36
I. KISIM Tıbbi Fizyolojinin Hücresel ve Moleküler Temelleri
Salgı granülleri
Golgi
aparatı
Sentrioller
Granüllü
endoplazmik
retikulum
Düz
endoplazmik
retikulum
Çekirdek zarfı
Lizozomlar
Lipit
damlaları
Mitokondri
Çekirdek
Globüler başlar
ŞEKİL 2–1 Ortada varsayımsal bir hücrenin ışık mikroskobundaki görüntüsünü gösteren çizim. Daha yakından incelenebilmeleri için
organeller büyütülmüştür. (Bloom and Fawcett’den uyarlanmıştır. Junqueira LC, Carneiro J, Kelley RO: Basic Histology, 9th ed. McGraw-Hill, 1998’den izin alınarak
çoğaltılmıştır.)
rifüje edildiğinde, önce çekirdekler çöker, onu mitokondrilerin çökmesi izler. Yer çekiminden 100,000 kat veya daha
fazla kuvvet oluşturan yüksek hızlı santrifüj mikrozomlar
adı verilen granüllerden oluşan bir tabakanın çökmesine neden olur. Bu tabaka ribozomlar ve peroksizomlar gibi organelleri içerir.
HÜCRE ZARLARI
Hücreyi saran zar olağanüstü bir yapıdır. Yağlardan ve proteinlerden yapılmıştır ve bazı maddelerin içinden geçmesine izin verirken diğerlerini dışarıda bırakan yarı geçirgen bir
zardır. Bununla birlikte, zar boyunca hareket edebilen madde
miktarını değiştirebilen birçok iyon kanalına ve taşıyıcı proteine sahip olduğu için geçirgenliği değişkendir. Genellikle
plazma zarı olarak adlandırılır. Hücredeki çekirdek ve diğer
organeller benzer zarsı yapılarla sarılmıştır.
Zarların kimyasal yapıları ve özellikleri bir yerden bir başka yere göre önemli ölçüde değişmesine rağmen, bazı ortak
özelliklere sahiptir. Genellikle 7.5 nm (75 Å) kalınlığındadır.
Başlıca lipitleri fosfatidilkolin, fosfotidilserin ve fosfatidiletanolamin gibi fosfolipitlerdir. Fosfolipit molekülünün şekli, çözünebilirlik özelliklerini yansıtır: Molekülün “başı” fos-
fat kısmı içerir ve suda nispeten çözünür (polar, hidrofilik) ve
“