30
Ενεργειακή Φτώχεια στην Ελλάδα
3. Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ φΤΩΧΩΝ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑδΑ
Ηαύξηση των ενεργειακών τιμών, σε συνδυασμό με τη μείωση των εισοδημάτων ως αποτέλεσμα της οικονομικής κρίσης που πλήττει την Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, έχουν πολλαπλασιάσει τον αριθμό των ευάλωτων νοικοκυριών, εντείνοντας έτσι το φαινόμενο της ενεργειακής φτώχειας στη χώρα. Η ενεργειακή φτώχεια δύναται να εκτιμηθεί μέσα από επιστημονικά και κοινωνικά ερευνητικά προγράμματα και μελέτες που διενεργούν πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα, ινστιτούτα, ιδρύματα, ΚοινΣΕπ, ΜΚΟ, καθώς και από επεξεργασία στοιχείων που προέρχονται από κρατικές υπηρεσίες και δομές, όπως υπουργεία, κοινωνικές υπηρεσίες και παρόχους ενέργειας, δήμους, ευρωπαϊκές και εθνικές στατιστικές και ελεγκτικές αρχές.
Η μεθοδολογία που ακολουθείται στις μελέτες και έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί για την καταγραφή των επιπέδων ενεργειακής φτώχειας στην Ελλάδα, αλλά και διεθνώς, βασίζεται στην παρακολούθηση ορισμένων δεικτών:
• ποσοστό του εισοδήματος που αφορά στην κάλυψη δαπανών για την ενέργεια,
• υποκειμενικά ερωτηματολόγια( βαθμός ικανοποίησης από τις συνθήκες διαβίωσης, εκτίμηση ποσού δαπανών για ενέργεια κ. ά.), και
• ενεργειακή απόδοση των κτιρίων ως ένδειξη για την εκτίμηση της ενεργειακής φτώχειας μέσω των Πιστοποιητικών Ενεργειακής Απόδοσης( ΠΕΑ).
Άλλος ένας παράγοντας που υποδεικνύει την ύπαρξη ενεργειακής φτώχειας στη χώρα μας είναι το χαμηλό εισόδημα 52, καθώς, λόγω της οικονομικής στασιμότητας και της μείωσης των εισοδημάτων, ένας μεγάλος αριθμός πολιτών δεν μπορεί πλέον να ανταποκριθεί στις αυξημένες, λόγω των φόρων, τιμές της ενέργειας. Οι τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος έχουν αυξηθεί στην Ελλάδα περισσότερο από άλλες ευρωπαϊκές περιοχές λόγω κανονιστικών μέτρων( φόροι, « δικαιώματα » εκπομπών αερίων θερμοκηπίου – περίοδος 2009-2012) ή λόγω διακύμανσης των πρώτων υλών( πετρέλαιο) ή της τιμής της εισαγόμενης ενέργειας. Ειδικότερα, εκτιμάται ότι οι αυξήσεις στο κόστος ενέργειας, λόγω γενικότερης αύξησης τιμών στα ορυκτά καύσιμα, την περίοδο 2005-2010 κυμάνθηκαν από 0,50 έως 1,35 ευρώ / λίτρο. Αυτός ήταν ένας καθοριστικός παράγοντας που επηρέασε σημαντικά την κατάσταση της ενεργειακής φτώχειας στη χώρα, καθώς η μεγάλη αύξηση στο κόστος οικιακής θέρμανσης οδήγησε σε μείωση της χρήσης του πετρελαίου από το 65,9 % στο 38,1 % 53, χωρίς παράλληλη εφαρμογή μέτρων αύξησης της ενεργειακής αποτελεσματικότητας στις περισσότερες κατοικίες. Εκτός αυτού, υπήρξαν και άλλες, γενικές αλλά και ειδικές πολιτικές, οι οποίες αύξησαν την ενεργειακή φτώχεια, όπως για παράδειγμα η αύξηση των φόρων ιδιοκτησίας και η είσπραξή τους μέσω της ΔΕΗ.
52
Η Καθημερινή( Ιούν. 2016): ΕΛΣΤΑΤ: Κάτω από το Όριο της Φτώχειας το 21,4 % των Ελλήνων. Διαθέσιμο στο: https:// goo. gl / K1viX5
53
Στοιχεία που κατέθεσε η Δρ Ευαγγελία Χατζηκωνσταντίνου, αρχιτέκτων-πολεοδόμος, στο πρώτο εργαστήρι που διοργανώθηκε στο πλαίσιο αυτής της μελέτης, τον Απρίλιο του 2016.