BÖLÜM 4
TABLO 4.1. Göz ve göz kapağının hareketinden sorumlu kaslar, sinirler
Kas
Sinir
Primer fonksiyon
Hasar
Göz hareketlerinden sorumlu kaslar
3. kraniyal sinir
Gözü nazale çeker
Göz aşağıda ve dışta (lateral
rektus ve süperior oblik kası
dengelenemediği için)
Lateral rektus
6. kraniyal sinir
Gözü temporale çeker
Göz temporale bakamaz
Süperior rektus
3. kraniyal sinir
Gözü yukarı hareket ettirir.
Yukarı bakış kısıtlılığı
İnferior rektus
3. kraniyal sinir
Gözü aşağı hareket ettirir.
Aşağı bakış kısıtlılığı
Süperior oblik
4. kraniyal sinir
Göz nazale bakarken, gözü aşağa çeker.
Göz temporale bakarken, gözü döndürür.
Göz düz karşıya bakarken, gözü aşağı ve
dışa döndürür.
Vertikal diplopi
Eğik baş (Göz rotasyonu
yokluğunu telafi etmek için)
İnferior oblik
Baş ve Boyun Muayenesi
Medyal rektus
3. kraniyal sinir
Göz nazale bakarken, gözü yukarı çeker.
Göz temporale bakarken, gözü döndürür.
Göz düz karşıya bakarken, gözü yukarı ve
dışa döndürür.
Vertikal diplopi
Eğik baş (Göz rotasyonu
yokluğunu telafi etmek için)
Göz kapağı hareketlerinden sorumlu kaslar
Süperior levator palpebra
Göz kapağını kaldırır
Belirgin pitozis
Orbikülaris okuli
7. kraniyal sinir
Göz kapağını kapatır
Göz kapağı kapanmaz
Müller
94
3. kraniyal sinir
Süperior servikal
ganglionun
sempatik lifleri
Göz kapağını kaldırır
Hafif pitozis
üst-dış, üst iç, alt-dış, alt-iç taraflara ve gözün köküne
doğru hareket ettirilerek, gözün hareketleri incelenmelidir. Her iki göz normalde birbirini takip eder.
Bu şekilde tek ve binoküler görme sağlanır. Örneğin
sağa bakarken, sağ lateral rektus kası ve sol medial
rektus kası aynı anda kasılarak, her iki gözün de sağa
bakmasını sağlar. Eğer bir göz diğerini takip edemiyorsa, buna heterotropya (şaşılık) denir. Gözler birbirinde ayrılıyor gibi hareket ediyorsa, diverjan şaşılık
(ekzotropya-dışa kayma), birbirinde yaklaşıyor gibi
hareket ediyorsa konverjan şaşılık (ezotropya-içe kayma) denir. Bu durum bazen çift görme ile birliktedir.
Göz hareketlerinden sorumlu ekstraoküler kaslardan bir veya daha fazlasının paralizisine oftalmopleji
veya oftalmoparezi denir. Oftalmopleji, göz ve sinir
sistemini ilgilendiren çok sayıda hastalıkta görülebilir.
Bunlardan bazıları aşağıda belirtilmiştir:
• Alkolizm
• Diyabet
• Graves hastalığına bağlı oftalmopati: Göz kaslarının biri veya daha fazlasında ödem veya
infiltrasyona bağlı mekanik kısıtlılık sonucu
oftalmopleji gelişir. Çift görmeye neden olur.
• Beyin hasarı
• Multiple skleroz
• Myasthenia gravis
• Parkinson hastalığı
• Kavernöz sinüz trombozu veya intrakraniyal
basınç artışı yapan sebepler sonucunda kranial
•
•
•
•
sinir felçleri (okülomotor, troklear veya abdusens)
Belladonna zehirlenmesi
Fenition intoksikasyonu
Botulismus
Tiamin eksikliğine bağlı Wernike ensefalopatisi
Nistagmus
Orbitanın çeşitli yönlere istemsiz ritmik titreşimlerine
nistagmus denir. Hareketin yönüne göre vertikal, horizontal veya rotatuvar olabilir. Özellikle zorlanmış lateral bakışta belirginleşir. Nistagmusa sebep olan çok
sayıda sebep vardır. En sık sebepleri vestibüler hastalıklar, alkolizm, bazı ilaçlar (barbitüratlar, lityum, fenitoin, fenobarbital, karbamazepin, gabapentin gibi),
multiple skleroz, myastenia gravis, Down sendromu,
serebrovasküler olaydır.
Göz Küresinin Pozisyonu
Göz küre ileri doğru yer değiştirmiş veya içeri doğru
çökmüş gözükebilir.
Proptozis (Ekzoftalmus)
Göz kürenin ileri doğru yer değiştirmesidir. Objektif
olarak ekzoftalmometre ile ölçülür. Klinikte daha basit
olarak bir cetvelin palpebral fissüre konup, fissür ile kor-