14 Vereniging • NVM MAGAZINE
BUSINESS
‘ Verduurzaming is een business case geworden ’
JEROEN LOKERSE Managing Director van Cushman & Wakefield in Nederland
De energiecrisis als gevolg van de oorlog in Oekraïne is by far de belangrijkste ontwikkeling op de commerciële vastgoedmarkt het afgelopen jaar , zegt Jeroen Lokerse , managing director van Cushman & Wakefield in Nederland . ‘ Daardoor is de sterke stijging van inflatie en rente ontstaan . Rente heeft de grootste invloed op commercieel vastgoed , dus we zien zowel de transacties als de prijzen dalen . Het goede nieuws is dat de rente minder lang lijkt door te stijgen dan eerst werd verwacht . Het einde is in zicht .
Er is geen reden om te somberen over de markt voor commercieel vastgoed . Met een goed businessplan kun je nog steeds prima handelen en beleggen . Daar komt bij : de businesscase voor verduurzaming is nog nooit zó goed geweest . De wetgeving voor label C voor kantoren met ingang van dit jaar , was nodig om de boel in gang te zetten . Inmiddels zijn de labels niet meer interessant . Je moet niet met de hakken over de sloot willen , bijvoorbeeld van label F naar C . Herontwikkelen naar energieneutraal , dát is interessant voor beleggers en financiers . Verduurzaming van vastgoed is daarmee een eenvoudige opgave , als je het vergelijkt met bijvoorbeeld de verduurzaming van de luchtvaart . Dit probleem lossen we op , vér voor 2050 . Over twintig of dertig jaar heeft vastgoed een positief effect op het klimaat , zeker in Nederland . Wij zijn al jarenlang voorloper in verduurzaming .
In coronatijd is er onzekerheid ontstaan over het belang van kantoren . Daarover praten we meer dan ooit en dat is in deze transitiefase maar goed ook . Sommige bedrijven stoten kantoorruimte af , andere huren bij . Ik vind het kantoor relevanter dan ooit . De functie van een kantoor is om organisaties succesvoller te maken door de juiste mensen op het juiste moment bij elkaar te brengen . Als je naar kantoor gaat , moet je aan het einde van de dag iets slimmer naar buiten komen , geïnspireerd door de mensen die je hebt ontmoet . Tegelijk hebben we in coronatijd gezien hoe belangrijk autonomie is voor werkplezier en voor je werk-privé-balans . Dus prima om een dag thuis te zitten om een notitie uit te werken . Maar in z ’ n algemeenheid geldt : werken leer je op kantoor , niet thuis . Ik ben erg blij met ESG , de criteria voor bedrijven op milieu- , sociaal en bestuurlijk gebied . Die dwingen ons meer datadriven te gaan werken . Dat is goed voor de professionalisering van onze sector en zorgt ervoor dat we betere service leveren aan onze klanten . Vastgoed is in de toekomst niet de aanjager , maar de demper van een crisis .
Winkels zitten in een spannende tijd , met eerst corona en nu hoge energieprijzen . We hebben in Nederland de afgelopen decennia een prachtige winkelstructuur opgebouwd , die ik zie als cultureel erfgoed . We onderschatten de maatschappelijke rol van met name kleinschalige winkels . Ze maken Nederland een plezierig land om in te leven en gaan polarisatie tegen . Ambachtelijke winkels , zoals mijn schoenmaker van 82 in Amstelveen , moeten we koesteren . Dat is trouwens niet alleen aan de overheid en de verhuurders , maar in de eerste plaats aan consumenten .’