Geliflmekte Olan ‹nsan: Girifl I 7
kadar) embriyonik evrede oluflan doku ve organlar›n farkl›laflmas› (diferansiyasyonu) ve büyümesi gerçekleflir. Embriyonik dönemde meydana gelen de¤ifliklikler son derece
önemlidir, çünkü o dönemde doku ve organlar ifllevsel hale gelirler. Özellikle üçüncü ve dördüncü aylarda gövdenin
geliflme h›z› kayda de¤er (fiekil 1-2), ayr›ca gebeli¤in son
aylar›ndaki a¤›rl›k art›fl› da hayret vericidir.
Düflük, Abortus (L. aboriri, düflük yapmak). Bu terim,
geliflmenin zaman›ndan önce durmas›; embriyonun veya
fetusun yaflayabilir (varl›¤›n› uterus d›fl›nda kendi bafl›na
sürdürebilir) hale gelmeden uterus d›fl›na at›lmas›n› ifade
eder. De¤iflik düflük türleri vard›r:
• Düflük tehdidi (kanama sonucu düflük olma olas›l›¤›), klinik aç›dan riskli gebeliklerin %25’inde görülen bir komplikasyondur. Düflü¤ü engellemeye
yönelik tüm çabalara ra¤men bu tür gebeliklerin
yaklafl›k yar›s› düflük ile sonuçlan›r.
• Spontan düflük, do¤al olarak geliflir ve en çok döllenmenin üçüncü haftas›nda görülür. Gebeliklerin
yaklafl›k %15’i, ilk 12 hafta içinde spontan düflük
ile sonuçlanmaktad›r.
• Daimi düflük, özellikle birbirini takip eden üç yada
daha fazla hamileliklerde görülen, ölü bir embriyo
veya yaflayabilir hale gelmemifl fetusun spontan
olarak d›flar›ya at›lmas›d›r.
• ‹stemli düflük, 20 haftadan (fetus yaflayabilir hale
gelmeden) önce t›bbi yollarla embriyonun ya da
fetusun istemli olarak uterusun d›fl›na al›nmas›d›r.
Bu tip düflükler, düflü¤e neden olabilecek ilaçlar
ve mekanik aletler yoluyla gerçeklefltirilir.
• Tam düflük, gebelikte görülen yap›lar›n tamam›n›n uterus d›fl›na at›ld›¤› düflü¤e verilen isimdir.
• Gözden kaç›r›lan düflük, embriyo veya fetusun
ölümünden sonra konseptusun uterusta kalmas›.
• Tam düflük, gebelikte görülen yap›lar›n tamam›n›n uterus d›fl›na at›ld›¤› düflü¤e verilen isimdir.
• Düflük yapmak, kelimesi genellikle gebeli¤in ikinci
üç ay›n›n (2. trimester) ortas›ndan önce (yaklafl›k
135 günlük), fetusun ve iliflkili membranlar›n›n spontan olarak at›lmas›n› ifade etmek amac›yla kullan›l›r.
Trimester. Üç takvim ay›ndan oluflan dönemi ifade
eder. Do¤um uzmanlar› 9 ayl›k gestasyon (rahim içi geliflme) dönemini basitçe 3 adet üçerli ay’a ay›r›rlar. Geliflmenin en kritik evreleri, embriyonik ve erken fetal dönemin
yafland›¤› birinci trimesterde (13 haftal›k) meydana gelir.
Postnatal (do¤um sonras›) Dönem. Do¤umdan sonra
ortaya ç›kan de¤ifliklikler. S›kl›kla kullan›lan geliflme ile
ilgili terimleri ve dönemleri ifade eder.
Bebeklik. Rahim d›fl›ndaki yaflam›n en erken dönemini kabaca do¤umdan sonraki ilk y›l› kapsayan süreye verilen add›r. Bebek, 4 haftal›k yada daha az ise bebe¤e, yeni
do¤an denir. Rahim içi (intrauterin) yaflamdan, rahim d›fl›
(ekstrauterin) yaflama geçifl, özellikle kardiyovasküler ve
solunum sistemlerinde oluflacak birçok kritik de¤iflimi gerektirir. Do¤umu izleyen ilk birkaç kritik saati atlatan yeni
do¤an›n yaflama flans› genellikle yüksektir. Bebeklik s›ras›nda beden geliflmesi özellikle h›zl›d›r. Boy, yar›s› kadar
artarken a¤›rl›k genellikle üç kat artar. Bir yafl›na gelen çocuklar›n ço¤unun 6–8 difli bulunur.
Çocukluk. 13. ay ile bulu¤ ça¤› (puberte, seksüel olgunluk) aras›nda kalan dönemdir. Süt diflleri ç›kmaya devam eder ve sonra kal›c› difllerle yer de¤ifltirir. Çocu