16
B
Endokrin Düzenlemenin
Temel Kavramları
HEDEFLER
■
Bu bölümü çalıştıktan sonra;
■
■
■
■
■
Ö
L Ü
M
Hormonları ve tüm vücuttaki homeostatik mekanizmalara katkılarını
tanımlayabilmeli.
Farklı türdeki hormonların kimyasal yapılarını ve bunların hedef hücrelere etki
mekanizmalarının nasıl belirlendiğini anlayabilmeli.
Hormonların endokrin bezler tarafından nasıl sentezlendiğini ve salgılandığını,
peptit hormonların daha uzun prekürsörlerden nasıl oluştuğunu
tanımlayabilmeli.
Hidrofobik hormonlar için kandaki protein taşıyıcıların önemini ve dolaşımdaki
serbest hormonların düzeyini belirleyen mekanizmaları izah edebilmeli.
Hormon salınımı için geri bildirim kontrolünün ilkelerini ve homeostaz ile
ilişkisini anlayabilmeli.
Anahtar hormonların eksik veya fazla üretimi sonucu ortaya çıkan hastalık
durumlarını yöneten ilkeleri anlayabilmelisiniz.
GİRİŞ
Kitabın bu bölümü, vücudun birden çok organ
sistemlerinin fonksiyonlarını kontrol eden çeşitli
endokrin bezlere değinmektedir. Genel olarak, endokrin
fizyolojisi homeostazisin farklı yönlerini kontrol etmekle
ilişkilendirilmektedir. Bu tarz kontrol mekanizmalarının
aracıları hormonlar olarak bilinen çözünebilir faktörlerdir.
Hormon kelimesi Yunanca etkin hale getirmek anlamında
olan horman kelimesinden gelmektedir. Çeşitli endokrin
sistemlerin ve hormonlarının spesifik tartışılmasına hazırlık
olarak, bu bölüm bütün sistemler arasında ortak olan
bazı endokrin düzenlenme kavramlarının anlaşılmasını
sağlayacaktır.
Endokrin fizyolojisinin bir başka özelliği de bu kitapta
anlatılan diğer fizyolojik sistemlerden farklı olarak, endokrin
sistem anatomik satırlar arasında net olarak tanımlanamaz.
Üstelik endokrin sistem gruplara ayrılmış bezler sistemidir
ve merkezi ve/veya otonom sinir sistemi tarafından uyarılan
hareketli habercilerdir.
HORMONLARIN GELİŞİMİ VE
HEDEF HÜCRELER ÜZERİNDEKİ
ETKİLERİ
formlarına geçtikçe, daha karmaşık organizmalarda homeostaz
sağlamadaki ilave zorluklar da hesaba katılarak hormonların
sayıları ve çeşitlilikleri artar. Örneğin; peptit hormonlar arasında birçoğu, ortak α zincirine sahip olan ve spesifiteyi β-zinciri
ile elde eden heterodimerlerdir. Tiroid Uyarıcı Hormon (TSH),
Folikül Uyarıcı Hormon (FSH) ve Luteinizan Hormon (LH) söz
konusu olduğunda ayırt edici β-zincirlerinin geçmişten gelen
ortak bir genin bir dizi duplikasyonlarından kaynaklandığına
dair kanıtlar vardır. Bunlar ve diğer hormonlar için ayrıca, bu
moleküler gelişim, hormon reseptörlerinin hormon etkilerini/
Bu bölümün giriş kısmında da belirtildiği gibi hormonlar, steroidler, aminler ve peptidlerden oluşur. Peptit hormonlar sayıca
en fazla olanlarıdır. Birçok hormon, yapısal benzerliklerini ve
aktive ettikleri reseptörlerin benzerliklerini yansıtan aileler
olarak gruplandırılabilirler. Ancak basitten karmaşık yaşam
299