JULI 2024 • Tekst : Melanie Stultiens 31
Bouwen en wonen naast een landbouwperceel
De aanwezigheid van een landbouwperceel kan grote gevolgen hebben voor bouwplannen in de omgeving . De teelt van gewassen kan bijvoorbeeld roet in het eten gooien voor woningbouw . Onderzoek toont namelijk aan dat gewasbeschermingsmiddelen schadelijke effecten kunnen hebben op de omgeving . Daarom is het belangrijk om te weten onder welke voorwaarden woningbouw of andere activiteiten kunnen plaatsvinden naast een landbouwperceel .
Spuitzone Allereerst is het belangrijk om te beschrijven wat een spuitzone is . Dit is een gebied waar gewasbeschermingsmiddelen mogen worden gebruikt , tenzij het gebied hiervoor is uitgezonderd . Bij het bepalen van dit gebied , wordt er gekeken naar een representatieve invulling van het omgevingsplan . Er moet worden uitgegaan van de maximale mogelijkheden op een perceel . Ook als een agrarisch perceel momenteel niet voor teelt wordt gebruikt , maar dit in de toekomst wel mogelijk is , moet hiermee rekening worden gehouden .
Daarnaast werd in een recente uitspraak van de rechtbank Limburg het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen voor de teelt van lelies verboden , vanwege het risico op ernstige gezondheidsschade voor omwonenden . 4 In deze zaak waren eisers woonachtig naast een landbouwperceel . Zij vreesden voor gezondheidsrisico ’ s . De omwonenden stelden dat dit verbod nodig is omdat voor de lelieteelt vaak en veel wordt gespoten met gewasbeschermingsmiddelen , die schadelijke effecten kunnen hebben voor de gezondheid van mensen . In deze zaak oordeelde de rechter dat de belangen van de eisers zwaarder wegen dan de belangen van de teler , waardoor aan de teler wordt verboden om gewasbeschermingsmiddelen toe te passen .
Dit is een erg interessante uitspraak voor de praktijk . Als je een woning of agrarisch perceel gaat ( ver ) kopen of ontwikkelen , kan het dus zijn dat er belemmeringen zijn door spuitzones van gewasbeschermingsmiddelen . Het is belangrijk om hiermee rekening te houden .
Uitzonderingen In de jurisprudentie gaat men ervan uit dat er geen gevoelige objecten , zoals woningen , tuinen of kantoren , binnen 50 meter van een spuitzone mogen worden gebouwd . 1 Uit jurisprudentie volgt echter dat in bijzondere omstandigheden gemotiveerd worden afgeweken kan worden van de hoofdregel van 50 meter . Het is inmiddels duidelijk dat voor het gemotiveerd afwijken geen rekenmodellen kunnen worden gebruikt , zoals EFSA , PRI 2012 en PRI 2015 , omdat die te veel onzekerheden bevatten . 2 Wel kan een onderzoek , dat is toegespitst op de feitelijke situatie en planologische mogelijkheden , aantonen dat er maatregelen kunnen worden getroffen om een aanvaardbaar woon- en leefklimaat te bereiken . Dit zijn maatregelen die moeten worden onderbouwd , en afhankelijk zijn van de feitelijke situatie , zoals een weg , een haag , een watergang , een driftwerend doek of het gebruik van bepaalde driftreducerende maatregelen .
VOOR DE PRAKTIJK
• Het uitgangspunt is dat er binnen 50 meter van een spuitzone geen gevoelige objecten mogen worden gerealiseerd .
• Uitzonderingen zijn mogelijk , mits goed gemotiveerd met een onderzoek naar de feitelijke situatie .
Verbod Een uitspraak van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden laat zien dat er in sommige gevallen ook een verbod kan worden opgelegd om bepaalde gewasbeschermingsmiddelen te gebruiken . 3 In die uitspraak komt weer naar voren dat het gebruikte model ( het EFSA-model ) onvoldoende is om de gezondheidsrisico ’ s te beoordelen . Op grond van het voorzorgsbeginsel kan een rechter ingrijpen om de risico ’ s te beperken . Aan de hand van een belangenafweging beoordeelt de rechter of het gebruik van bepaalde gewasbeschermingsmiddelen wordt verboden . In eerste instantie gold dat verbod voor het gebruik van alle beschermingsmiddelen in dat geval , maar in hoger beroep werd vanwege die belangenafweging het gebruik van sommige middelen toch toegestaan .
• Voor het gebruik van bepaalde gewasbeschermingsmiddelen kan een verbod worden opgelegd , als het risico op gezondheidsschade te groot is . Bij het ( ver ) kopen of ontwikkelen van een woning of agrarisch perceel kan dit dus relevant zijn .
1
ABRvS 23 juni 2004 , ECLI : NL : RVS : 2004 : AP3436 .
2
Zie bijvoorbeeld ABRvS 17 april 2024 , ECLI : NL : RVS : 2024:1599 .
3
Hof Arnhem-Leeuwarden 10 juli 2023 , ECLI : NL : GHARL : 2023:6083 .
4
Rb . Limburg 8 mei 2024 , ECLI : NL : RBLIM : 2024:2330 .