H
Hayata
Klasik Tiyatronun Kısa Tarihi
Hayatımızın her zaman önemli bir yerinde bulunan tiyatronun tarihini biliyor muyuz? İsimlerini bildiğimiz her oyunun aslında birer geçmişi var. Tiyatronun tarihi aslında kısaltılamaz fakat temel olarak ele aldığımızda gelişimini net bir şekilde görebiliriz.
İrem Bektaş ibektas @ gsuik. co
T
38 iyatro hepimizin hayatında yer etmiş, herkesin en az bir kere tanık olduğu en büyük kültür miraslarından biridir. Peki bu kadar hayatımızın içinde olan bu etkinliğin kelime anlamını biliyor muyuz?
Tiyatro, Yunanca theatron yani“ görme yeri” sözcüğünden gelmektedir. Canlı bir izleyicinin önünde gerçek veya hayal edilmiş bir tecrübenin genellikle bir sahnede sunulması için, oyuncuların canlı performans gösterdiği bir formdur. Oyuncular, jest, konuşma, şarkı, müzik ve dans kombinasyonları aracılığıyla bu deneyimi kitleye iletebilirler.
Atina( Yunanistan) tiyatronun başladığı yer olarak kabul edilir. Festivaller, dini törenler, düğün ve cenaze törenleri, Yunanistan’ daki teatralitenin artmasını sağladı. Şarap tanrısı Dionysos adına düzenlenen dinsel törenler günümüz çağdaş tiyatrosunun temelini oluşturur. O dönemler ifade edilen duygular oyuncuların ellerinde tuttukları ve yeri geldikçe yüzlerine koydukları maskelerle belirtilirdi. Bugün tiyatronun simgesi haline gelmiş gülen ve ağlayan surat maskeleri de buradan gelmektedir.
Yunan tiyatrosunda iki tür oyun vardı: Trajedi ve Komedi. Trajediler tanrılarla insanların çatışmalarını ve genelde kötü, trajik olayları içerirken komedi, iki farklı karakterin yüzleşmesiyle güldürü unsurunun kullanılmasıyla izleyiciye iletilmektedir.
Trajedi türünde görebileceğimiz en iyi örnekler; Aiskhylos – Agamemnon, Sofokles – Antigone ve Elektra, Euripides – Truvalı Kadınlar, Pierre Corneille – Horace ve Racine’ den Andromaque’ tır.“ Ölü, bütün varlığını kaybederek toprak olur da unutulur, onu öldürenler de cezasını çekmezlerse utanç, insanları bırakmış demektir.” diyen Elektra, insanlığın varoluşundan beri söz konusu olan temel sorunları eleştirerek eserin verdiği mesajın önemini günümüze kadar korumasını sağlar.
Komedi türünde görebileceğimiz en iyi örneklerden biri ise Yunan Edebiyatı’ nda Aristophanes’ tir. Kadınlar Mecliste, Zenginlik, Eşek Arıları gibi eserleriyle ünlenmiştir. Simgesel bir sorun olan Eşek
Tiyatro, Yunanca theatron yani“ görme yeri” sözcüğünden gelmektedir.
Arıları zamanın adalet anlayışını sorgular niteliktedir. Fransız Edebiyatı’ nda ise bu türün en iyi örneği Molière’ dir. Cimri, Kibarlık Budalası, Hastalık Hastası gibi herkesin adını bildiği eserleriyle adından yüz yıllardır söz ettirmektedir.
Daha sonraları batı tiyatrosu Romalılar tarafından geliştirilmiş ve genişletilerek Antik Roma tiyatrosu, sokak tiyatrosu, çıplak dans ve akrobasi gibi dallara ayrılmıştır.