UIT CONTACT MET DE BUITENWERELD
Stilte, in mijn geval, betekende geen contact hebben met de buitenwereld. Niet meer in de auto stappen om ergens te wandelen, niet naar een supermarkt voor boodschappen, geen telefoonverkeer met thuis, ook geen e-mailcontact of via internet, geen muziek of televisie. Alleen ik en mijn stilte op die afgelegen plek. De eerste paar uur heb ik slapend doorgebracht. Ik was op de bank gaan zitten om ‘het’ te ervaren en viel in slaap. Heerlijk die stilte. Ik genoot van het uitzicht op Loch Fyne, keek naar de vogels rond het huis, die door een rijk voorzien voedschema van de eigenaresse van dit huisje, alle aandacht trokken.
Mijn dagindeling was simpel: opstaan rond halfacht, dan ontbijt om daarna anderhalf tot twee uur te lopen in de rijke natuur waardoor ik werd omgeven. Zodra ik daarvan terugkwam, maakte ik een kop koffie en ging dan schrijven. Primair aan het boek waarmee ik op dat moment bezig was, maar ook opschrijven van wat die stilte allemaal met me deed. En al schrijvend, mediterend, voelend en denkend vulde ik de rest van mijn dagen, afgewisseld met simpele maaltijden.
Met haar ontwapenende schrijfstijl zag Maitland kans kwesties aan te grijpen die de essentie raken van wat mens-zijn betekent. En dat gebeurde ook met mij. In absolute stilte is de confrontatie met jezelf massaal aanwezig. De eerste dag is het vreemd. Je bent voortdurend bezig met jezelf in die stilte. Want het is vreemd dagen in stilte door te brengen. Dat zijn wij niet gewend. Na mijn eerste dag al werd de stilte iets van mijzelf. Ik bevond me niet alleen in die stilte maar werd onderdeel van die stilte en een veelheid aan thema’s passeerde bij mij de revue, zonder dat ik dat stuurde. Het leek bij mij of mijn actieve denken - en neem van mij aan dat je zo’n eerste dag heel actief nadenkt over wat stilte is, wat het met me zou doen, hoe ik het zou ervaren, hoe het is je eigen stem te horen, enzovoort – plotseling leek te stoppen en werd overgenomen door thema’s die zich manifesteerden.
Stilte bestaat niet. Sterker nog: stilte is een geluid. Het is een illusie te denken dat je in stilte kunt vertoeven. Natuurlijk was het stil om me heen, doodstil. Het enige dat ik hoorde was de wind, de vogels achter het huis, het ruisen van mijn bloed in mijn oren en de geluiden in het huis. Alle tikkende klokken heb ik stilgezet, maar een koelkast slaat aan, een boiler kookt het water, de kachel tikt rustgevend, de wind waait om je huis.
Stilte. Het bestaat niet want du moment dat ik denk in stilte te vertoeven, beginnen mijn gedachten zich uit te spreken. Stilte impliceert niet, niet denken. En ook niet dat je gedachten kunt uitschakelen. Je innerlijke stem laat van zich horen. Stilte ervaren is in contact komen met jezelf door de contacten met de buitenwereld uit te schakelen. Wie niet met zichzelf in dezelfde ruimte kan vertoeven en angstig is om met zichzelf in contact te komen, krijgt het waarschijnlijk moeilijk. Lees wat Inge Kroese daarover zegt in het interview dat ik met haar had. Dat probleem ken ik niet. Ik ben mijn eigen kameraad en kan heel erg genieten van mijn gezelschap.
Wat ik er ook van had verwacht, de retraite voldeed niet aan de verwachtingen die ik onbewust had gekregen na het lezen van het boek van Maitland. En dat maakte mij blij. Het bood me zoveel meer dan een psychose of angst. Het bood me een diepere blik in mijzelf en in de thema’s die op dat moment in mij speelden.
