 εκατομμύρια πολίτες ) ζούσε το 2013 σε κατάσταση ενεργειακής φτώχειας . Στη δημόσια συζήτηση δε , δεν λείπουν φωνές που καταφέρονται κατά της ενεργειακής μετάβασης σε καθαρές πηγές ενέργειας , αποδίδοντας σε αυτήν την πολιτική την άνοδο της ενεργειακής φτώχειας , ως συνέπεια της αύξησης των τιμών της ενέργειας . Η κριτική αυτή όμως αυτή αποκρύπτει την πολυπαραγοντική φύση του φαινομένου καθώς και τις πολύπλευρες διαστάσεις του προβλήματος , δυσχεραίνοντας την αντιμετώπισή του .
Με εξαίρεση μερικά κράτη , όπως η Μεγάλη Βρετανία , όπου το φαινόμενο έχει αναγνωριστεί από τη δεκαετία του ’ 90 , ερευνάται και αντιμετωπίζεται με στοχευμένες πολιτικές , σε ευρωπαϊκό επίπεδο δεν υφίσταται ακόμη ούτε επίσημος ορισμός ούτε κοινά αποδεκτοί δείκτες για τη μέτρηση και την παρακολούθηση του φαινομένου . Αντίστοιχα , η επιστημονική έρευνα του φαινομένου είναι στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες ακόμη στα σπάργανα , και τα περισσότερα στοιχεία που υπάρχουν προκύπτουν από δευτερογενείς αναλύσεις . Η ενεργειακή φτώχεια εξακολουθεί να θεωρείται πρώτιστα ως έκφανση και συνέπεια της φτώχειας , η οποία ορίζεται με εισοδηματικά κριτήρια , και όχι ως αυτοτελές φαινόμενο . Οι ερευνητές της ενεργειακής φτώχειας , πάντως , υποστηρίζουν ότι δεν αρκούν μόνο τα εισοδηματικά κριτήρια , το ποσοστό δηλαδή των δαπανών ενός νοικοκυριού για την ενέργεια σε σχέση με το συνολικό εισόδημα , για την οριοθέτηση του φαινομένου . Απεναντίας , πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και άλλοι παράγοντες εκτός από τις δαπάνες , που παίζουν ρόλο στο αν κάποιο νοικοκυριό δεν μπορεί ( ή δεν θέλει ) να θερμάνει ικανοποιητικά την κατοικία του ( μέγεθος , ενεργειακή αποδοτικότητα του κτιρίου , τρόπος ζωής κ . λπ .) και γι ' αυτό ο καθορισμός της πραγματικής έκτασης του φαινομένου εξαρτάται από τον ορισμό και τους δείκτες μέτρησής του .
Στη μελέτη αυτή , παρουσιάζουμε τους παράγοντες που συνθέτουν το πολύπλευρο πρόβλημα της ενεργειακής φτώχειας καθώς και τις κοινωνικές , οικονομικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις του . Στη συνέχεια γίνεται αναφορά σε πολιτικές και καλές πρακτικές για την αντιμετώπιση του φαινομένου από διάφορες ευρωπαϊκές χώρες . Επίσης , επεξεργαστήκαμε και καταθέτουμε μια σειρά προτάσεων για την αντιμετώπιση του προβλήματος στην Ελλάδα που δείχνουν την κατεύθυνση στην οποία πιστεύουμε ότι πρέπει να κινηθούν οι πολιτικές αντιμετώπισης της ενεργειακής φτώχειας . Πιο συγκεκριμένα , οι προτάσεις αυτές καταδεικνύουν την ανάγκη για μια ολιστική προσέγγιση πράσινης , κοινωνικής καινοτομίας που σε συνδυασμό με την επαρκή τεκμηρίωση του φαινομένου , μπορεί να προσφέρει βιώσιμες λύσεις , αναφορικά και με τα ση-