KLİNİK TABLOLAR
Semptomlar genel kas ağrısı, tutukluk ve yorgunluktur.
Hastalar gluteal bölgeler ve bacaklara yayılabilen bel
ağrısından yakınabilirler. Diğerleri boyunda ve omuzların arkasına inen ağrı ve tutukluktan şikayet ederler.
Hastalar hafif egzersizden sonra bile kas ağrısından şikayet eder ve daima bir miktar ağrı vardır. Ağrı yanıcı
veya kemirici şeklinde veya kırgınlık, tutukluk veya sızı
şeklinde tanımlanmaktadır. Ağrı nihayetinde yaygın
hale gelmeden önce omuzlar, boyun veya bel gibi bir
bölgede başlayabilir (Bölüm 22). Hastalar eklem ağrısından şikayet edebilir ve eklemlerini şiş olarak algılayabilir; buna rağmen eklem muayenesi normal bul-
ŞEKİL 21-1
Fibromiyaljide hassas noktalar. Kafatası tabanında
suboksipital kas sonlanma yeri; C5-7 arasında intertransvers
proses boşluklarının ön yüzü; üst trapez kasının orta
noktası; skapulanın medial köşesine yakın spina skapulanın
yukarı tarafı; ikinci kostokondral bileşke; lateral epikondil;
gluteaların üst dış kadranı; trokanterik çıkıntının arka yüzü;
dizin medial yağ yastığı (hepsi bilateral). (“Fibromiyalji”
broşüründen, Artrit Danışma, Tavsiye ve Rehber, Hastalık
Serileri. Artrit Vakfının izniyle kullanıldı.)
255
Fibromiyalji
gular verir. Tutukluk genellikle sabah kalkınca vardır;
genellikle gün içinde düzelir, ama bazı hastalarda tüm
gün sürer. Hastalar ellerinde ve ayaklarında uyuşmadan yakınabilirler. Kendilerini evdeki diğerlerinden
daha soğuk hissedebilirler ve bazıları Raynaud-benzeri
fenomen veya gerçek Raynaud fenomeni deneyimi yaşayabilir. Hastalar yorgun uyanma, yorgun ve bitik hissetmeden şikayet edebilirler. Geceleri sık sık uyanır ve
tekrar uykuya dalmakta sorun yaşarlar. Hastalar kısasüreli hafıza kaybı ve düşünme güçlüğüyle kognitif
bozukluk deneyimi yaşayabilir. Migreni de içeren baş
ağrıları da yaygın semptomlardır. Diğerleri baş dönmesi, sersemlik, anksiyete ve depresyon deneyimi yaşar.
Semptomları, stres veya kaygı; soğuk, kötü-hava; veya
aşırı egzersiz kötüleştirir. Hastalar sıklıkla sıcak hava ve
tatillerde kendilerini daha iyi hissederler.
Fizik muayenenin karakteristik özelliği normal
bireylerdeki aynı bölgelerden daha hassas veya ağrılı
olan spesifik bölgeler veya noktaların gösterilmesidir.
ACR Fibromiyalji Kriterleri 18 hassas noktayı tanımlar (Şekil 21-1). Bu hassas noktalar dikkat çekecek
derecede yerlerinde sabittir. Bu hassas noktaların parmakla palpasyonunda orta ve tutarlı derecede basınç
uygulanmalıdır. Hassas noktaların yorumlanmasında-
BÖLÜM 21
zol yanıtı anormal hipotalamik-hipofiz-adrenal aksını
düşündürür. Fibromiyalji patogenezinde otonom disfonksiyonun rol oynadığı da önerilmiştir. Bazı hastalar tilt-table testinde ortostatik hipotansiyon deneyimi
yaşar ve artmış sırtüstü istirahat kalp hızına sahip olabilir. Fibromiyajili hastalarda görülen kuru göz ve ağız,
soğuk sensitivitesi ve Raynaud-benzeri semptomlar da
otonom ve perifer sinir sistemi bozukluklarını oluşturabilir. Tek foton emisyon bilgisayarlı tomografi (SPECT)
görüntüleri ağrı sinyalini üretme, entegre etme ve modulasyonundan sorumlu beyin bölgeleri olan talamus,
kaudat nukleus, ve pontin tektumda azalmış kan akımını göstermektedir. Fibromiyaljili hastaların sıcak
veya basınç gibi stimuluslara karşı normal bireylerden
daha az derecede bir uyarıyla ağrı hissettikleri gösterilmiştir. Saptanan uyarılar için güncel eşik hem hastalar hem de normal bireylerde benzer görünmektedir.
Çalışmalar fibromiyaljili hastaların anlamsız somatoduysal uyarımı inhibe etme yeteneğinde psikopatolojik
anormalliklerinin olabileceğini ileri sürmektedir.
Fibromiyaljili birçok hasta psikolojik anormalliklere sahiptir; bu anormalliklerin kronik ağrıya reaksiyonlar olarak görülüp görülmediği veya fibromiyalji
semptomlarının bir psikiyatrik bozukluğun yansıması
olup olmadığı konusunda anlaşmazlık vardır. Hastaların yaklaşık %30 kadarı, en yaygını depresyon, anksiyete, somatizasyon ve hipokondriyazis olmak üzere bir
psikiyatrik tanıya uyar. Çalışmalar yüksek prevalansta
seksüel ve fiziksel suistimal ve yeme bozukluklarına da
işaret etmektedir. Buna karşın fibromiyalji önemli psikiyatrik problemi olmayan hastalarda da görülür.
Hastalar kas ve kas-tendon bölgelerinde ağrı deneyimi yaşadıkları için bir çok çalışma hem yapısal hem
de fizyolojik olarak kası incelemek üzere yapılmıştır.
İnflamasyon veya tanı koydurucu kas anormallikleri
bulunmamaktadır. Kanıtlar kasların kondisyonsuzluğuna işaret etmektedir ve hastalar hasta olmayan kişilere göre daha fazla egzersiz sonrası ağrı deneyimi yaşamaktadır. Fibromiyaljinin daha iyi anlaşılması için ileri
çalışmalar beklenmektedir.