likleri arasında sayabileceğimiz, zamansal ve mekansal
olarak değişik kültürlerden süzülen geleneksel enstantanelerin Anadolu olgusu içerisindeki bu yüzeyde
mozaik olarak soyut bir biçimde yer alması olduğunu
söyleyebiliriz. Burda kullanılan imgelerin sanatsal anlamda kullanılma biçimleri formal kaygılar içerirken,
bu eserin bir mozaik tekniği ile yapılması da, anlam ve
konu bazında önemli ipuçları vermektedir.
Mozaiğin genel ebatları nedir ve mozaik Payvonun
genel mimarisi icinde ne şekilde yer alıyordu?
Mozaik, 50 cm genişliğinde, 227 cm yüksekliğinde 200
tane panodan oluşan, 50 metre uzunluğunda bir duvarı önlü arkalı kaplayan, ve toplamında 227 m2 alan
oluşturan bir bütündür. Bu duvar, pavyonun mimarisini oluşturan, ve iki küpü andıran mimari formların,
dış tarafından başlayarak; önce bir binanın tam ortasından geçip diğer tarafından çıkmakta, ve dış mekanda yine devam ederek ikinci formun da içerisine
uzayan bir elemana dönüşmektedir.
Mozaikte hangi teknikler kullanılmıştı? Malzemesi taş mı?
Malzemeler nereden geldi? Mozaik nerede üretildi?
Mozaik, küçük kesilmiş, genelde kare veya üçgen
taşların yanında, farklı taş kesimlerini de barındırmaktadır. Malzemenin geneli Avrupa’dan getirildi.
Üç ekip halinde toplamda 12 kişi tarafından 1 yıl süre
içerisinde,Bedri Rahmi’nin tasarımına göre İstanbul’da
kendi evinin ve atölyesinin bulunduğu Salı Pazarı
apartmanlarında uygulandı.
Bedri Rahmi Brüksel’de Pavyon üzerinde nasıl bir çalışma
yaptı? Çalışma ne kadar sürdü?
Bedri Rahmi Eyüboğlu, Eren Eyüboğlu yönetiminde,
asistanı Ivy Stangali, iki öğrencisi ve 2 sıvacı ile duvarı
Belçika’daki pavyonda tamamlamıştır. Tüm işlemin 12
Mart – 25 Nisan 1958 arasında, 5-6 hafta sürdüğü söylenmektedir. 1 milyon kadar mozaik parça, kağıt üzerinde tasarlanarak özel tutkal hamuru ile yapıştırılmış,
küçük ebatlarda numaralı olarak Türkiye’de hazırlatıldıktan sonra Brüksel’e götürülerek pavyonun kurulma aşamasında taze sıvanan panolar üzerine transfer
edilmiştir.
What are the techniques used in the wall? Is the mosaic stone? Where did it come from?
Where was the mosaic produced?
The mosaic consists of stone cut usually as a square or in triangular pieces as
well as other shapes. The material was brought from Europe. Three teams of a
total of 12 people worked a year in Bedri Rahmi’s apartment and workshop in
Sali Pazarı Istanbul to design the mosaic.
What kind of work did Bedri Rahmi do in Brussels? How long did his work there take?
Bedri Rahmi Eyuboglu, with Eren Eyuboglu managing, and assisted by Ivy
Stangali along with two students and two workmen completed the wall of
the Pavilion in Brussels. The whole operation ran from March 12 to April 25,
1958 lasting 5-6 weeks. Up to 1 million mosaic pieces, designed initially on
paper, were then applied with special glue, these small pieces were prepared
and numbered in Turkey to be later transferred to the wet plaster walls of the
Pavilion in Brussels.
What are the similarities and the differences of this mosaic as compared to other Bedri
Rahmi mosaics?
Despite the fact that in general the images and methods used here are present
in other mosaics, the variety seen in one unified mosaic had not ever existed
before in a single work.
What parts of the mosaic are you exhibiting?
In the Sidestreets space there are more then 50 pieces most of them being
fragments. Remarkably, these pieces are very strong; there is a section of
(Black Sea) horon dancers, a mother and child figure, ships and other geometric figures as well as abstract pieces. The exhibition also has supporting
material such as a visual archive supporting the The Lost Mosaic Wall book by
Dr. Johann Pillai and a digital reconstruction of the wall that allows it be seen
for the first time since 1958 that would not have been possible without the
information obtained by Sidestreets.
Who prepared the exhibition? What is Sidestreets?
The exhibition was curated and organized by me Anber Onar (Sidestreets
founder and artist) based on my decision to go ahead with it, and Emin Çizenel (consultan to Sidestreets and artist). Sidestreets is an independent, private organization formed in Nicosia, North Cyprus, to generate spaces of creative and critical engagement with language, the arts, and culture in general,
by promoting social, cultural and artistic development within local, regional,
European, and international frameworks.
Bu mozaiğin diğer Bedri Rahmi mozaiklariyle
benzerlikleri ve farklılıkları neler?
Genelinde kullanılan imgeler ve metodlar daha önceki
birçok işinde yar almış olmasına karşın, buradaki, tek
bir işin bütünselliğini sağlayan çeşitlilik daha önce hiç
görülmemiştir.
Sergide mozaiğin ne kadarlık bir kısmını, hangi parçalarını
gösteriyorsunuz?
Sidestreets mekanlarındaki sergide, 50’den fazla parça
var ama bunların yarısı fragmanlardan oluşmaktadır.
Belirgin olarak oldukça güçlü olan bu parçalarından;
horon danscılarının olduğu bir bölüm, ana çocuk figürü, gemiler ve daha başka figürlerin yanında geometrik soyut parçalar da bulunmaktadır. Sergide ayrıca Dr. Johann Pillai’nin yazmış olduğu Kayıp Mozaik
Duvar kitabını destekleyen görsel bir arşiv bölümü ve
1958’den bu yana hiç görülmemiş, ve Sidestreets’in
elde ettiği bilgilerin dışında hayal edilmesi bile imkansız olan, duvarın ön yüzünün dijital olarak tam bir
rekonstrüksiyonu da bulunmaktadır.
KASIM-ARALIK 2010 • NATURA 43