Nörolojik Bilimler Hemşireliği: Kanıta Dayalı Uygulamalar
6
bileşenler (organeller, lipidler ve proteinleri içeren)
cuttaki hemen her hücrede bulunabilir. Ancak, nöronmembranöz keselerin içine toplanır ve paketlenir ve
ları diğer hücrelerden ayıran temel özellik somadan
aksonal taşıma (aksoplazmik taşıma) olarak bilinen
doğan çıkıntı olan akson ve onunla ilişkili karmaşık
bir süreçle son hücresel hedeflerine taşınırlar. Aksonal Evidence-Based Practice
uzantılar olan dendritlerdir. Mikroskop altında, bazı
6
Neuroscience Nursing:
taşıma anterograd taşıma denilen somadan sinapsa
nöronların aksonunu dendritlerden ayırmak zordur,
doğru hareketi ve retrograd taşıma denilen sinapstan
ama diğerlerinde any cell in the body. kolaylıkla beand proteins) are assembled and packaged into membraexceptions) in almost uzunluğa bakarak However, the
somaya doğru hareketi içerir. their final cellular destinalirlenebilir. Bazı nöronların hiç aksonu yokken is
nous vesicles and transported to
main feature that distinguishes neurones from other cells(örn.
tion by a process known as axonal transport (axoplasmic
Aksonal taşıma ayrıca hızlı ve yavaş alt gruplarına
retinada the projection that emerges nöronların çoğu
the axon, bulunan amakrin hücresi), from the soma,
transport). Axonal transport taşıma 100-400 from the
and its associatedsahiptirler. Bazı nöronların aksonları,
ayrılabilir. Hızlı anterograd involves movementmm/gün
tek bir aksona elaborate process of dendrites. Under
soma, gerçekleşir ve plazma membranının eklemethe microscope, it is hard to distinguish the axon from
hızında towards the synapse, called anterograde transport
impulsun bölündüğü ve eşzamanlı olarak farklı hücreand movement away from the axon, towards the soma,
dendrites of some neurones, but in others it is easily identileri/tamiri için sinaptik veziküllerin, nörotransmitterlere sinyal götüren akson kollaterallerini oluşturmak
called retrograde transport.
fied on the basis of length. Whilst some neurones have no
lerin, mitokondrilerin, ve lipid ve protein molekülleriiçin dallanır.
Axonal transport can be further divided into fast and
axons at all (e.g. the amacrine cell, found in the retina),
nin (reseptör proteinleri de dahil olmak üzere) hareke Nöronlar aksonal uzantılarının uzunluğuna göre
slow subtypes. Fast anterograde transport occurs at a rate
most neurones have a single axon. The axons of some neutini içerir. Diğer yandan yavaş anterograd taşıma 0,3-1
sınıflandırılabilirler. Golgi tip 1 nöronları uzun ak
of 100–400 mm/day and involves the movement of free
rones branch to form axon collaterals, along which the
mm/gün hızında gerçekleşir ve çözünür proteinlerin
sonal çıkıntılara sahipken, Golgi tip 2 nöronları daha
elements including synaptic vesicles, neurotransmitters,
impulse splits and travels to signal several cells
(sinapsta nörotransmitter salımında gereken) ve hücre
kısa aksonal
mitochondria, and lipid and protein molecules (including
simultaneously. çıkıntılara sahiptir. Nöronları sınıflaniskeleti elementlerinin hareketini içerir (Snell, 2006).
dırmanın bir diğer yolu da santral sinir sistemindeki
receptor proteins) for insertion/repair of the plasma memNeurones can be broadly classified according to length
Her iki grup anterograd taşıma kinesinler adı verilen
yerleşimlerine veya morfolojik görünümlerine dayabrane. Slow anterograde transport on the other hand,
of their axonal processes. Golgi type I neurones contain
bir grup motor proteinler aracılığıyla gerçekleştirilir
nır. Özgül tip nöronlara örnek olarak type II neuoccurs at a rate of 0.3–1 mm/day and involves the movelong-projecting axonal processes, whilst GolgiBasket, Betz,
(Brown, 2001). Retrograd taşıma hasarlı membranlaOrta dikenli, Purkinje, Renshaw ve Piramid hücreleri
ment of soluble proteins (involved in neurotransmitter
rones have shorter axonal processes. Another way of clasrelease at the synapse) and cytoskeletal elements (Snell,
sifying neurones is according to their location within the
rın ve organellerin sonunda lizozomlar (sadece somasayılabilir. Nöronlar ayrıca somadan çıkan dalların sa2006). Both types of anterograde transport are mediated
central nervous system, or on the basis of their morphoda bulunur) tarafından parçalanacağı yer olan somaya
yısına göre sınıflandırılabilir (Şekil 1.2).
by a group of motor proteins called kinesins (Brown,
logical appearance. Examples of specific types of neurones
olan hareketlerini içerir. Retrograd taşıma dynein ola2001). Retrograde transport involves the movement of
include Basket, Betz, Medium spiny, Purkinje, Renshaw
rak bilinen farklı bir motor protein çeşidi aracılığıyla
damaged membranes and organelles towards the soma,
and Pyramidal cells. Neurones may also be classified
gerçekleştirilir.
• Unipolar veya psödounipolar nöronlar somadan
where they are eventually degraded by lysosomes (found
according to the number of branches that originate from
çıkan ve kısa ):
only in the soma). It is mediated by a different kind of
the soma (Figure 1.2bir mesafeden sonra dallanan veya
Akson protein known as dynein.
motor
bölünen tek bir nörit ile karakterizedir. Periferik
• Unipolar or pseudounipolar neurones are characterised
sinir sistemindeki duyusal nöronların çoğu unipoŞimdiye kadar anlatılan organeller ve hücresel bileşenThe axon
bylardır. neurite that emerges and branches or divides
a single
ler nöronlara özgün değildir ve birkaç istisna ile vüThe organelles and cellular components already discussed
are not unique to neurones and may be found (with a few
a short distance from the soma. Mos Ё͕