BOEKRECENSIE:
Tijd voor de betekeniseconomie
Kaj Morel
Recensent: Annemieke Bervoets
Vlak na de recente economische crisis klonk de roep om een 'nieuwe economie.' Het huidige stelsel van opgeblazen hypotheken en woekerpolissen bleek niet langer houdbaar. De graaicultuur werd veracht, het vertrouwen in banken verdampte en de economie stond onder zware druk. Toch staat het neoliberalisme of vrijemarktdenken al ruim een halve eeuw eenzaam aan de top als ons dominante economische paradigma. Individuele vrijheid, continue groei en persoonlijk genot staan centraal. Geld is allang geen ruilmiddel meer, maar een doel op zich geworden. Hoewel we langzaam beginnen te geloven dat het anders moet en kan, blijft onze samenleving doordrenkt van het vrijemarktdenken. We willen steeds meer voor minder en we willen voor een dubbeltje op de eerste rij zitten. Hoe heeft het zo ver kunnen komen en wat is het alternatief?
Economie met betekenis als koopwaar
Sociaalpsycholoog Morel verdiept zich in Tijd voor de betekeniseconomie in hoe de samenleving functioneert en welke rol economie daarin speelt. Zijn verbazing over de vanzelfsprekendheid waarmee bepaalde ideeën over onze economie nog altijd klakkeloos worden geaccepteerd als de beste ideeën om onze samenleving vorm te geven, is groot. De uitgangspunten van het vrijemarktkapitalisme zijn, hoewel het ons natuurlijk veel heeft gebracht, ver over hun houdbaarheidsdatum. Het is volgens Morel dan ook tijd voor een alternatieve economische benadering.
Een economie die vooral gebaseerd is op vertrouwen, gemeenschappelijkheid en elkaar iets gunnen. Een economie met betekenis als koopwaar en als drijvende kracht achter het handelen van bedrijven. Een economie waarin bedrijven streven naar het oplossen van een probleem en het maximaliseren van hun betekenis voor de maatschappij in plaats van winstmaximalisatie als hoogste doel. Deze betekeniseconomie zou de economische ziel en het geweten moeten vormen van de samenleving.
De huidige economische karikatuur
De betekeniseconomie staat haaks op het huidige neoliberalisme. Volgens het neoliberalisme is een dergelijke betekeniseconomie niet eens mogelijk, want mensen zijn hebzuchtige wezens met maar één doel in het leven: zoveel mogelijk geld, macht en geluk vergaren. Door de jaren heen hebben economen de mens tot een karikatuur gemaakt die te allen tijde zou worden gedreven door egoïsme, begeerte en eigenbelang. We zijn gestopt met het uitwisselen van opvattingen over goed of slecht, deugd of ondeugd, wenselijk of onwenselijk, want wat zorgt voor economisch rendement is volgens het vrijemarktdenken automatisch altijd het juiste.
Morel verwerpt deze karikatuur en baant zich een weg door de vragen waarom de economie onze samenleving zo sterk beïnvloedt en hoe de economische benadering van het neoliberalisme onze samenleving heeft gevormd. Hij deelt zowel zijn antwoorden als twijfels, vervolgvragen en overpeinzingen. Zoekend naar een alternatief wordt duidelijk dat we met z'n allen vooral meer betekenis willen. Morel spreekt de lezer daarom direct aan en roept op om zelf het initiatief te nemen als geïnspireerde burgers voor een nieuw, betekenisvol economisch model.
WWW.PIONIERSMAGAZINE.NL