BÖLÜM 3.1
NORMAL BÜYÜME
Prof. Dr. Rüveyde Bundak, Prof. Dr. Olcay Neyzi
BÜYÜME VE GELİŞMEYİ
YÖNLENDİREN FİZYOLOJİK
KURALLAR
Çocukluk çağı, döllenme anında başlar ve ergenliğin
tamamlanmasına kadar devam eder. Bütün diğer canlılara kıyasla insanda çocukluk çağı çok daha uzundur.
Tek hücre olarak yaşama başlayan insan yavrusu büyür, gelişir ve karmaşık becerileri yapabilen, soyut düşünebilen, düşüncelerini ifade edebilen, kişilik sahibi
bir erişkin durumuna gelir.
Büyüme, vücut hacminin ve kütlesinin artması
anlamına gelir. Gelişme (olgunlaşma, farklılaşma) biyolojik işlevlerin kazanılmasını anlatan bir terimdir.
Büyüme, organizmadaki hücre sayısının ve hücrelerin
büyüklüğünün artmasıdır. Gelişme ise hücre ve dokuların yapı ve bileşimindeki değişimler sonucu oluşur.
Çocuk organizmasını erişkinden ayıran en önemli
özellik, sürekli bir büyüme, gelişme ve değişme süreci içinde olmasıdır. Sağlık durumunu bozan durumlar
büyüme ve gelişme sürecini normalden saptırır.
“Sağlıklı çocuk” hastalık belirtileri göstermeyen,
aynı zamanda takvim yaşına (kronolojik yaşına) uygun bir vücut büyümesi, fizyolojik olgunlaşma, ruh ve
zeka gelişimi gösteren çocuk olarak tanımlanır. Yaşa
göre büyüme ve gelişme durumunun değerlendirilmesi, klinik muayenenin en önemli bölümünü oluşturur.
Ayrıca genel nüfusu ya da belirli grupları temsil eden
örneklere dayalı büyüme ve gelişme değerlendirmeleri, toplumda çocukların sağlık düzeyinin belirlenmesinin önemli bir öğesidir. Olumsuz koşulların en fazla
etkilediği kesim, büyümenin en hızlı ve dış etkilere en
duyarlı olduğu antenatal dönem ile süt çocukluğu ve
erken çocukluk dönemleridir. Bu yaşlarda karşılaşılan
kötü beslenme, enfeksiyonlar gibi olumsuz durumlar,
geri dönüşümsüz bozukluklarla sonuçlanabilir. Bu nedenle bir toplumun çocuklarının büyüme ve gelişme
durumu, o toplumun sosyoekonomik durumunun da
güvenilir bir göstergesidir (1,2).
Süreklilik
Büyüme ve gelişme, döllenmeden ergenliğin tamamlanmasına kadar devam eden bir süreçtir.
Yaşa göre değişkenlik
Boy büyüme hızı (cm/ay)
DOĞUM
Boy (cm)
Büyüme ve gelişme temposu, çocukluk dönemine göre
farklılık gösterir. Doğum öncesi dönemde en hızlıdır.
Yaş (ay)
ekil 1. ntrauterin ve postnatal büyüme ve büyüme hz
Şekil 1. İntrauterin ve postnatal büyüme ve büyüme hızı.
21
28