HET ZIT IN MIJ EN IN ONS ALLEMAAL
Stilte. Het is als schrijven of werken in mijn kamer in ons huis. Niets meer en zeker niet minder. Na een paar dagen Schotland merk ik dat ik niet anders word, me niet anders voel. Zeker niet onrustig of unheimisch. Eerder het tegenovergestelde. Het was gewoon lekker en dat gold ook voor mijn dagelijkse wandelingen in het St. Catherine’s forest, een ruim gebied van houtontginning vlakbij het huisje waar ik verbleef. En door het feit dat ik die dagen in stilte vertoefde was ik ook beter in staat om intenser te genieten van alle kleine dingen om me heen. Het lijkt of je zintuigen zich meer openstellen. Stilte, het zit in het ruisen van de bomen in een zachte wind. Het is het geluid van je voetstappen op het natte grind. Het zijn de vogels die kwetteren om je hoofd en het ritme van je hart dat kloppend je denken verdoofd. Het zijn de stemmen vanuit je ziel. Het is je stille gids, je eigen ik. Stilte, het bestaat niet en toch is het er, het zit in mij. Het zit in ons allemaal als we er ons voor open (durven) te stellen.
"Stilte wordt een ervaring met iets dat al in ons zit maar dat we tot zwijgen hebben gebracht."
Stilte wordt een ervaring met iets dat al in ons zit maar dat we tot zwijgen hebben gebracht. Ik realiseerde me daar in Schotland dat ik een gelukkig en rijk mens ben. Ik ben ooit van ver gekomen maar weet dat ik nu, in mijn huidige leven, thuis ben. Het is goed dat regelmatig te beseffen en dat was ook de reden waarom ik daarna nog een aantal keren zo’n retraite heb gedaan en het zeker ook zal blijven doen. Gewoon even stil staan en zijn. Wat me in het bijzonder van die stilte retraite is bijgebleven, was een onverwachte conversatie, terwijl ik toch alleen was.
Op een moment terwijl ik aan het schrijven was voelde ik de aanwezigheid van iemand. Reflex was dat ik onmiddellijk om me heen keek in de verwachting iemand te zien staan, terwijl ik ook wist dat er niemand in fysieke vorm aanwezig was. Het bleek dat mijn moeder, die op dat moment al ruim vijftien jaar dood was, de ruimte vulde. Ik voelde haar en rook haar en begon met haar te praten. Letterlijk te praten. We hadden een goed gesprek, dingen besproken die tot dat moment onbesproken waren gebleven. Na ruim een half uur was ze ook weer weg. Helemaal weg. Ik voelde dat ik weer alleen was in dat huisje. En met haar vertrek werd het ook weer stil in mij. Op de wijze zoals Buitenhuis, van Van Dik Hout, dat zingt.
Rust is fragmentarisch, mijn hoofd zegt en mijn lichaam doet. Mijn innerlijk reageert, ik moet. Denken, voelen, doen. Voelen en niet denken. Doen. Het onderbewuste kent geen rust tenzij je het toelaat en omarmt, vasthoudt, warm. Je overgeeft en voelt. De weg, naar jouw doel. Jij geeft. Ik vraag niets, wil ook geen angst om iets. Dat geeft onrust. Rust moet je durven te ontvangen omdat het in feite (zelf)liefde is. Rust is ongelijk aan stilte. Rust is even afstand nemen of even diep ademhalen en een contactmoment met jezelf zoeken op een moment dat je dat contact even kwijt bent.
Stilte is een ontkoppeling van je actieve bestaan. Als je zo ver kunt komen ervaar je ook de louterende werking van stilte. Moet je daarvoor in retraite of jezelf opsluiten? Niet per se. Het enige dat het behoeft is de gunfactor. Gun je het jezelf om zo’n moment te scheppen? Natuurlijk kan dat via yoga of meditatie. Maar echt nodig is dat niet. Wat het vooral behoeft is de moed om dingen waaraan je zo vast zit, los te laten. Dagelijkse dingen. Je telefoon, je IPad, je elektronica. Als je dat moment hebt, ervaar je ook de innerlijke rust en het evenwicht die het brengt en dat maakt het zo bijzonder.
Het is ook een opstapje tot luisteren, empathisch luisteren. Luisteren, niet om te reageren of te oordelen. Maar luisteren om echt te horen wat de ander zegt. Filosofisch gezien is stilte geen op zichzelf staande waarde. Wel een gelegenheid dat ieder gedrag ingeeft en mogelijk maakt.
De woorden van Dik Hout komen dan helemaal tot hun recht:
En het is zo stil in mij ik heb nergens woorden voor Het is zo stil in mij en de wereld draait maar door En het is zo stil in mij ik heb nergens woorden voor Het is zo stil in mij.
WWW.PIONIERSMAGAZINE.NL