BÖLÜM 21
FİBROMİYALJİ
Carol A. Langford Bruce C. Gilliland†
Çeviri: Doç. Dr. F. Figen Ayhan, Prof. Dr. Pınar Borman
Patogenez. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Klinik Tablolar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tanı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Önerilen Kaynaklar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Fibromiyalji yaygın ve simetrik dağılım gösteren çok
sayıda ağrılı hassas noktalarla birlikte kronik yaygın
kas-iskelet ağrısı, tutukluk, parestezi, uyku bozukluğu
ve çabuk yorulma ile karakterize sık karşılaşılan bir
hastalıktır. Fibromiyalji başlıca kadınları erkeklere göre
9:1 oranında etkiler. Bu hastalık birçok ülkede, birçok
etnik grupta ve tüm iklim tiplerinde görülür. 1990
Amerikan Romatoloji Birliği (ACR) sınıflandırma
kriterleri (aşağıya bakınız) kullanan Birleşik Devletlerdeki toplumun genel populasyonunda fibromiyalji
prevalansı kadınlarda %3.4 ve erkeklerde %0.5 olarak
bildirilmiştir. Önceki birtakım yayınların aksine fibromiyalji başlıca genç kadınlarda görülmez, daha çok ≥50
yaş kadınlarda en sıktır. Prevalansı 70-79 yaşları arasındaki kadınlarda %7.4 olacak şekilde yaşla birlikte artar.
Yaygın olmamasına rağmen fibromiyalji çocuklarda da
görülür. Bazı romatoloji kliniklerinde fibromiyaljinin
bildirilen prevalansı %20 kadar yüksektir. 30-50 yaş
aralığında çoğu hastada fibromiyalji vardır.
PATOGENEZ
Anormal ağrı algılamasını açıklamak için çeşitli fibromiyalji nedensel mekanizmaları önerilmiştir. Santral
sinir sisteminde birkaç anormallik ileri sürülmüştür.
Uyku bozukluğu patogeneze bir faktör olarak dahil
†Vefat etmiş. 11. baskısından itibaren Harrison’ın İç Hastalıkları Prensipleri
katılımcı yazarı. Dr. Gilliland 17 Şubat 2007’de vefat etti.
254
255
256
258
edilmiştir. Sağlıksız uyku veya dinlenmeden uyanma
fibromiyaljili çoğu hastada gözlenmiştir. Fibromiyaljili hastalarda uyku elektroensefalografi çalışmaları
normal evre 4 uykunun (hızlı göz hareketleri olmayan
uyku-nonREM-) birçok tekrarlayan α-dalga girişleriyle kesildiğini göstermiştir. Evre 4 uyku yoksunluğunun
hastalık nedeni olarak rol oynadığı görüşü, normal
kişilerde evre 4 uykunun yapay olarak α-dalga girişleriyle kesildiği durumda fibromiyalji semptomlarının
gelişmesi gözlemiyle desteklenmiştir. Buna rağmen bu
uyku bozukluğu sağlıklı bireylerde; emosyonel sıkıntısı
olan bireylerde; ve uyku apnesi, ateş, osteoartrit veya
romatoid artriti olan hastalarda da gösterilmiştir. Fibromiyaljili hastaların serebrospinal sıvılarında (CSF)
serotonin metabolitlerinin düşük düzeyleri bildirilmiştir. Bu bulgu fibromiyalji patogenezine ağrıyı ve
non-REM uykuyu düzenleyen bir nörotransmitter olan
serotoninin eksikliğini de dahil edebilir. Bazı araştırmacılar tarafından bir grup fibromiyalji hastasında kas
kuvveti ve onarımı için önemli olan büyüme hormonunun azalmış düzeyleri bildirilmiştir. Bü p